Apraksi

Konuşma bozukluğu olarak apraksi; ses, hece ve sözcükleri söylemede güçlükle karakterize konuşmanın motor planlama bozukluğudur. Heceleri, sözcükleri oluşturmak için uygun motor hareketleri doğru sıralayamazlar yani planlayamazlar. Buradaki motor bozukluk kas zayıflığı değildir. Bu konuşma bozukluğuna sahip kişiler ne söyleyeceğini bilir ama söylemesi gerektiği şekilde söyleyemez. Kas güçsüzlüğü yoktur ancak konuşma için uygun kas hareketlerini koordine edemezler. Ayrıca ses şiddetleri değişken olabilir. Bu yüzden “kitap” sözcüğünü söylemek isterken “tipak”, “kapı” sözcüğü yerine “yapı” diyebilirler.

Konuşma Apraksisi iki şekilde görülebilir.

• Edinilmiş konuşma apraksisi; Normal konuşma gelişimi tamamlandıktan sonra inme ya da beyin hasarı sonucu oluşan ve her yaşta görülebilen konuşma apraksisidir. 

• Gelişimsel konuşma apraksisi; doğuştan bu yüzden çocuklarda görülen özellikle erkeklerde kız çocuklarına göre daha fazla görülen konuşma apraksisidir. 

Gelişimsel konuşma problemleri kendiliğinden düzelebilirken apraksisi olan çocuklar konuşma terapisi almadan kendi kendine konuşmaları düzelemez. Apraksili bireylerin konuşma gelişimi normal bir gelişim göstermez.

Bu çocukların;

• Bebekken “Babaldama” dönemlerinin daha sessiz olduğu düşünülmektedir.

• İlk sözcükleri geç çıkabilir ve konuşurken bazı sesleri eksik üretirler. 

• Ses dağarcıkları sınırlıdır. 

• Sesleri ve heceleri doğru sırada bir araya getiremezler.

• Sesleri değişik kombinasyonlarda yan yana getirip söyleyemezler ve sesler arasında uzun süren beklemeler olabilir.

• Sözcükleri basitleştirirler söyleyemedikleri sesler yerine daha kolay söyledikleri sesleri koyarlar.

• Apraksili çocuklarda yemek yeme güçlüğü görülebilir.

• Tutarsız ve yaşına uygun olmayan ses hataları yaparlar.

• Alıcı dili ifade edici dile göre daha iyidir. 

• Taklit ettikleri zaman daha iyi konuşurlar.

• Spontan konuşmada daha çok hata yaparlar. 

• Ağız hareketlerini yapmakta zorlanırlar.

• Uzun ve karmaşık kelimler de daha fazla hata yaparlar ve zorlanırlar.

• Ses hataları tutarsızdır. Bir sesi bir kelimede doğru söylerken başka bir kelimede yanlış söyleyebilirler.

• Kelimeleri hatırlama sorunu da yaşayabilirler. 

Ayrıca bazı çocuklarda ince motor güçlük, ağız bölgesinde aşırı hassasiyet (hipersensivite) ya da duyarsızlık (hiposensivite) görülebilir. Bu çocuklar okuma yazmayı öğrenmede zorluk yaşayabilir. Apraksisi olan kişilerle terapi planlarken çocuğun ince motor becerileri değerlendirilmeli ve desteklenmelidir. 

Konuşma aprakisinde tedavi;

Konuşma bozukluğu değişken olduğu için terapi programı da kişiye göre değişkenlik gösterir. Öğrenme tekrar ile olduğu için hece, söz ve cümle tekrarları terapide kullanılabilir. Sıklığı her kişinin öğrenme hızı farklı olacağı için kişiye göre terapi sıklığına karar verilmesi gerekir. Bol tekrar yapılabilmesi için kişiye tavsiye edilen haftada 3-4 seans şeklinde konuşma terapisti eşliğinde terapi alması tavsiye edilir.