Sınır ( Borderline) Kişilik Bozukluğu

Kaçmaya çalıştığım kimdi

Kendimden başka

Metin Celal

Kimi öyküler vardır, bilinmezden gelirler.. Uzaktadırlar.. Hani, “ şahit değiliz” diye dinginlik aranırken bu dehşet öykülerinin soluksuzluğunda, ıraksı kahramanlar da olamayız pek, eğer öykü ortası ya da sonu kurtarıcılarından biri olmaya niyet edecek olursak.. Hangi öyküler mi bunlar? Biri sınır ötesi yaşamlar muhtemelen..

Sınırda kişilik bozukluğunuz (SKB) varsa, muhtemelen bir hız trenindeymiş gibi hissedersiniz. Bunun sebebi, sadece istikrarsız ruh haliniz ya da ilişkileriniz değil, aynı zamanda kim olduğunuz hakkındaki inişli-çıkışlı duygular çok fazla görülebilmektedir. Öz-eleştirileriniz, hedefleriniz, hatta hoşlandığınız ve hoşlanmadığınız şeyler kafa karıştırıcı ve net olmayan şekillerde sık değişebilir. Kendini tanımlamakta zorluk yaşarlar. Duygulara göre ihtiyaçları hep değişkenlik göstermektedir. 

SKB'li insanlar, son derece hassas olma eğilimindedir. Küçük şeyler bile, şiddetli reaksiyonları tetikleyebilir ve bir kez tetiklendiğinde, sakinleşmekte zorlanırlar. Yoğun olarak değersizlik duygusu yaşanmaktadır. Bu duygusal değişkenlik ve kendini sakinleştirememenin ağırlığı, ilişkilerde kargaşaya ve dürtüsel (hatta umarsız) davranışlara kolaylıkla yol açabilir. 

Olumsuz duyguların sıkıntısını çekerken, net düşünemez veya ayaklarınızı yere sağlam basamazsınız. Yaralayıcı şekilde konuşabilir veya daha sonra kendinizi suçlu hissetmenize neden olacak tehlikeli veya uygunsuz davranışlarda bulunabilirler.

 Genel Özellikleri 

• Borderline kişiler, şiddetli/ denetlenmesi oldukça zor heyecanlar ve başkalarına ya da kendilerine yönelen yoğun, kontrol edilemeyen öfke nöbetleriyle yıpranırlar. 

• Bu öfke çoğu kez yerini, bir boşluk ve sıkıntı hissiyle birlikte depresif bir duyguya bırakır.

• Yaşanan tüm duygular uçlardadır.

• Çok iyi-çok kötü arasında yüksek salınımlı fikir kaymaları oluşur ve bu salınımlardan kişi ile beraber ailesi ve tüm sosyal çevresi etkilenir.

• Sosyal ilişkilerinde sürekliliği başaramazlar oysa en dayanıksız oldukları noktalardan biri ‘terkedilmek’tir.

• Başkalarını kontrol etme ihtiyacındadırlar böylece kendi yaşamlarını da önceden bilinebilir ve yönetilebilir yapmaya çalışırlar. Yaşadıkları dalgalanmalardan kendileri de yorgundurlar.

• Borderline özellikleri olan kişiler, obje sürekliliğini sağlamakta zorlanırlar.

• Eğer sevdikleri kişi gerçekten fiziksel olarak yanlarında değilse bu kişi onlar için duygusal platformda da yoktur.

Bir borderline kişinin kendi cümleleri ile duygularını ifadeleri 

”Borderline kişilik bozukluğu olmak, ömür boyu cehennem gibidir. Hiç de daha hafif degil. Acı, öfke, zihin karışıklığı, kırgınlık, hiç bir zaman bir dakika sonrasinda ne hissedeceğimi bilememektir. 

Acı veriyor çünkü sevdiklerime acı veriyorum. Yanlış anlaşıldığımı, anlaşılamadığımı düşünüyorum.

Bana hiçbir şey zevk, keyif vermiyor. 

Kırk yılda bir “çok mutlu” olurum ve bu yüzden de endişelenirim. Sonra da kendime fiziksel olarak zarar veririm. Sonra bu yüzden suçluluk yaşarım. Stres!”

Sınır ( Borderline ) Kişilik Bozukluğu- DSM-5 Kriterleri

Aşağıdaki ölçütlerin üç ya da daha fazlasının yetişkinlik de ortaya çıkmasını öngörür.

• Gerçek ya da düşsel terkten kaçınmak için çılgınca çaba gösterme. 

• Yükseltme ile değersizleştirme uçları arasında gidip gelen tutarsız ve gergin kişilerarası ilişkiler örüntüsü.

• Kimlik karmaşası, bir başka ifadeyle belirgin ve sürekli, tutarsız bir benlik algısı ya da kendilik  duyumu.

• Kendisine kötülüğü dokunabilecek en az alanda dürtüsellik ( örneğin; para harcama, cinsellik, madde kullanımı, dikkatsiz araba kullanma, tıka basa yeme).

• Yenileyen intihar davranışı, girişimleri ya da tehditleri veya öz yaralayıcı, davranışlar.

• Belirgin mizaç faaliyetiyle seyreden duygusal dengesizlik ( örneğin; yoğun dönemsel disfori, kolay kızma ya da birkaç saatten nadiren birkaç güne uzayan kaygı durumu). 

• Uygunsuz, yoğun öfke ya da öfke kontrolünde güçlük ( örneğin; sık sık kızgınlık gösterme, sürekli öfkeli olma, yineleyen fiziksel kavgalar). 

• Geçici, stres kaynaklı kuşkucu fikirler ya da ağır çözülme belirtiler. 

Sınır Kişilik Bozukluğuna eşlik eden diğer bozukluklar

Sınırda(Borderline) kişilik bozukluğu, nadiren tek başına görülür. Yaygın olarak aşağıdaki bozukluklarla birlikte seyrederler:

•    Depresyon veya bipolar bozukluk

•    Madde bağımlılığı

•    Yeme bozuklukları

•    Anksiyete bozuklukları

SKB, başarılı bir şekilde tedavi edildiğinde, diğer bozukluklar da sıklıkla iyileşir. Ancak bunun tersi, her zaman doğru değildir. Örneğin, depresyon belirtilerini iyileştirebilir ve hala SKB ile mücadele edebilirsiniz. 

Sınır ( Borderline)  Kişilik Bozukluğu ve Şema Terapi

Şema terapi, kişilik bozukluklarında görülen katı özelliklerden kaynaklı uzun süreli sorunların tedavisine yönelik alternatif sunmaktadır. Kişiliği güçlendirmek için kapsamlı bir kavramsallaştırma ve tedavi planı oluşturabilmek amacıyla erken dönem olumsuz şemalarla sosyal izolasyon, başarısızlık, yüksek standartlar, onay arama, cezalandırma, kusurluluk, duygusal yoksunluk ve değersizlik şemaları çalışması gerekmektedir. Sınır kişilik bozukluğunda değersizlik ve boşluk hissi üzerinde yoğun çalışılmaktadır. Boşluk duygusu; varoluşu, hayatı ve kendisini her şeyi sorgulamaları ile kendini kaybolmuş hissediyor. Şimdi yaşanan olaylardan güçlendirmeye çalışmalar başlıyor ve kademe kademe çocukluğunda ona verilmeyen duyguları kendine vermeyi sağlanıyor.