Ailede Çocuk İstismarı ve Önlenmesi

Türk Dil Kurumu, istismarı şöyle tanımlar; “Birinin iyi niyetini kötüye kullanma, sömürme”. (‘İstismar-Türk Dil Kurumu’, n.d.)

Çocuk istismarı ise; “çocukların bir yetişkin, toplum veya devlet tarafından, bilinçli veya bilinçsiz olarak, bedensel, duygusal, zihinsel veya sosyal gelişimlerini olumsuz etkileyen her türlü tutum ve davranışlara maruz kalması” şeklinde tanımlanır.

Çocuk istismarı;

Fiziksel İstismar: Çocuğa işkence yapmak (üzerinde sigara söndürmek, iğne batırmak, üzerine soğuk veya kaynar su dökmek vb.), aletsiz saldırılar (tokat atmak, yumruklamak, dövmek vb.), zehirleme (Çocukların bilinçli olarak zehirlenmesi herhangi bir ilaç ya da kimyasal madde ile olabilir (alkol, sedatif ilaçlar, aspirin, kostik maddeler, insektisitler vb.)

Cinsel İstismar: Erişkin bir kişinin 18 yaşından küçük genç ve çocukları cinsel istek ve ihtiyaçlarının doyumu için kullanması, fuhşa zorlanması, pornografi gibi suçlarda cinsel obje olarak kullanılması.

Duygusal İstismar: Çocukların kendilerine bakmakla yükümlü olan kişiler tarafından olumsuz tutum ve davranışlara maruz kalarak, gereksinim duydukları ilgi, sevgi ve bakımdan yoksun bırakılmaları. (yok saymak, zarar vermekle korkutmak, soyutlamak, suça teşvik etmek vb.) 

Ekonomik İstismar: Çocuğun gelişimini engelleyici, haklarını ihlal edici işlerde ya da düşük ücretli iş gücü olarak çalışması ya da çalıştırılması

şeklinde tanımlanabilir ve türlere ayrılabilir. 

Risk Faktörleri: istenmeyen gebelik, 4 yaş altı çocuklar, engelli veya kronik hastalığı olan çocuklar, çocuk bakımı konusunda bilgisizlik, ebeveynin istismar geçmişi olması, aile içi şiddet, ebeveynde madde bağımlılığı veya ruh sağlığı bozuklukları. 

Koruyucu Faktörler: Sevgi veren, baş etme gücü olan, çocuğu koruyabilecek, olumlu bir erişkinle güçlü bir ilişkisi olan anne ya da baba. 

Çocuk İstismarının Önlenmesi

Birincil Korunma: (istismar ortaya çıkmadan)

Hukuksal reformlar yapılması

Toplumun bilinçlendirilmesi

Çocukların bilinçlenmesine yönelik eğitim çalışmaları

İkincil Korunma: (istismarın erken saptanması)

Risk gruplarının tanımlanması

Risk altındaki kişilere danışmanlık ve koruyucu hizmetleri

Erken saptama/tanılama

Sağlık çalışanları ve öğretmenler gibi profesyonellere yönelik eğitimsel faaliyetler

Üçüncül Korunma: (Mağdurun rehabilitasyonu)

Etkilenen çocuklar ve aileler için ruh sağlığı hizmetleri

Ailelere kısa bir süre için günün 24 saati erişebilen eğitimli ruh sağlığı danışmanları ile yoğun aile koruma hizmetleri

İstismarın tekrarını önleme

İstismarın erken saptanması bu sürecin en önemli aşamasını oluşturmaktadır. Bu nedenle çocuk istismarına şahit olan her bireyin istismarı bildirmesi, sosyal sorumluluğudur. 

Bildirim çocuğu korur, aileye yardımı olur, diğer çocuk ve aileler için de önleyicidir. Ayrıca bir bildirim yapmak için şüphe yeterlidir, kanıt bulmak gerekmez. 

Bildirim suçlama değildir, bu gibi durumların değerlendirilmesi ve soruşturulmasının ilk basamağıdır. 

ÇKK’nın 6. maddesinin 1. fıkrası:

“Adli ve idari merciler, kolluk görevlileri, sağlık ve eğitim kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, korunma ihtiyacı olan çocuğu Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna bildirmekle yükümlüdür”.