Akademik Erteleme

‘‘ ‘5 dakika daha!’, ‘Şu bölümü geçeyim hemen yapacağım.’, ‘Tamam yapacağım ama bir dakika!’, ‘Birazdan gelirim!’ ’’ bu sözler kulağınıza bir yerlerden aşina geliyor mu? Bunlara benzer söylemler çocuğunuzda erteleme davranışını işaret ediyor olabilir. Erteleme davranışı, bir kişinin yapmakla sorumlu olduğu ve aynı zamanda yapmayı istediği bir davranışı çoğunlukla bilinçli bir biçimde zaman bakımından ileriye atması olarak tanımlanmaktadır.

Erteleme davranışına sahip çocuklar, genellikle yapılması gereken ya da yapılması kendisinden beklenen işleri sürekli olarak ötelerler. Örneğin, gün boyu bolca vakti olan bir çocuk, odasını toplayacağı saati belirledikten sonra ilgili saat geldiğinde araya bir oyun ya da onu daha mutlu eden bir şeyi sıkıştırabilir. Önceden planlandığı saatte odasını toplamayı tamamlayamadığında tekrar planlayıp ileri bir saat belirler ve belirlediği saat geldiğinde toplamayı tekrar erteler. Bu durum yapılması gereken durum için ihtiyaç duyulan zamanın azaldığı ana kadar devam eder. Kısıtlı olan zaman içinde de toplamayı üstünkörü ya da detaylarına inmeden yaparak tamamlar. Bu durum bizlerin spora veya diyete başlıyor olmamız konusunda da sıklıkla görülür. Haftanın ilk günü olan pazartesiye erteleme durumu, bir döngü içinde devam eder. Bir süre sonra alışkanlık hâline gelen bu durum, kronik erteleme davranışını ortaya çıkarır.

Ders çalışmak, ödev yapmak, öğrenilen bilgileri tekrar etmek gibi akademik görevlerin yerine getirilmesini geciktirme davranışı ise akademik erteleme olarak adlandırılmaktadır. Araştırmalar akademik erteleme davranışının öz-düzenleme (otokontrol) ile yakından ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. Bu bilgiye göre erteleme davranışı gösteren öğrencilerin keyif aldıkları bazı sosyal davranışları reddetmelerindeki başarı oranlarının düşük olduğu gözlemlenmiştir. Anlık olarak zevk verici ve ödüllendirici aktivitelerin ders çalışma ve ödev yapma gibi sorumlulukları yerine getirme süreçlerini olumsuz etkilediği ifade edilmektedir.

Akademik erteleme, insanların özellikle de öğrencilerin sınava çalışmak veya ödev yazmak gibi akademik ödevleri geçerli bir sebepleri olmaksızın bilinçli bir şekilde erteledikleri bir olgudur. Bu fenomen günümüzde oldukça yaygındır. Artan stres durumları, kötü akademik sonuçlar ve benzeri durumlar ile karşı karşıya kalınması açısından ciddi sorunlara yol açabilmektedir.

Akademik ertelemeye, sınavına çalışmak için bir haftası olan öğrencinin çalışmaya başlamak istemesine rağmen bunu anlamlı bir sebebi bulunmaksızın sınavdan bir önceki geceye erteliyor olması bir örnek olarak verilebilir. Buna ek olarak, bir öğrencinin ev ödevlerine başlamadan önce sosyal medyada saatlerini harcadığı için çalışmayı ertelemesi veya unutması, odasını düzenlemeyle olması gerekenden daha fazla meşgul olan bir öğrencinin yarın gireceği sınava çalışmasını erteliyor olması ve önceden çalışılması gereken bir sunumu olan öğrencinin çalışmayı her defasında birkaç gün erteliyor olması gibi davranışlar akademik ertelemeye örnek olarak verilebilir.

Ayrıca akademik erteleme davranışı; uyumak, televizyon izlemek ve video oyunları oynamak gibi çeşitli diğer ağırlaştırıcı davranışları da içerebilir. Yapılan araştırmalara göre öğrenciler, genellikle bu davranışların günlük aktivitelerinin üçte birinden fazlasını kapladığını bildirmektedirler.

Erteleyen bir çocuğum var, ne yapabilirim?

1. Erteleme nedenini daha netleştirebilirsiniz. Çocuğunuza ilgili hangi durumu ertelediği ve niçin ertelediği hususlarında farkındalık kazandırarak başlayabilirsiniz.

2. Hangi derslerde daha çok erteliyor olduğunun tespiti yapılmalıdır. Daha sonrasında çocuğunuz ile birlikte ‘’Bu dersi severek yapmadığını biliyorum ancak dersin sorumluluklarını yerine getirebileceğini düşünüyorum. Öğretmenlerin de, bizler de gösterdiğin çabayı takdir ediyor olacağız. İstemeyerek dahi olsa ödevlerine çalışman ve çaba gösteriyor olman, ödevini yapmadığında karşılaşacağın sıkıntıları yaşamamanı sağlayacaktır.’’ gibi konuşulabilir.

3. Çocuğunuzun motive olmaya ihtiyacı olabilir. Bunu fark ettiğinizde zor problemden değil, kolay olan problemden başlamasını önerebilirsiniz. Kolay problemleri çözdüğünde yapabildiğini görecek ve zor olanlar için daha motive olacaktır.

4. Çocuğunuzun mükemmelliyetçi tutumu ertelemesine neden oluyorsa, hata yapmanın da öğrenmesinin bir parçası olduğunu, hatayla birlikte öğrenilen bilgilerin daha kalıcı olduğunu, ailenizdeki bireylerin de zaman zaman hataları olduğunu bunlardan ders çıkardığınızı örneklendirebilirsiniz.

5. Daha fazla başarılı olma kaygısıyla erteleyen bir çocuğunuz varsa ona aldığı sonuçtan ziyade süreç içerisinde sorumluluklarını yerine getirmesinin sizin için önemli olduğunu, üzerine düşeni yaptığı sürece sizin için zaten başarılı olduğunu hissettirmeniz ona çok yardımcı olacaktır.

6. Beklentilerinizin ona devamlı olarak ifade edilmesi bu talebin karşılanamayacağı endişesi ertelemeyi beraberinde getirebilir. Onlara beklentilerinizi dile getirdikten sonra sürekli başarıdan çok elinden geleni yapmasının önemli olduğunu hatırlatırsanız çocuğunuzun yaşadığı endişeyi azaltabilirsiniz.