ALERJEN İMMÜNOTERAPİSİ (ALERJİ AŞI TEDAVİSİ)

İMMÜNOTERAPİ (ALERJİ AŞI TEDAVİSİ) NEDİR?

İmmünoterapi (aşılama) , arı alerjik hastalıkların (saman nezlesi, sokmasına bağlı ağır alerjik reaksiyon gibi) tedavisine ve korunmasına yönelik uygulanan bilinen en etkili yöntemdir. Dünyada saygın birçok sağlık kuruluşu tarafından onaylanan bu tedavi şekli ile şikâyetler zamanla kaybolmakta ve ilaç kullanma ihtiyacı giderek azalmaktadır. Alerji aşısı içinde, hastanın daha önce alerjisi olduğu tespit edilen madde bulunur ve çok düşük miktarlardan başlanarak yavaş yavaş arttırılıp vücudun bu alerjene karşı alıştırması sağlanır. Bu şekilde hastalığı yapan madde, aynı zamanda hastalığın tedavisinde kullanılmış olur. Aşının içeriğinde sadece suda çözünmüş halde alerji yapan madde bulunur ve hiçbir şekilde başkaca bir ilaç (kortizon gibi)) veya madde yoktur. Bu tedavi yöntemi cilt altına iğne yolu ve ağızda eriyerek emilen hap olmak üzere iki yöntemle uygulanabilir. Cilt altına uygulama onlarca yıldır yapılan ve etkinliği çok net bilenen bir yöntemdir. Son yıllarda gelişen teknoloji ve sunulan çalışmaların ışığında ağızda eriyerek kullanılan hapların da etkin olduğu gösterilmiştir. Ancak halen tüm dünyada en çok tercih edilen ve güvenilen yöntem cilt altına olan tedavi uygulamasıdır.

İMMÜNOTERAPİ (ALERJİ AŞI TEDAVİSİ) NASIL UYGULANIR?

İmmünoterapi iki yolla uygulanır

1. Cilt altına uygulana enjeksiyon (Subkutan immünoterapi)

2. Ağız yoluyla alınan

Tedavideki en önemli konu sabırdır. Yaklaşık 5 yıl süren bir tedavidir ve bir süre ihmal etmek tedaviye yeniden başlanması neden olabilir. Ülkemizde bu yolla uygulanabilen iki farklı ticari ürün bulunmaktadır. Her ikisi de omuz ve dirsek arasındaki bölgeden ince uçlu bir iğne ile uygulanır. Uygulama sıklığı alerjenin tipine ve aşının içindeki güçlendiriciye göre değişir. En çok tercih edilen yöntem, yaklaşık 16 hafta boyunca haftada 1 kez yapılan başlangıç tedavisi ve ardından aylık olarak devam edilmesidir. Toplan süre 3 yıldan az olmamalıdır. Sıklıkla 4-5 yıl devam edilir. Haftada bir kez uygulanan tedavi dışında haftada 2-3 kez uygulanan veya 1 hafta boyunca hastaneye yatırılarak etkin doza ulaşılan uygulama yöntemleri de bulunmaktadır, ancak bu yöntemler çok özel durumlarda hasta ile hekimin işbirliği ile yapılabilir.

İmmünoterapinin diğer bir yolu da ağız yoluyla alınan aşılarladır. Geçmiş yıllarda dilaltına direk damlatılan ticari ürünler şu anda üretilmemektedir. Ülkemizde de birkaç yıldır bulunan daha pratik ve daha etkin olduğu gösterilen dilaltında eriyebilen haplar bulunmaktadır. Yalnız sadece birkaç alerjene yönelik üretilmiştir. Düzenli olarak doz artırmaya gerek kalmadan her gün bir adet hapın dilaltında erimesi sonrası yarı saat bir şey yenilip içilmesi ile uygulanan bir yöntemdir. Bilimsel makaleler bu yönteminde oldukça etkin olduğunu bildirmektedir. Ancak ürün yenidir ve ülkemizde henüz 2 yıldır bulunmaktadır.

ALERJİ AŞISI KİMLER TARAFINDAN UYGULANIR?

Aşılama işlemi, sadece, gelişebilecek olası yan etkilere müdahale edebilecek donanıma sahip sağlık kuruluşlarında, alerji ve klinik immünoloji uzmanları gözetiminde ve sorumluluğunda yapılabilir. Bu tedavi hiçbir şeklide bu konuda uzman olmayan yukarıda bahsi geçen hekimler dışında uygulanamaz. Unutmayın ki bu durumda tedaviden beklenilen fayda oranı azalabilmekte ve en önemlisi olası yan etkilerin görülme sıklığı artabilmektedir. Oluşabilecek olan yan etkilere müdahalenin gerektiğinde anında yapılması lüzumsuzluğu nedeni ile tedavinizi hiçbir zaman alerji ve/veya immünoloji uzmanları dışındaki hekimlere yaptırmamanızı öneriyoruz.

Enjeksiyon şeklinde uygulanan tedavide çok ince uçlu iğneler (insülin veya tüberkülin enjektörü) kullanılmaktadır. Enjeksiyonlarınız üst kola omuz hizasına cilt altına yapılacaktır. Bu tedavi esnasında neredeyse hiçbir acı hissedilmemektedir. İşleme başlarken deri alkollü bir pamuk ile dezenfekte edilmektedir. Bahsi geçen ince uçlu enjektör kolunuza 45 derecelik bir açı yapacak şekilde uygulanmaktadır. Uygulama kesinlikle derinin üst tabakalarına yapılmamaktadır. Yani enjeksiyon uygulandığında “gül açması” şeklinde bir deri kabarıklığı oluşmamalıdır. Tedavi konusunda uzman olan kliniklerde bu sorunlar zaten hiç görülmemektedir. Ancak, siz yine de tedaviniz uygulanırken bu aşamalara dikkat ediniz.

Ağızdan (dil altı) uygulanan tedavide ise alerjen çözeltilerinin belirli miktarları dil altına damlatılır veya kesme şeker gibi bir emiciye emdirilerek şekerin ağızda erimesi beklenir.

İşlemden sonra en az 25-30 dakika aşı yapılan yerde oluşabilecek olan kızarıklık, kabarıklık ve/veya kaşıntıyı takip etmek yahut da oluşabilecek olan herhangi bir aşırı reaksiyona müdahale etmek için işlemin yapıldığı klinikte beklenmelidir. İşlem sonrası 30 dakika geçtikten sonra aşınızı uygulayan görevliye mutlaka aşı uygulama yerinizi kontrol ettirdikten sonra ayrılabilirsiniz.

AŞI TEDAVİSİNİN RİSKİ VAR MIDIR?

Aşı tedavisi ile ortaya çıkabilecek olan yan etkiler veya riskler, uygulama bir alerji ve/veya klinik immünoloji gözetiminde yapılırsa son derece azdır. Bu nedenle aşı uygulaması donanımlı sağlık kuruluşları ve alerji ve klinik immünoloji uzmanı gözetiminde yapılmalıdır. Aşı uygulaması dış merkezde devam edilecekse bir başka uzman hekimin sorumluluğu altında ve acil müdahale şartları var olan merkezlerde yapılmalıdır.

Beklenen yan etkiler:

• Aşı uygulanan bölgede kızarıklık, kabarıklık, nadiren uzun dönemde geçici nodüller,

• Aşı ağızdan uygulanıyorsa; dilde, ağızda uyuşma hissi, nadiren karın ağrısı,

• Burun kaşıntısı, burunda tıkanıklık, hapşırık,

• Öksürük, hırıltı, nefes darlığı,

• Vücutta kaşıntı, kızarıklık, döküntü,

• Nadir de olsa şok benzeri fenalaşma hissi oluşabilir ve tıbbi tedavi gerekebilir.

ALERJİ AŞISININ SÜRESİ VE BEKLENEN YARARLAR NELERDİR?

Aşı en az 3, ortalama 5 yıl kullanılmalıdır. Doğru alerjen ve doğru dozlarla doğru kliniklerde uygulanan aşı tedavileri ortalama % 80-90 oranında başarı sağlamaktadır. Kişiden kişiye değişmekle beraber yaklaşık bir yıl sonra olumlu etkileri başlar. Bu nedenle aşı tedavisi başlanır başlanmaz hekime danışmadan hastanın kullandığı ilaçların hemen kesilmemesi gerekir. Bir yıldan sonra hastanın kullanmak zorunda olduğu ilaçlar doktor kontrolünde azaltılabilir. İki yıl içinde bu tedaviden belirgin fayda görmeyen hastanın ise aşı tedavisi kesilir.