Alt Islatma ve Alt Kirletme

Alt ıslatma davranışı, çocuklarda idrar kontrolünü sağlamasını beklediğimiz yaştan sonra (4-5 yaşları) gece veya gündüz gerçekleşebilir. Bu durum tuvalet eğitimi döneminde normaldir. İdrarın tamamını veya bir kısmını kaçırma şeklinde olabilir. Alt ıslatmanın iki farklı sınıflandırması mevcuttur. Birincil tip, doğuştan beri gözlenen sürekli bir dönemdir. İkincil tip dediğimiz türü ise idrar kontrolü kazanan çocukların bir süre sonra (en az 6 ay) herhangi bir hastalık veya psikolojik etkenden dolayı bu kontrolü yeniden kaybetmesidir.

Öncelikle bu durumda bir doktora başvurularak alt ıslatmanın herhangi bir biyolojik temeli olup olmadığından emin olunmalıdır. Eğer biyolojik bir temeli yoksa çeşitli sebeplerden dolayı çocuk altını ıslatıyor olabilir. Alt ıslatma zamanından önce ya da çok baskılı tuvalet eğitimi olmuşsa, aşırı titiz, düzenli annenin baskılı tuvalet eğitimi sonucunda, annenin aşırı koruyuculuğu, çocuğu uzun süre kendine bağımlı tutma isteğinden kaynaklı hiç tuvalet eğitimi verilmemesinden, yeni bir kardeşinin olmasıyla çocuğun ilgiyi tekrar üzerine çekmek istemesi ve stres verici yaşam olaylarının yarattığı kaygı ve endişeden kaynaklanabilmektedir. Aynı zamanda uyanma bozukluklarında da alt ıslatma görülebilmektedir. 

    Enürezis tanısını koyabilmek için, alt ıslatma davranışının en az ardışık üç ay, haftada iki kez ortaya çıkması, belirgin sıkıntı yaratması ve işlevsellik alanlarında bozulmalara yol açması gerekmektedir.

Alt ıslatma psikiyatrik muayene yapıldıktan ve diğer faktörler de elendikten sonra ilaç tedavileri ve davranışçı terapiler ile tedavi edilebilir. Aynı zamanda destekleyici olarak aileye problemin tanımlanması ve ayrıntılı bilgi verilmesi de tedavide büyük rol oynamaktadır. Alınacak önlemler ve dikkat edilmesi gereken hususlar anlaşılır bir şekilde aileye anlatılmalıdır. Beş yaşından önce ise tedaviye başlanılmaz çünkü bu yaştan sonra çocuğun idrarını tutabilmesini bekleriz.

Dört yaşını bitiren çocukların çoğu bağırsak kontrolünü geliştirmiş olur. Enkoprezis (alt kirletme) ise bu evreye gelinmesine rağmen herhangi bir organik bozukluğa bağlı olmaksızın dışkı kaçırma görülmesi veya dışkının uygunsuz biçimde tekrarlayıcı biçimde yapılmasıdır.  Bu davranış istemli ya da istemsiz bir şekilde olabilir. Enkoprezis tanısının konulabilmesi için üç ay boyunca düzenli olarak ayda en az bir kez gözlenmelidir.

    Öncelikle enkoprezise sebep olabilecek biyolojik nedenler bir doktora başvurularak elenmelidir. Bazı psikolojik nedenlerden dolayı da enkoprezis görülebilir. Yeni kardeşin olması, anne babadan ayrılma/ani kayıp, aile içi çatışmalar, tuvalet eğitiminin geç verilmesi ya da çok katı ve cezalandırıcı tutum, aşırı titiz, temiz anne/ ebeveynlerin obsesif kompülsif tutum ve davranışları, çocuğun inatçı mizacı ve tuvalet eğitimini reddetmesi, isteksizlik gibi nedenlerden dolayı alt kirletme davranışı ortaya çıkabilmektedir.

Bu konuda tedavi süreci için fiziksel muayene yapıldıktan sonra psikolojik sebepler araştırılır. Yine aile ile iş birliği içinde süreç ilerletilmelidir. Bu aşamada gerekirse aile terapisi yapılabilir. İlaç tedavisi ve davranışçı terapiler bu konuda tedavi sürecinin büyük çoğunluğunu oluşturur. Ayrıca çocuğun altına bez bağlamak, cezalandırmak veya sessiz kalmak gibi yöntemler çocuğun alt kirletme probleminin artmasına sebep olabilir. Bu nedenle bu gibi tavırlara dikkat edilmeli ve bu durum küçümsenmemelidir.