Anal fistül nedir ?

Makat bölgesinde iç ve dış delik ile bu delikleri birleştiren bir kanalcıktan ibarettir. Bu deliklere fistül ağzı denir. İç ağız kalın barsağın son kısmı olan anal kanal iç kısmında, dış ağız makatın birkaç cm çevresinde bulunur. İç ağzın sürekli büyük abdestle teması sonucu kanal içinde kronik iyileşmeyen iltihap ve sürekli iç çamaşırı kirleten irinli akıntı vardır.

Anal fistül nasıl anlaşılır?

• Makat etrafında bir veya birkaç fistül deliği (ağzı)
• Bu fistül ağzından iç çamaşırı kirleten aralıklı irinli kötü kokulu akıntı
• Akıntı nedeniyle makat çevresinde ciltte tahriş ve kaşıntı
• Bazen fistül ağzından anal kanala uzanan hafif ağrılı sertlik
• Fistül ağzının tıkanması sonucu makat etrafında abse oluşumu; gibi belirtiler anal fistül hastalığını düşündürür.

Anal fistül nasıl teşhis edilir?

Makatta fistül tanısı büyük oranda muayene ile konur. Muayenede fistül dış deliği görülür, stile ile içeri ne kadar gittiği kontrol edilir ve iç deliğinden stilenin çıkışı görülerek iç deliği tespit edilir. Bazı hastalarda bu muayene mümkün olmaz. Bu hastalar için kesin tanı Perianal MR ile konur. Gerekirse anal ultrasound veya tomografi yapılabilir.

Anal fistül nasıl oluşur?

Anal fistül ile makat absesi aynı şekilde oluşmaktadır. Makat absesinde anlattığımız gibi anal kanalın 1-1,5 cm iç tarafındaki bezlerin değişik nedenlerle kanalcıkları tıkanınca bezlerde iltihap oluşmakta ve iltihap ilerleyince makat absesine dönüşmektedir. Bu abseler çok hızlı gelişip şiddetli olabileceği gibi yavaş, kronik seyirli daha hafif geçirilebilir. Cerrahi müdahale ile tedavi edilen abselerin üç te biri,kendiliğinden dışarı boşalan abselerin de çoğu, kronik iltihap ile iç ve dış ağız arasında bir kanal oluşturur. Sürekli irinli akıntı yapar ve fistüle dönüşmüş olur.Ayrıca;

-Crohn hastalığı

-Divertikülit

-Hidradenitis süpürativa

-Tüberküloz ve HİV

-Anal cerrahi müdahaleler; gibi hastalıklar anal fistül oluşmasına neden olabilir.

Anal fistül nasıl tedavi edilir?

Anal fistülün başlıca tedavi yöntemi cerrahidir. Anal fistül kanalının makatta büyük abdestin tutulmasını sağlayan kaslarla ilişkisine göre 4 çeşit fistül tanımlanmaktadır. Fistül kanalının kasların altından veya alta yakın içinden geçtiği fistüller basit fistül olarak kabul edilir ve ameliyatı nispeten daha kolaydır. Fistülotomi denilen ameliyat kaslara fazla hasar vermeden gerçekleştirilebilir. Ancak fistül kanalının kasların üstünden veya üste yakın içinden geçerek oluşmuş fistüllerde fistülotomi yapıldığında kasların büyük kısmı kesileceğinden hastanın büyük abdestini tutması mümkün olmaz ve bu nedenle fistülotomi ameliyatı yapılamaz.Bu tür fistüllere seton ameliyatı denilen ve aylarca fistül kanalında kalacak materyeller yerleştirilerek tedavi gerçekleştirilir.

Anal fistülün tedavi yöntemleri nelerdir ?

-Fistülotomi; Basit fistüllerde başarıyla uygulanabilir. Cerrahi olarak fistül kanalı kesilerek çıkarılır veya kürete edilerek iyice temizlenir. Yara dikilmeden segonder iyileşme için açık bırakılır. Antiseptikli oturma banyolarıyla 3-4 haftada iyileşme sağlanır.

-Seton amelliyatı; Fistül traktının kasların üstünden geçtiği ve fistülotomi yapılırsa abdest tutamama riskinin yüksek olduğu hastalarda uygulanır. Fistül kanalının içinden geçirilen silikon ip halka şeklinde aylarca tutulur. Vucudun yabancı cismi olarak algıladığı ipi atarken fistül traktını da aşağı kaydırarak iyileşme sağlanır. Başarı oranı fistülotomiye göre düşüktür.

-Fibrin glue; Fistül tarktı kazınarak temizlenir ve içine fibrin maddesi enjekte edilerek yapışıp iyileşmesi sağlanır. Yeni bir yöntemdir. Tedavi başarısı ve nüksler ile ilgili uzun dönemli takip ve çalışma sayısı yetersizdir.

-Laserle tedavi; Fistül traktı içine laserle girilerek yakılması işlemidir. Bunun da fibrin glue yöntemi gibi yeni olduğundan uzun dönemli takibi hakkında yeterli araştırma sonuçları yoktur.

Ayrıca; Biyoprostetik plak ve flap operasyonu gibi cerrahi yöntemler de uygulanmaktadır.

Fistül tedavisinin riskleri nelerdir ?

-İltihap: Operasyonun yapıldığı bölge göz önüne alındığında iltihap kaçınılmazdır ve bazen ilerleyip ciddi sonuçlar doğurur.

-Fistülün tekrarlaması; Komplike fistüllerde yapılan girişimlerin tekrarlama oranı yüksektir.

-Büyük abdest tutamama; Gerek doktor ve gerekse hastaların korkulu rüyasıdır. Komplike fistül operasyonlarında oluşma riski yüksektir, hastanın hayatını kabusa çevirebilir.