Aşılamalar

Tıp tarihçesine bakacak olursak bulaşıcı hastalıklara bağlı ölümlerin azaltılmasındaki en önemli gelişme insanlığa temiz içme suyu sunulması iken, ikinci sırada tahmininizin aksine antibiyotikler değil aşılar gelmektedir. Dünya Sağlık Örgütü her yıl 3 milyon çocuğun hayatının aşılamalar sayesinde kurtulduğunu bildirmektedir. Aşılanan çocuklar hastalıklardan korundukları gibi, hastalığı taşımayacaklarından çevrelerindeki aşılanmamış çocukları da korurlar. Bunun tersi olarak, aşılanmamış çocuklar hastalıklar için birer taşıyıcı olacak ve toplum sağlığı açısından risk oluşturacaktır.

    Aşılar nasıl işe yarar?

   Bağışıklık sistemi geçirilmiş hastalıkları hafızasında tutarak tekrar aynı etkenle karşılaşıldığında vücudun daha hızlı ve daha etkili yanıt vermesini sağlar. Aşılama yani bağışıklama, vücuda zayıflatılmış hastalık etkenlerinin genellikle enjeksiyon yoluyla verilerek hafıza hücrelerinin oluşturulmasıdır. Hafıza hücreleri karşılaştığı etkeni tanır ve çok sayıda antikorun hızlı şekilde üretilmesini sağlar. Bu hızlı yanıt sonucu bakteri veya virus, hastalık yapabilecek kadar çoğalmadan yok edilir. Aşılar hastalığa neden olan mikroorganizmaların veya mikroorganizmaların ürettikleri toksinlerin kimyasal yolla veya ısı ile inaktive edilmesi yoluyla elde edilir. Çocukluk çağında Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen bir takvim çerçevesinde cilt altına veya kas içine verilerek veya ağız yoluyla uygulanır.

     Rutin aşı takvimi dışında önerilebilecek ilave aşılar

Rotavirus aşısı: 2. veya 3. aydan itibaren 2 veya 3 doz halinde

HPV( Human papilloma aşısı): 9 yaştan itibaren 3 doz halinde

İnfluenza (Grip) aşısı: 6. aydan itibaren her yıl

Meningokok aşısı (MCV4):  9 aydan itibaren 1 veya 2 doz halinde

Hepatit B Aşısı: Hepatit B kan ve vücut sıvıları ile insandan insana bulaşabilen, esas olarak karaciğeri tutan viral bir enfeksiyondur. Doğum sırasında hepatit B taşıyıcısı olan annenin kan ve vücut sıvıları ile temas eden bebeğe hastalık bulaşma olasılığı bulunmaktadır. Virusun vücut dışında  

uzun süre yaşayabilmesi ve bulaştırıcılığının yüksek olması, hastalığın süreğenleşmesi (kronikleşmesi) ve tedavisinin olmaması korunma önlemlerinin değerini artırmaktadır. Hepatit B aşısı inaktif (ölü) bir aşıdır. Yenidoğan döneminden başlanarak 3 doz şeklinde uygulanır. Aşı sonrası yan etkiler nadiren gözlenir.  %90-95 oranında koruyuculuk sağlar.

BCG (Basillus Calmette-Guerin) Aşısı: Verem hastalığı, etkeni 50 yılı aşkın süredir bilinen ve tedavisi olan bir bakteriyel hastalıktır. Etken, hasta kişinin nefesinde bol miktarda bulunup konuşma, öksürme, aksırma ile saçılarak günlerce havada asılı kalır. Bu nedenle günümüzde hala en bulaştırıcı hastalıklardan birisi olma özelliğini korumaktadır. BCG aşısı sol üst kola, cilt altına yapılan canlı bir aşıdır. Aşı yapıldıktan yaklaşık 4 hafta sonra aşı yerinde küçük bir yara şeklinde bir reaksiyon görülüp 1-2 ay içerisinde iz bırakarak kendiliğinden iyileşir.  

DaBT ( Difteri, aselüler Boğmaca, Tetanoz) -İPA(İnaktif Polio) -Hib(Hemofilus influenza tip B) Aşısı: Özellikle aynı enjektörde birlikte kullanılması için üretilmiş kombine beşli karma aşıdır. Çocuklarda ciddi seyredebilen difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci ve menenjit hastalıklarına karşı yüksek düzeyde koruyuculuk sağlar. Aşı sonrası aşı yerinde şişlik, kızarıklık ve hafif ateş görülebilir.

KPA (Konjüge Pnömoko Aşısı): Çocuklarda zatürre (pnömoni), bakterinin kana geçmesi (bakteriyemi) ve menenjit gibi hastalıklara sebep olan pnömokok mikrobuna karşı koruyuculuk sağlar. Aşı sonrası ciddi bir yan etki gözlenmez.

KKK (Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak) Aşısı: Üç hastalığa karşı bağışıklık sağlayan, cilt altına uygulanan, kombine, canlı bir aşıdır. % 95-98 oranında koruyuculuk sağlar. Aşı sonrası görülen en sık yan etki ateştir, 24-48 saat içerisinde geriler.

Hepatit A Aşısı: Hepatit A, hasta kişilerin dışkısı ile yayılan, su ve yiyeceklerle teması halinde kolaylıkla bulaşabilen karaciğeri tutan viral bir hastalıktır. Rutin aşı takvimine eklendiği Ekim 2012 tarihinden önce 15 yaş altı çocukların %80-85'i bu hastalığı geçirirdi. Aşılama ile %100 bağışıklık sağlanır ve aşının ciddi bir yan etkisi yoktur.

Suçiçeği: Direkt temas veya hava yolu ile insandan insana bulaşan su çiçeği, bilinen en bulaşıcı hastalıklardan birisidir. Hasta çocuk ile kısa süreli aynı oda havasını solumak bile hastalığın bulaşması için yeterlidir. Aralık 2012 de rutin aşı şemasına eklenmişitr. Canlı bir aşı olduğundan tek doz yapılması yeterli koruyuculuk sağlamaktadır.
 

      Bu aşılar dışında henüz Sağlık Bakanlığı rutin aşı takvimine girmemiş ancak çocuk bulaşıcı hastalıkları otoriteleri tarafından dünya çocuklarına önerilen ilave aşılar çocuk doktoru kontrolünde yapılabilmektedir.  

Rotavirus aşısı: Rotavirüs genellikle bebeklerde ve çocuklarda  görülen, kusma, ateş ve su kaybına neden olan şiddetli ishalle seyreden viral bir enfeksiyondur. 5 yaş altı çocuklarda önde gelen hastaneye yatış nedenlerinden birisidir. Hasta çocukların dışkısı ile temas eden su ve yiyeceklerle kolaylıkla taşınabilmektedir. Rotavirüs aşısının ilk dozu çocuk 6-12 haftalık olduğunda ağız yoluyla verilmeli ve 4 hafta aralıklarla 2 veya 3 doza tamamlanmalıdır.

HPV (Human Papilloma Virus) Aşısı: HPV cinsel yolla bulaşan, genital siğillere ve kadınlarda rahim ağzı kanserine sebep olabilen bir virustur. Kız çocuklarının 9 yaşından başlayarak aktif cinsel yaşam başlamadan HPV aşısı ile 3 doz aşılanması, kansere sebep olan 4 virus tipine karşı koruma sağlar.

İnfluenza (Grip) Aşısı: Grip küçük çocuklar, yaşlılar ve kronik hastalığı olan kişilerde ciddi seyredebilen oldukça yaygın bir hastalıktır. Zaman zaman uluslararası düzeyde büyük grip salgınları oluşmaktadır. Grip etkeni virus (influenza) her yıl genetik yapısını değiştirdiğinden hastalığa karşı kalıcı bağışıklık kazanılamamaktadır. Bu yüzden her yıl en uygun zaman olan Eylül, Ekim, Kasım aylarından birinde çocuklara aşı uygulanmalıdır.

Meningokok aşısı (MCV4): Meningokoksik menenjit (beyin dokusu ve zarlarının iltihaplanması) çocuklarda cilt döküntüsü ile başlayıp saatler içinde ölüme sebep olabilen, solunum yolu ile bulaştığından koruyuculuğun çok önem taşıdığı bir hastalıktır.Son yıllarda görülme sıklığında artış gözlenmektedir.