Astımda Beslenme

Astım havayollarının kronik (müzmin, devam eden) inflamasyonu (yangısı) ile görülen bir hastalıktır. Havayolları kızarık ve şiştir ve bu durum nefes almayı zorlaştırır. Astıma yol açan en önemli neden havayollarındaki bu inflamasyon olduğundan anti-inflamatuar(yani yangıyı önleyen) yiyecekler havayollarındaki bu şişlik ve kızarıklığı azaltabilir. Aynı zamanda bu yangı sırasında oksidatif hasar meydana gelir. Bu hasarı azaltmaya yönelik besinlerin astımı olan hastaların diyetinde yer alması önemlidir. Ancak astımlı hastalarda besin alerjisi de eşlik edebileceğinden diyet listesini astım açısından izleyen çocuk alerji hekiminize danışınız.

Beslenme ile ilgili yapılan bilimsel çalışmalar ırka, kişilerdeki emilim farklılığına, diyet listelerinin doğruluğuna bağlı olduğu ve bazı besinlerin kan ölçümlerinin yapılmasının zor olması ya da mümkün olmaması nedeniyle yorumlanması zordur. Ancak astımlı hastalar özellikle aşağıdaki besin gruplarının olduğu dengeli ve en önemlisi obezitiye neden olmayacak şekilde beslenmelidir.

Hangi besinler çocuğumun diyetinde olmalı?

1-Vitamin B6 (pyridoxine)’dan zengin diet astıma yönelik beslenmenin önemli bir bileşenidir. Piridoksinin astım ataklarının süre ve yoğunluğunu azalttığı gösterilmiştir.  Astımda bronş düz kasları kasılarak hava yolları daralır. Piridoksin bronş düz kaslarında gevşemesine katkıda bulunan adenozin trifosfat(ATP) ve adenozin monofosfat (AMP) üretiminde kritik rol oynar. Piridoksin birçok besinde bulunmakla birlikte muz bu vitaminin en önemli kaynağıdır.

2-Vitamin C ve E içeren besinleri arttırmak önemlidir. Güçlü anti-oksidan içeriği ile vitamin C astımdaki yangı sırasında ortaya çıkan ve havayollarına zarar veren serbest radikallerin temizlenmesine katkıda bulunur. Bu serbest radikaller havayollarındaki düz kasların kasılmasına neden olur. Bu kasılma nedeniyle astımlı hastalar nefes darlığı yaşarlar. Çalışmalarda yüksek doz vitamin C’nin histamin (alerjik reaksiyonlara neden olan bileşen) salınımını azalttığı ve histaminin yıkılımını arttırdığı gösterilmiştir. Histamin astımlı hastalarda vücuttaki inflamasyonu (yangıyı) arttırır ve havayollarının etrafındaki düz kaslarda kasılmaya neden olur. Vitamin E bir diğer anti-oksidandır ve nefes darlığı, öksürük, hışıltı gibi astım bulgularının düzelmesine katkıda bulunur. Vitamin C ve Vitamin E’nin birlikte tüketilmesi daha etkilidir. C vitamini içeren besinler; portakal, greyfurt, mandalin, limon, kivi ve E vitamini içeren besinler; badem, ay çekirdeği, kabak çekirdeğidir.

3. Quercetin içeren yiyeceklere yer verilmelidir. Quercetin güçlü anti-oksidan, anti-histamin ve anti-inflamatuar özellikleri olan bir bioflavonoiddir. Astımlı hastalarda astım ve alerjik hastalık belirtilerini azalttığına dair deneysel ve klinik çalışmalar vardır. Diyetteki iyi quercetin kaynakları elma, sarı ve kırmızı soğan, kapari, brokoli, kırmızı üzüm, kiraz,turunçgiller,çay, ahududu ve kızılcıktır.

4- Omega 6 tüketimini  azaltırken omega 3 tüketimi arttırılmalıdır.Omega-6 yağ asidleri vücut için gerekli esansiyel yağ asitleridir.Ancak fazlalığı astımda görülen inflamasyonu (yangıyı) arttırabilir.Ancak batı tipi beslenmede Omega-6 yağ asitlerinin miktarı yüksekken Omega-3 yağ asitleri yeterli ölçüde tüketilmez. Diyetteki omega-3 miktarını arttırmak özellikle egzersiz ile tetiklenen astımda etkili bulunmuştur. Diyetteki omega-3 miktarını arttırmak için aşağıdaki yiyeceklerin tüketimi arttırılmalıdır. Ancak hayvansal kaynaklı omega-3’ün bitkisel kaynaklı olanlardan vücutta çok daha iyi emildiği unutulmamalıdır.

• Ceviz (7ceviz, 28 gram, 2542 mg)

• Keten tohumu (1 yemek kaşığı, 2338mg)

• Somon balığı (Norveç(Atlantik somonu)derisi parlak, eti turuncu renkte ve serttir, 100 gramda 2230 gram Omega-3)

• Sardalya (100gram, 1480 mg)

5. Rozmarinik asidden zengin baharatları tüketin. Rozmarinik asid astım belirtilerine iyi gelebilecek anti-inflamatuar ve anti-oksidan etkinliği olan bir maddedir. Rozmarinik asidin anti-oksidan aktivitesi vitamin E’den yüksektir. Rozmarinik asid astımda havayollarının açılmasını ve  daha rahat nefes almasını sağlayan prostasiklinlerin artmasını sağlar.

Rozmarinik asid biberiye, adaçayı, mercanköşk, nane, kekikte bulunur.

Dikkat: Baharatlar bakteri ve küf ile kontamine olabilirler. Baharatlar satışa sunulmadan once ısıl işlem (irridation) veya etilen oksid gaz (EtO) ile temizlendikten sonra satışa sunulurlar. Baharatların üzerindeki bulunan  bu bakteri ve mantarların temizlenmesi bunlardan doğabilcek enfeksiyonları önlemek için şarttır. Ancak baharat satın almadan önce astımlı hastalarda kimyasallar önemli olduğu için buharla sterilizasyon yönteminin kullanılmış olması daha iyi bit alternatif olabilir.

6-Karotenoidden zengin gıdaların tüketilmesi önemlidir. Astımda havayolu düz kaslarında kasılmaya yol açan serbest radikallerin azalmasını sağlar. Vitamin A’da vücutta beta-karoten’den üretilen güçlü bir anti-oksidandır. Diyetteki iyi beta-karoten kaynakları sarı/turuncu ve yeşil sebzeler, ıspanak, havuç, tatlı patates, mango, kavun ve kayısıdır. Likopen yine güçlü anti-oksidan aktiviteye sahip bir karotenoiddir ve egzersizle tetiklenen astımda kısmi olarak etkili olduğu gösterilmiştir. Diyetteki likopen kaynakları domates, kayısı, pembe greyfurt, karpuzdur.

7-Magnezyum ve potasyumdan zengin bir diyet tüketilmelidir. Magnezyum havayollarındaki düz kaslarda gevşeme sağlar. Aynı zamanda potasyumun yeteri seviyelerde olması için de gereklidir. Potasyum ise akciğer fonksiyonlarında önemlidir. Potasyum içeren yiyecekler kök sebzelerdir.

8-Kefir tüketimini arttırın. Çocuklarda allerjik astım ya da allerjik hastalık gelişiminin barsaktaki bakterilerle ilişkili olduğu gösterilmiştir. Yoğurt ve kefir gibi fermente süt ürünleri probiotik içeren yiyeceklerdir. Probiotikler barsak sağlığı için önemli canlı mikroorganizmalardır. Hayatın erken döneminde antibiyotik kullanmakta bu yararlı bakterilerin oranını azaltarak allerjik hastalıklara yatkınlık sağlar. Yine farelerde yapılan çalışmalarda ağızdan kefir verilen grupta su ve fermente olmayan süt ile beslenenlere gore kandaki allerjik belirteçler azalmıştır. Çocuğunuzun süt ürünleri fermente şekilde (kefir, yogurt) olarak tüketmesini sağlayın.

9- Zerdaçalın astımda görülen yangıyı ve astımın uzun dönem etkilerini azaltan pekçok klinik ve deneysel çalışma vardır. Ancak zerdaçalın ağızdan emilimi yeterli değildir. Mutlaka emilimini arttırmak için karabiber ve zeytinyağı ile tüketilmesi gerekir

Hangi besinler çocuğumun diyetinde olmamalı?

1-Yüksek tuz (sodyum) alımı havayollarının allerjenlere duyarlılığını arttırarak astım bulgularını arttırabilir. Tuz tüketiminin arttığı bölgelerde astım görülme sıklığı da artmıştır. Yiyeceklerdeki ’gizli’ tuza da dikkat etmek gerekir. Özellikle paketlenmiş ve işlenmiş ürünler tüketmemeye dikkat edilmelidir.

2- Bazı hastalarda bazı besin katkıları ve koruyucularının astımı tetiklediği gösterilmiştir. Astım semptomlarını kötüleştirebilen bazı maddeler benzoat, tartrazin, monosodium glutamat ve sülfitlerdir. Benzoatlar birçok üründe özellikle da içeceklerde kullanılan koruyucu bir antimikrobiyaldir. Tartrazin şekerleme, içecekler, soslar, pirinç, makarna, tereyağı ve salamuralarda kullanılan bir renklendiricidir. Monosodyum glutamat veya MSG sıklıkla Çin restoranlarında kullanılan bir tat arttırıcıdır. Sülfitler ise birçok paketlenmiş gıda da bulunabilen bir koruyucudur. Tüm bu maddelerden kaçınmanın en akılcı yolu işlenmemiş ve olabildiğince organik besin tüketmektir. Astımlı çocuklarda belki de dikkat edilmesi gereken en önemli nokta katkı maddelerinin olduğu, paketli ve raf ömrü uzun yiyeceklerin tüketimini engellemektir.

Sonuç olarak,

Astım tanısı alan hastanın obez olması dengeli bir diyetle önlenmelidir

Astım hastalığı olan çocukların diyeti olabildiğince mevsimine uygun sebze ve meyve içermelidir.