Baş Ağrısı ve Tedavisi

Hayatı boyunca hiç baş ağrısı yaşamayan var mıdır ? Bu yazıyı okuyup da bu soruya 'evet' yanıtı veren yok gibidir. Çünkü hemen her insan, yaşamı boyunca bir defa dahi olsa baş ağrısı ile karşılaşmıştır.

Bu nedenle, baş ağrısı öyle ya da böyle, az ya da çok, her bireyi ilgilendiren önemli bir sağlık sorunudur.

Baş ağrısını, başın tamamında ya da belli bir kısmında, zonklayıcı, batıcı, oyucu ya da sıkıştırıcı nitelikte ortaya çıkabilen ve rahatsızlık veren bir durum olarak tanımlayabiliriz.

Baş ağrıları şiddet ve sıklıklarına göre insanların yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilirler. Sık ve şiddetli baş ağrısı çeken çoğu insan günlük işlerini yapmakta zorlanmakta, iş yaşamları, aile yaşamları ve sosyal yaşamları olumsuz etkilenmektedir. Bazı durumlarda ise baş ağrıları, yaşamı tehdit eden ciddi bir hastalığın ilk habercisi de olabilmektedir.

Baş Ağrısının Nedenleri

İnsanların yaşadığı tüm baş ağrılarının büyük çoğunluğu, beynin kendi ürettiği 'primer' bir başka deyişle 'birincil' baş ağrılarıdır ve tüm baş ağrılarının %90' ını oluşturur.

 

Baş ağrılarının daha az bir kısmı ise acil tıbbi müdahale gerektirebilen, insan yaşamını tehdit edebilen, beyin tümörleri, beyin damar hastalıkları gibi pek çok duruma bağlı olarak ortaya çıkabilen 'sekonder' yani 'ikincil' baş ağrılarıdır.

Bu nedenle ister yeni başlamış olsun, ister kronik olsun tüm baş ağrıları hastadan alınan detaylı hastalık öyküsü (anamnez) ile baş ağrısına eşlik eden bulantı, kusma, ışık-ses hassasiyeti, kusma gibi belirtiler, nörolojik bulgularla ve diğer fiziksel bulgularla birlikte özenle değerlendirilmelidir. Ancak böylelikle baş ağrısının nedeni belirlenebilir ve uygun tedaviler uygulanabilir.

 

Baş Ağrısı Tanısında ve Ayırıcı Tanısında Hangi Tetkikleri Kullanıyoruz?

 

Baş ağrısı ile baş vuran her hastada, hekimin ilk ayırt etmeye çalıştığı husus, ağrının beynin ürettiği 'primer' bir baş ağrısı mı yoksa beyindeki ya da vücuttaki başka bir hastalıktan kaynaklanan 'sekonder' bir baş ağrısı mı olduğudur!

Bu ayrımı yapmanın en güvenilir yolu baş ağrısının özelliklerini iyi sorgulamak, detaylı bir nörolojik ve fiziksel muayene yapmaktır.

 

Baş ağrısı;

 

- Yeni başlayan ve çok şiddetli bir baş ağrısı ise

- Hasta 'hayatımın en şiddetli baş ağrısı' tanımını yapıyorsa

- Dirençli kusmalar eşlik ediyorsa

- Pozisyonla (ayakta ya da yatarken) ortaya çıkıyor ya da artıyorsa

- Fiziksel aktivite, öksürme, ıkınma ile ortaya çıkmışsa

- Son 6 ayda başlamış ve tedaviye rağmen devam eden baş ağrısı ise

- Gebelikte ya da doğumdan sonra ortaya çıkmışsa

- Elli yaşın üstünde ve on yaşın altında başlamışsa

- Çocuk hastalarda, özellikle ense bölgesinde ağrı varsa

- Hastada kanser ya da başka bir hastalık tanısı koyulmuşsa

- Bazı nörolojik ve fiziksel muayene bulguları saptanmışsa ikincil baş ağrıları düşünülmelidir.

 

Bu durumda MR, tomografi gibi nörolojik görüntüleme yöntemlerinin ve diğer laboratuvar incelemerinin tanı koymakta oldukça önemli rolü olacaktır.

Eğer baş ağrısının özellikleri ikincil baş ağrılarını düşündürmüyorsa ve muayene bulguları da normal ise 'birincil' baş ağrıları düşünülür.

Birincil baş ağrılarının tanısı tamamen hastadan alınan anamneze (hastalığın hikayesi) dayanarak koyulur. Gerilim tipi baş ağrısı, migren, küme baş ağrısı gibi baş ağrıları birincil baş ağrılarının en sık görülen örneklerdir.

Birincil baş ağrıları, uluslararası kabul görmüş bir sınıflandırmaya göre onlarca başlık altında sınıflandırılmıştır. Onlarca başlık altında sınıflandırılmış bu baş ağrılarına MR, tomografi ya da kan tahlili ile değil, tamamen baş ağrısının özelliklerine (ağrının tipi,yeri, süresi, eşlik eden belirtiler vs. gibi) göre tanı koyulur.

Birincil baş ağrılarını doğru tanımlamak oldukça önemlidir. Çünkü her bir baş ağrısı tipinin tedavisi birbirinden tamamen farklı olabilmektedir.

 

Nörolojik görüntüleme yöntemleri ve diğer laboratuvar incelemeleri; baş ağrısı özelliklerinin sekonder baş ağrılarını düşündürdüğü durumlar ile nörolojik ve fiziksel muayenenin anormal olduğu durumlarda yapılmalıdır.

 

Baş ağrısının bir başka nedene bağlı (sekonder baş ağrısı) olduğu düşünülüyorsa;

 

- Bilgisayarlı Beyin Tomografisi (BBT),

- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG),

- Serebral Anjiografi,

- MRG Venografi,

- Doppler Ultrasonografi,

- Elektroensefalografi (EEG),

- Lomber Ponksiyon (LP) ve Beyin Omurilik Sıvısı (BOS) incelemeleri,

- Temporal atar damar biyopsisi,

- Sedimentasyon, CRP gibi biyokimyasal incelemeler,

- Sinüs grafisi gibi inceleme yöntemleri kullanılabilir.