Bilinçli Farkındalık Kavramı

Bilinçli farkındalık, son derece eski bir Budist uygulamasıdır ve esasen Bilinçli yaşam tekniğidir (Özyeşil ve ark., 2011). Bilinçli farkındalık bir fikir olarak, kişinin şu anda olup bitenlere eleştirel ve hoşgörülü bir şekilde konsantre olma kapasitesi olarak ve olduğu gibi kabul ederek tanımlanabilir ( Özyeşil ve ark., 2011; çelik ve çetin, 2014; Brown ve Ryan, 2003). Bilinçli farkındalık, bireyin kendisi, toplum ve diğerleri ile yüksek bir aşinaya sahip olmasıdır. Her şey bilinçli farkındalık olarak kabul edilir; dikkatli olmak, kendine ve genel çevresine dikkat ederek, hayatını sürdürmektedir (Demir, 2014; McKee, Johnston ve Massimilian, 2006).

BF teriminin başlangıç noktası, 2500 yıllık bir Budist dili olan sati kelimesi anlamına gelmektedir. Kelimenin anlamı ise hatırlatma, dikkat ve farkındalık olarak anlamlandırmıştır (Germer, 2004). Sati kelimesinin anlamı hatırlamak olduğunu ancak daha çok zihnin var olduğu anlamı kullanılabilir ( Özyeşil ve ark., 2011).

Weinstein ve ark., (2009) 65 üniversite öğrencileri ile yapılan bir sınavda, yüksek farkındalık farkındalığı olan kişilerin yapıcı eleştirel düşünme stratejilerini daha fazla kullandıklarını ve stresle uyum sağlamada daha iyi oldukları bulunmuştur (Özyeşil ve ark., 2011). Bilişsel farkındalık temelli uygulamaların, kişinin akla gelebilecek stres faktörlerinden farkındalık derecesini arttırdığı, geliştirdiği ve tahliye ettiği ifade edilmiştir (Demir, 2014; Bishop ve ark., 2004). Roemer ve ark., (2009) yapılan bir çalışmada 395 üniversite öğrencisi ile üzüntü ve huzursuzluk ile ilgili genel kaygı bozukluğu olan öğrencilerin çalışmalardaki, kontrol grubunda bilişsel farkındalık seviyelerinin derecesinde esasen daha düşük olduğu görülmüştür ( Özyeşil, 2011).

Hatırlamak, hatıralarla olan yaşamı anlamına gelmez. Hatıraları tolere etmek, mevcut karşılaşmalarla ilgili düşüncenin yeniden yönlendirilmesini gerektiği anlamına gelir (Özyeşil, 2011). Farkındalık ve bilinç, yaşadığımız olayların bilinçinde olma durumu ve dikkatlilik olarak daha çok tanınan anlamlarıdır (Brown ve Ryan, 2003). Bilinçli farkındalık, yaşadığımızı stresi minimum seviyeye indiren ve yapıcı bireysel değişim için adım atan tüm karşılaşmalarla tanımlamak için temel bir yöntemdir (Siegel ve ark., 2009). Kabat-Zinn (2012) tarafından belirtildiği gibi yargılamadan mevcut anı kasıtlı bir şekilde değerlendirmektir.

Bu tanımın bir parçası olan ‘hatırlamak’, hatıralarla yaşamak anlamına gelmez. Hatıraları tolere etmek, mevcut karşılaşmalarla ilgili düşüncenin yeniden yönlendirilmesini gerektiği anlamına gelir (Özyeşil, 2011). Bilinçli farkındalık, acıyı azaltan ve yapıcı bireysel değişim için adım atan tüm karşılaşmalarla tanımlamak için temel bir yöntemdir (Siegel ve ark ., 2009). Kabat-Zinn (2012) tarafından belirtildiği gibi yargılamadan mevcut anı kasıtlı bir şekilde değerlendirmektir.

Bilinçli farkındalık üç öğeden oluşmaktadır(Hyland ve ark., 2015). Birincisi şu ana odaklanma olarak belirlenmiş farkındalıktır (Dane, 2011). Sonraki bileşen, hem dışsal hem içsel olarak dikkat etmektir ( Brown ve Ryan, 2003). Üçüncü kısım açıklık ile onaylamaktır. Buna göre, şimdiki ana “Evet” diyerek, kişinin yapacağı duyguları algılaması için açık bir kapı ortaya çıkacaktır (Liebermeister, 2009). Pratiğin en erken başlangıç noktasından gelen bilinçli farkındalık uygulamalarının, bir yer ve gelişen şeyler elde etmeye çalışmakla bağlantılı olmadığını hatırlatılır (Kabat-Zinn, 2003).

Bilinçli farkındalığın tutumlarını 7 temel bölümde sıralamıştır (Kabat-Zinn, 2009b).

1. Sabır: hoşgörü, her şeyin gönüllü olarak zamanında olduğu bir gelişmedir. Tolerans yaratmak farkındalığı geliştirir. Kendini geliştirmek isteyenlerin özünde sabır olduğunu ve ona göre hareket ederek farkındalık üzerine pratikler uygulanır. Sabır göstermek, varlığın her anlık görüntüsünü her durumda şeffaflıkla kabul etmek ve her şey için bir süre olduğunu fark etmektir.

2. Yargısızlık: beynin ilerlemesi görüldüğünde, karşılaşmaların durmaksızın bir değerlendirmeye maruz kaldığı, iç ve dış karşılaşmalarda kesintisiz bir yargı ve tepki getirdiği görülür. Zihnin bu tavrını görmek ve onu durdurmaya çalışmadan ne kadar doğru veya yanlış, olumlu veya olumsuz, harika veya iğrenç olduğunu görmek yeterlidir.

3. Güven : Belirli bir istek tutarlılık yapısı içinde yaratacağı inancıdır. Bu tavır, kişi, tüm süre içinde, içinden ne gelirse tahammül ederek kabul görmesi ve güven duyması gerektirir.

4. Zihnin Başlangıcı: Zihin deneyimlerle ilk defa karşılaştığında ona odaklanıp ve dikkatli bir şekilde yaklaşmadır. İlk etapta akılda olmak, yeni şeyleri kavramak ve olanları görmeyi kolaylaştırır. Her şeyden önce zihninde olmak, geçmiş koşullarımızla ilgili varsayımlar yerine, her şeyden ayrı olarak var olan zenginliği gösterir.

5. Hırslanmamak: Bf eylemleri, dürüstlüğün olma halidir. “Hiçbir şeyi dönüştürmeye kalkmadan olduğu gibi kabul etmektir. İnsanlar bir şeyi başarmak için neredeyse her şeyi yaparlar. Farkındalık tutumlarında, bu tavır bir tıkanıklığı temsil eder. Şu anda gerçekleşmesi beklenenden başka bir şeye ihtiyaç duymayı bıraktığınız noktada, bunun gerçekleşme durumu yükselir. Efor kendisine bırakabilir.

6. Kabul: Huzursuzluk, kaygı, sinirlilik, üzüntü gibi belirli hisleri ve düşünceleri kabul etmeden ya da gözden kaçırmaktan kaynaklanan sorunları denetlememize izin veren bir tavırdır (Özseşil, 2011). Böyle durumları yönetmek için en iyi yaklaşım, amaçsızca bir şeyle kaldığınızı ve inatla ayakta durduğunuzu kabul etmektir.

7. Oluruna Bırakmak: gitmesine izin vermek, bir düşünceyi, hisleri, duyguları veya isteklere bağlı olmadan oluruna bırakmaktır. Nesnelere bağlı kalmadan ve onları olduğu gibi olmalarına izin vermektir. İlgisini çeken ve hoşuna giden deneyimlere tutunma, istenmeyen olanları göz ardı etmek veya reddetmek otopilot reaksiyonlarıdır.