Bilinen Risk Faktörü Olmayan Çiftlerde Gebelik Öncesi Danışmanlık Nedir? Nasıl Olur?

Gebelik öncesi danışmanlık, çocuk sahibi olmayı planlayan çiftlere, sağlıklı bir gebelik süreci ve sağlıklı bir bebek doğurma süreci konusunda rehberlik etmek amacıyla verilen bir hizmettir. Öngörülen risk faktörleri olmayan çiftler için bile gebelik öncesi danışmanlık verilerek; çiftlerin fiziksel, duygusal ve psikolojik sağlıklarını optimize etmek hedeflenir. Bu yazımızda sizin için bilinen risk faktörü olmayan çiftlerde, gebelik öncesi danışmanlık hakkında bilinmesi gerekenleri derledik.

Gebelik Öncesi Danışmanlık Hangi Konuları Kapsar?

Gebelik öncesi danışmanlık hizmetinin, genel olarak kapsadığı konuları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Tıbbi Geçmişin Değerlendirilmesi: Anne adayının tıbbi geçmişi ve ailede önceki gebeliklerle ilgili bilgilerin toplanmasıyla başlar. Çiftlerin tıbbi geçmişleri incelenir ve potansiyel risk faktörleri belirlenir. Bunlar arasında; önceki gebeliklerdeki komplikasyonlar, kronik hastalıklar, ilaç kullanımı, cerrahi müdahaleler ve herhangi bir sağlık sorunu gibi konular değerlendirilir.

• Fizik ve jinekolojik muayene: aşağıda detaylıca irdelenmiştir.

• Kan Testleri ve Tetkikler: Gebelik öncesi danışmanlık sırasında, kan testleri ve tetkikler yapılabilir. Bu testler; kan sayımı, kan grupları, enfeksiyon tarama testleri (HIV, Hepatit B, Rubella vb.), tiroid hormonları, demir düzeyi gibi önemli sağlık göstergelerini içerebilir.

• Genetik Değerlendirme: Çiftlere kalıtsal hastalık taşıyıcılığı, aile geçmişi ve yapılması gereken genetik testler gibi konular hakkında bilgi verilir. Bu sayede, çiftlerin genetik riskleri anlamalarına ve gerektiği durumda ek testler ya da danışmanlık için yönlendirilmeleri sağlanır. Bu danışmanlık ülkelere göre değişir. Örneğin Türkiye`de SMA ve Talasemi gibi hastalıklar gebelik öncesi rutin taranan hastalıklardandır.

• Beslenme ve Sağlıklı Yaşam Tarzı: Çiftlere sağlıklı bir diyetin önemi, düzenli egzersiz yapmanın faydaları ve sigara, alkol ya da uyuşturucu kullanımının gebelik üzerindeki etkileri gibi konular hakkında bilgi verilir. Beslenme, vitamin takviyeleri ve zararlı maddelerden kaçınma gibi konular ele alınır.

• Enfeksiyonlar ve İmmünizasyon: Çiftlere doğurganlık ve gebelik üzerinde olumsuz etkileri olan bazı enfeksiyonları önlemek için yapmaları gerekenler hakkında bilgi verilir. Özellikle; kızamıkçık, kızamık, kabakulak, grip, hepatit B ve rubella gibi hastalıklara karşı bağışıklık durumu değerlendirilir ve eğer gerekiyorsa aşılanma yapılır.

• Psikolojik ve Duygusal Destek: Çiftlere, hamilelik sürecinin duygusal ve psikolojik zorluklarını ele alma konusunda destek sağlanır. Bu dönemde yaşanan stres, kaygı veya depresyon gibi sorunlarla başa çıkmak için stratejiler önerilir.

Gebelik öncesi danışmanlık, çiftlerin gebelik sürecine daha iyi hazırlanmalarına yardımcı olur. Aynı zamanda herhangi bir risk faktörü tespit edilirse erken müdahale imkanı sağlar. Sağlıklı bir gebelik ve sağlıklı bir bebek sahibi olma şansını artırmak için önleyici bir yaklaşım sunar. Bu sebeple, bilinen risk faktörünün olup olmamasına bakılmaksızın her çiftin gebelik öncesi danışmanlık alması önerilir.

Jinekolojik Muayene

Her planlı gebelik öncesi değerlendirme jinekolojik muayene ile başlar. Jinekolojik muayene tüm üreme sistemini değerlendirmemizi sağlar. Temel başlıklar aşağıdaki gibidir:

• Vajina ve rahim ağzı (serviks) değerlendirilmesi; vajinayı ilgilendiren komdilom, uçuk veya doğumsal bir anomalisi varlığı araştırılır. Gerekirse tedavi edilir. Kadınlarda sık görülen akıntıların bazıları hem gebeliğe engel olabilir hem de erken dönemlerde düşüğe sebep olabilir bu nedenle tedaviler önemlidir. Aynı zamanda cinsel ilişkiye engel olabilecek septum gibi organik veya vajinismus gibi fonksiyonel patolojiler tespit edilip tedavi edilebilir. Bu noktada en önemli olan serviksin değerlendirmesidir. Her kadın cinsel ilişkiye başladıktan sonra rahim ağzı kanser taraması (servikal smear) yaptırmalıdır. Gebelik öncesi rahim ağzının normal olduğunu bilmek şarttır.

• Rahim (uterus) değerlendirmesi: jinekolojik muayenede yapılacak vajinal ultrasson ile hem rahmin kas tabakası hem de endometrium adı verilen iç tabakası değerlendirilir. Bu sayede gebelik oluşumuna engel olacak bir patoloji varsa erkenden tedavisi mümkün olur. Bu sayede çift çocuk isteminden sonra zaman kaybından kurtulur. Ya da çift rahim veya rahim perdesi gibi doğumsal bir anomali tespit ve tedavi edilebilir.

• Tüplerin (Tuba uterina) değerlendirilmesi: Normalde tüpler jinekolojik muayenede görülmezler. Ancak hidrosalpenks gibi bir problemi varsa görünür hale gelir. Hidrosalpenks tüplerin enfeksiyon nedeniyle şişmesi ve fonksiyonunu yerine getirememesidir. Ciddi bir infertilite (kısırlık) nedenidir.

• Yumurtalıkların değerlendirilmesi: yumurtalıklar hem fonksiyonları itibari ile hem de kadın genital kanserlerinde önemli bir yer tutmaları nedeniyle çok önemlidir. Muayene sırasında yumurtalıkların varlığı, hacmi, yumurta sayısı (antral folikül sayısı) kadının yumurta rezervi hakkında iyi bilgi verir. Diğer yandan bir yumurtalık tümörü rastlantısal olarak yakalanabilir ve tedavi edilebilir.

Gebelik planlayan her çiftin bir uzmana muayene olmalı hem jinekolojik muayene yapılmalı hem gebelik öncesi danışmanlık almalıdır.