Bilişsel Davranışçı Terapi

"Kişinin kendiyle ilgili yanlış inançlarını düzeltebilirsek bu inançların meydana getirdiği aşırı/abartılı sonuçları azaltabiliriz."

Aaron Beck

BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİ NEDİR NASIL GELİŞTİ?

Bilişsel Davranışçı Terapi, günlük yaşamda karşılaştığımız sorunlarla baş edebilmemizde ne hissettiğimizin ya da nasıl bir davranış örüntüsü geliştireceğimizin kökenini düşünlerin oluşturduğunu vurgulayan bir terapi şeklidir. Kuram ‘şimdi ve burada’ ilkesine odaklanmaktadır.

Dr. Beck, hastalarını dinlerken ara sıra iki düşünce akışı bildirdiklerinin farkına varmıştır. Bunlar; hızlı çağrışım cümleleri ve kendilerini değerlendirme düşünceleri. Örneğin; bir kadın cinsel konularda ayrıntılı açıklamalarda bulunmuş daha sonra endişeli hissettiğini söylemiştir. Akabinde kendisinin Dr. Beck’i sıkacağından endişe ettiğini dile getirmiştir.

Diğer hastalarına sorduğu sorulardan elde ettiği bilgiler ışığında Dr. Beck bu durumu şöyle yorumlamıştır. Hastaların “otomatik olumsuz düşünceler” deyimlediğini ve bu düşüncelerin duygularını yakından etkilediğini fark etmiştir.

Gerçek dışı bu düşünceler üzerine 1960 yılı başında özellikle depresyona yönelik mevcut sorunları çözmeye, işlevsiz düşünce ve davranışları değiştirmeyi amaçlayan bu psikoterapi şeklini geliştirmiştir.

ARAŞTIRMALAR NE DİYOR?

1977 yılında Dr. Beck Pennsylvania Üniversitesi psikiyatristleriyle birlikte bu tedavi yöntemini kullanmaya başlamışlardır. Bu çalışma bilişsel tedavinin etkinliği üzerine hem fikir olmalarına neden olmuştur.Depresif hastalardan oluşan kontrollü bir grup üzeine yapılan çalışmada terapinin yaygın bir antidepresan olan imipramin gibi etkili olduğu ortaya konulmuştur.

TEDAVİYE GENEL BAKIŞ

Danışanların düşünce içerikleri otomatik düşünceler, ara inançlar ve temel inançlar veya uyumsuz ‘şemalar’ olmak üzere üç düzeyde değerlendirilmektedir (Newman, 2012). Otomatik düşünceler tipik olarak kendiliğinden ortaya çıkmaktadır, genellikle kısa ve değişkendir, bir düşünce veya imaj biçimini almaktadır ve üzerinde düşünmeden veya değerlendirme olmadan doğru olarak kabul edilmektedir (Beck, 1963). Ara inançlar, daha derin bir düşünce içeriği düzeyindedir, genellikle bilişsel üçlü ile ilgili koşullu varsayımlar/inançlar/kurallar biçimindedir (Newman, 2012). Temel inançlar,çocukluğumuzda büyürken yaşadığımız deneyimlere dayanarak oluşan kendimiz, başka insanlar ve dünya hakkındaki inançlardır. 

BDT danışanların işlevsel olmayan inançlarını tanımlamaya ve onları daha işlevsel ve olumlu düşüncelerle değiştirmelerine yardımcı olmaktadır (Dobson, 2010). 

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ekolüne sahip terapist, danışanında duygusal ve davranışsal değişiklikler oluşturmak için danışanın düşünme ve inanç sisteminde bilişsel müdahalelerde bulunur.Bazı otomatik düşünceler doğru olsa da birçoğu gerçeğin yalnızca küçük bir kısmına sahiptir. Düşüncelerde hatalar;

Duygusal Muhakeme: Düşündüğünüz bazı şeyler doğru olmak zorundadır. Çünkü düşüncenizin çok güçlü olduğunu hissedersiniz, gerçeği yok sayarsınız. Örnek: İş yerinde birçok şeyi doğru yaptığımı biliyorum ama hala kendimi başarısız hissediyorum.

“Felaketleştirme: Olası diğer sonuçları görmeksizin en kötüyü düşünmek, felaket dolu sonuçlar beklemektir. “Ağaçtan bir fındık başına düşer, gökten taş yağıyor zanneder.” Örnek:patronum bana bağırdı, beni kovmayı düşünüyor, hiçbir işi düzgün yapamıyorum.

“Zihin Okuma: Diğer insanların düşüncelerini bildiğimiz ve diğerlerinin de bizim ne düşündüğümüzü bildiği inancıdır. “ Bunu ona söylememe gerek yok, o biliyordur” düşüncesi çok yaygın bir düşüncedir. Çok hayal kırıklığına yol açar. 

“Kişiselleştirme: Bazı insanlar her şeyi üstüne alırlar. Diğer insanların kendini kötü hissetmesine, hatta kötü havayı bile”. Bunun sonucunda kendilerini ya çok kızgın ya da çok suçlu hissederler”. 

BDT HANGİ SORUNLAR İÇİN KULLANILIR?

BDT, depresyon,travma sonrası stres bozukluğu, yeme bozukluğu, anksiyete,takıntılar,sosyal fobi, öfke kontrolü, uyku bozuklukları gibi ruh sağlığı sorunlarında kullanılan bir tedavi şeklidir.