Bilişsel Davranışçı Terapide Hangi Teknikler Uygulanır?

Bilişsel Davranışçı Terapi birçok psikolojik rahatsızlıkta kullanılabilen bir psikoterapi ekoloüdür. Bilişsel Davranışçı Terapide birçok teknik kullanılır, bu tekniklerden bazıları;

Psikoeğitim

Psikoeğitim danışanlara yaşadıkları durumun tam olarak ne olduğunu anlatmada yardımcı olmaktadır. Psikoeğitimde daha çok danışanların yaşadıkları sorunlara göre eğitim verilmesi önemlidir. Panik bozukluk yaşayan birine panik atakların neden kaynaklandığı, evrimsel süreçle ilişkisi veya depresyonda olan birine öğrenilmiş çaresizlik, depresyon neyden kaynaklanır, evrimsel süreçte depresyonun işlevi ve görevi neydi gibi bilgilendirmeler yapılır. Bunların dışında bilişsel davranışçı terapi ile ilgilide eğitimler verilir Duygu, Düşünce ve davranış nedir? Birbirlerini nasıl etkilerler. Algımız olayları yorumlama tarzımızı değiştirmesi, bilişsel çarpıtmalar, temel inanç ve şemalar hakkında bilgilendirmeler yapılabilir.

Sokratik Sorgulama

Sokratik sorgulama antik yunan filozoflarından Sokrates’in bilgiyi direkt karşı tarafa söylemeyerek ve bazı sorular sorarak kişinin zihninde var olan bilgiyi anımsamasını sağlatmasıdır kısaca bilgiye kişi kendi sorgulamasıyla ulaşır. Sokratik sorgulamaya örnek vermek gerekirse kaygı işe yarayan bir şey değildir diyen biri kişinin önermesine karşın, kaygı olmasaydı insanlar trafik kurallarına uyar mıydı?  Kaygı olmasaydı insanlar sağlığına dikkat eder miydi?  Gibi önermeyle çelişen sorularla eski önerme değiştirilebilir. 

Yönlendirilmiş Keşif 

Yönlendirilmiş keşif Sokratik sorgulamanın BDT’de kullanımına yönlendirilmiş keşif denilir. Beck ve Ellis sokratik sorgulamayı BDT’nin temel yapı taşlarından biri olarak görür. Seanslarda danışanın sahip olduğu bilgiyi çıkarmaya dönük sorular sorulur ve bu şekilde danışan kendisi için anlamlı ve yararlı yeni sonuçlar çıkartabilir. Sokratik sorgulamanın diğer yararlarından biri de danışanları seans içerisine çekmesidir ve danışan aktif olarak sürece dahil olur. 

Bilişsel Çarpıtmalar 

Bilişsel terapi kuramına göre insanlar bazı bilişsel çarpıtmalar yapmaktadırlar ve yaptıkları çarpıtmalar bireyleri ruhsal bozukluklara itmektedir.  Bilişsel çarpıtmalar sadece ruhsal bozukluğu olan bireylere özgü değildir tüm insanlar bilişsel çarpıtma yaparlar fakat bazı insanlarda bilişsel çarpıtmalar daha yoğun olabilmektedir. 

Düşünce Kayıt Formu 

Bilişsel davranışçı terapinin ana amaçlardan biri danışanın duygu düşünce ve davranışları arasındaki bağlantıyı fark etmesi ve bu farkındalık sonucunda bilişsel çarpıtmalarını keşfedip daha yararlı olan alternatif düşünce üretmesi ve davranışlarını yaşamındaki değerlerine göre yaşamasıdır. Kişinin düşünce kayıt formunu doldururken anlık olarak zihne gelen otomatik düşüncelerini yakalaması gerekmektedir. İlk etapta bu formun nasıl doldurulacağı seans içerisinde danışanla beraber çalışılır. Seans içerisindeki çalışmalar sonrasında danışanın bu formu doldurması beklenir. Form çeşitleri farklılaşmakla birlikte genel hatlarıyla olay, duygu otomatik düşünce,davranış, bilişsel çarpıtma, alternatif düşünce ve yeni duygu başlıkları bulunmaktadır. 

Kanıt-Karşı Kanıt  

Bir düşüncenin gerçekliğinin test edilmesinde kanıt-karşı kanıt kullanılabilir. Kanıt-karşı kanıt tekniğinde amaç danışanın olumsuz otomatik düşüncelerini karşı kanıtlarla çürütmek ve daha gerçekçi düşünce geliştirmektir. İlk adımda danışanın düşüncesini destekleyen kanıtlar yazılır arından düşünceyi kanıtlamayan karşı kanıtlar yazılır. Danışanlar daha çok düşüncelerini destekleyen kanıtlara odaklanmaktadırlar karşı kanıtları kolayca bulamayabilirler terapistler karşı kanıtları bulmada danışanlara yardımcı olabilir. 

Çifte Standart 

Çifte standartlar bir olay karşısında başkasına karşı farklı düşüncelerimiz olmasına karşın kendimize karşı aynı düşünceleri düşünmeme durumudur. Bilişsel Davranışçı Terapi bireylerin çifte standartlarını keşfetmesine yardımcı olmaktadır. Çifte standart tekniğine örnek verecek olursak Sunum yapan birinin sesim titreyecek, arkadaşlarım benimle dalga geçecekler düşüncesine peki sen sunum yaparken sesi titreyen biriyle dalga geçer miydin? Diye sorular sorulmasıdır. 

Kaygı Hiyerarşisi ve Maruz Bırakma

Danışanların kaygı yoğunluklarını ve kaygı yaşadığı durumlar ile ilgili detaylı bilgi almak için kaygı hiyerarşisi terapistlerin işine yaramaktadır. Danışanlar kendileri için en az kaygı yaşadığı durumlardan en çok kaygı yaşadıkları durumları terapistle ile birlikte listelerler. Bu listeleme yapılırken danışan kaygı derecesini belirlemek için 0 – 100 arasında puanlamalar yapar. 

Danışanla yapılan kaygı hiyerarşisi ile birlikte maruz bırakmalar başlayabilir maruz bırakmaklarda danışana sıkıntı yaşayacağı önceden söylenir ve bu şekilde danışanın önceden yaşayacağı durumla ilgili bilgi sahibi olması planlanır. Danışanın maruz bırakma sırasında kaygısının düşmesi ve duruma zaman içinde alışması beklenir.