Bölme'nin Günlük Hayattaki İzleri

Bölme Savunma Mekanizması/Splitting

Splitting, çatışan ve bir arada olduklarında anksiyete yaratan farklı ego durumlarını birbirinden ayrı tutmaya yarayan bir savunma mekanizmasıdır.Farklı ego durumları (iyi ve kötü parçalar) bir araya geldiğinde oluşacak kaygıyı ortadan kaldırıyor.Bunları splitting ile birbirinden ayrı tutmak suretiyle çatışma giderilmeye çalışılır. Bunun karşılığı olarak da ego zayıflığı ve kimlik dağınıklığı ortaya çıkar. Bölmenin kullanımı bütünlüklü kendilik ve nesne temsillerinin gelişimini engellemekte bu da kimlik dağınıklığına neden olmaktadır.

Splitting, yukarıda söz edildiği gibi kendilik ve nesne tasarımlarının tutarsızlığı ya da bütünleşmemiş olması yanında, davranışların, değerlerin, çeşitli konulardaki tutumların ve kısa dönemli yaşam biçimlerinin farklılığında da kendini gösterebilir. Dönemsel olarak dürtüsel tarzda cinsel ilişkiler kurup, başka dönemlerde cinsellik karşısında ciddi korkular ve kaçınmalar geliştiren vakalar ya da dönem dönem dürtüsel tarzda yalan söyleyip daha sonra yalandan utandığını ama yalancılığın kendisi için sorun olmadığını söyleyen vakaları buna örnek olarak gösterebiliriz.

Bölme bazen aile bireyleri arasında olabilir. Birini çok olumlu algılarken, diğerini çok olumsuz algılamak gibi. Üç ay belli bir ruh halinde yaşayıp, düzenli sağlıklı bir hayat. Sonra esrar vs kullanıp, tamamen başka uca savrulmak da bölmenin günlük hayattaki izlerine örnek olarak verilebilir.

Bilinç dışında var olan bir takım duygu ve dürtülerin ya da geçmişte içselleştirilmiş kişilerin ‘olumlu’ – ‘olumsuz’ ya da ‘iyi’- ‘kötü’ diye parçalara bölünmesidir. Böylelikle kişi tarafından iyi yaşatılmaya, ‘kötü’ ise yok edilmeye çalışılır. İnsanları ya çok iyi ya da çok kötü olarak kategorize etmek, ‘ya hep ya hiç’ anlayış şekli, bölmeye örnek gösterilebilir. ‘Bölme’ si olan kişiler bütün içe yansıtmaları ikiye ‘böler’- tamamen kendisini seven bir taraf ve tamamen kendisinden nefret eden, yıkıcı bir taraf- ve başkasını bu bölünmüş sevgi dolu veya nefret dolu kısma göre deneyimler. Bu yüzden bölen kişi belli bir insana karşı yalnızca sevgi veya yalnızca nefret besler ve insanların çoğunun hem sevgi dolu hem de düşmanca özelliklere sahip olduğu gerçeğini görmezler Aşağıdaki çocuk şiirinde bölme ve yansıtmayı görebiliriz:

Kızlar neyden yapılmıştır?-Şeker ve baharat ve güzel olan her şeyden!

Erkekler neyden yapılmıştır?-Yılanlar ve solucanlar ve yavru köpek kuyruğu!

Yansıtmalı özdeşimle beraber kişilik bozukluklarının başvurduğu temel savunma mekanizmalarından biri olan bölme, bir çok insanın çok geçişli ruh hallerini açıklar niteliktedir. Örneğin kişi gayet mutlu ve keyifli bir halde insanlara davranırken, duyduğu herhangi bir kötü haber ya da eleştiri karşısında birden başka bir frekansa geçmiş gibi çok olumsuz bir ruh hali içine girebilir. Bu olumsuz ruh haline uzun süre dayanamayacağı için yansıtmalı özdeşimle bunu etrafına hemen yükleme ihtiyacı hissedebilir, bu yüzden de aşırı depresif ve saldırgan olabilir.

Sevgilisinden ayrılan birinin o güne kadar sevgilisini hep iyi olarak tarif etmesine karşılık ayrıldığı gün, ondan nefret ettiğini çok kötü biri olduğunu öfkeyle anlatması, bu kişinin ‘bölme’nin kötü tarafına geçtiğinin göstergesidir.

Günlük Hayatta Bölme

Hiçbir insan evladı göründüğü gibi değildir. Kendimizi gösterme şeklimiz bir savunmadır. En mütevazi insan belki de en kibirli insandır. Kesin olarak o kişinin ciddi bir kibir problemi olduğunu söyleyebiliriz.Her ne zannediyorsanız kendinizi o değilsiniz. Çok miktarda bastırdığınız, çarpıttığınız malzeme vardır. Onları görmek, fark etmek ve çözmek , işte tüm mesele bu, diyebiliriz.

İnsanlar kendi olumsuz duygu ve düşünceleriyle, arzuları ile yüzleşemedikleri için ya diğer ırkları kötüleyecekler ya da her türlü azınlığı, zayıfı, hastayı kötüleyip kara çalacaklardır. Bu durum içlerindeki bölmenin siyah parçasını dış dünyaya yansıtmaktır

Kişi dünyayı siyah beyaz görüyor. İyi dünya kötü dünya. Kendini de siyah beyaz görüyor. İyi ben kötü ben. Sabah kalkıyor iyi hissediyor öğlen oluyor berbat hissediyor.‘Dünyanın bir numaralı insanıyım’ ‘Hiçbir şey değilim sıfırım’ İki zıt düşünce ve duyguda gelip gitmek. Bazen bir kutupta hissedip bazen diğer kutupta hissetmek, bölmenin en belirgin halidir. Kişi daha çok kötü parçayı yok etme iyi parçaya sahip olma eğiliminde oluyor. Kötü parçayı dışarıya atması gerekiyor.Bunu da en çok yakın ilişkide bulunduğu kişilerle yaşar. Sevgili, eş, çocuk varsa terapist vb. Aynı zamanda evcil hayvanı varsa evcil hayvan, sevdiği değer verdiği eşyalar araba, motor ev vb.

Kişinin çocuğunda gördüğü iyi şeyler ve kötü şeyler aslında kişiye aittir. Kişi kendinde olanı dış dünyaya yansıtır.Kişinin sevgilisi, eşi, çocuğu ya da başkasında gördüğü olumsuz özellikler aslında onda da olan ve varlığından rahatsız olduğu, azaltmaya çalıştığı özelliklerdir.Gördüğü olumlu özellikler ise, o kişide de olan, varlığından memnun olduğu, daha da arttırmaya çalıştığı özelliklerdir.Eğer kendinizle hızlı bir şekilde tanışmak istiyorsanız, çok sevdiğiniz ve çok nefret ettiğiniz insanların özelliklerini bir kağıda yazın ve sakin bir kafa ile bunları okuyun.

Bölmesi olan kişilerde iyi-kötü çok karışır. Kişi satanist olabiliyor, şeytanı iyi ilan etme çabasıdır burdaki motivasyon. (şeytan olan annesi). Bu meseleler annesel bağlarla ilgili.

İnsanın bir şeye inanma ve yaslanma ihtiyacı vardır. Artık yaslanacak bir şey yoksa hayat anlamsızlaşır ve intihar, ölmeyi isteme gibi duygular olur. Bu duygular öncekilerden daha iyi gelir ve kişi bunlarla ayakta durabilir. İntihar savunma mekanizmasıdır.

Seans Odasında Bölme

"Psikoterapi kişinin içindeki şeytanlarla tanışmasıdır.’ Şeytani özelliklerini dışarıya yansıtan, bilincinden uzak tutan kişi terapide bunlarla tanışır ve bütünleşir.

Psikoterapinin temel esaslarından biri kişini bilincinden uzak tuttuğu duygu ve düşüncelerle kişiyi tanıştırmaktır. Muhakkak acı vericidir bu durum. Ama iyileşmenin de en önemli parçasıdır. Çünkü bastırılan duygu ve düşünceler semptoma neden olur.

Danışanın  içinde aynı anda iki kişi iki farklı cümle söylüyor. Ya da iki farklı duygu içerisinde.Bu haftan nasıl geçti dediğinizde, bu haftam çok iyi geçti der. Cümlesi olumlu, yüzündeki mimik olumsuz olabilir. Yüzleştirme yaparak bunu fark ettiriyorsunuz.’ Cümle olarak olumlu konuşuyorsun, duygu olarak olumsuz görünüyorsun.’Annem çok iyi birisi diye anlatıyor. Bir hafta sonra geliyor diyor ki ‘ya çok nefret ediyorum. Geçen hafta çok iyi diyordun. Bu hafta farklı bir şey anlatıyorsun. Burada bir çelişki var, bu konuda ne düşünüyorsun.’  şeklinde yüzleştirme yapılabilir.      

Danışanın bölmesi keskinse şaşkınlık ve merak duyguları içinde olur. Bölmesi daha azsa etkisi inkardır. ’Geçen hafta öyleydi ne olmuş. İnsanın duyguları değişebilir. Ne var bunda ? İnsanın hiç mi duygusu değişemez? Geçen hafta seviyordum, şimdi kızıyorum ne olmuş. Ne var yani’. Bu inkardır.  İnkarda yine iyi parça ile kötü parça arasında bir dokundurma vardır. Bölmede ise yoktur. Danışan şaşırır, hiç farkında değildir.  ‘Allah Allah ‘der. Yeni bir bilgi öğretiyorsunuz. İnkar eden kişi azıcık farkındayken bölme de hiç farkında değildir.

Bazen danışanın bir tarafı terapiye gelmek ister bir tarafı terapiye gelmek istemez. Bu da bir çeşit  bölmedir. Burada güçlü olan duygusu üzerine danışana göre yorum yapılabilir.Yüzleştirme splitting ile ilgilidir, yorumlama ise yeni bir bilgiyi ona danışana söylemekle ilgilidir. İlerleyen dönemde yüzleştirme ve yorumlamayı aynı anda yaptığınız durumlar olabilir. 

‘ Bir tarafın terapiye gelip iyileşmek istiyor bir tarafın da dirençli iyileşmek istemiyor. İyileşmek istemeyen tarafın daha güçlü gibi görünüyor. İyileşmememin sebebi iyileştikçe yakınlaşacağız benim yakınlaşmamı istemiyorsun, bu kadar dip dibe olmamak için iyileşmeyerek yakınlaşmaktan kaçıyorsun. İyileşirsen terapi sona erecek bir daha beni görmeyeceksin, benden kopmamak için iyileşmiyorsun ve terapi devam ediyor. Ya da iyileştikçe ben senin içini göreceğim, içinde başka sorunlar var onları da göreceğim, ne kadar kötü ve sorunlu biri olduğunu göreceğim bundan dolayı da seni artık sevmeyeceğim, gibi geliyor. Bu yüzden senin açından  iyileşmek tehlikeli.

Sınır patolojilerde babalar genelde zayıftır. Var ama yok gibi. O yüzden özellikle ergenlerde anneye çok dokunulmaz. Annesini melek zanneden, iç içe ilişkiler olduğunda çok dikkatli olmak lazım. Anne melek, baba şeytan olur ve bölme bu şekilde karşımıza çıkar.

Hem borderline hem narsisistik kişilik bozukluğu bölmeyi sıklıkla kullanır.( İyi ve kötü nesne tasarımları birleşememiştir.)Terapist bu savunmayı öncelikle ele almalı, farklı kimlik parçalarının bütünleşmesi üzerine çalışmalıdır.Danışan kendisini iyi nesne, terapisti kötü nesne yapmak ister.

Danışanın bölmesinin kapanması için :

Terapistin danışanı olduğu gibi kabul etmesi,

Danışanın olumlu ve olumsuz yönlerini terapistin aynı anda görebilmesi,

Danışanın olumlu yönlerini idealize etmemesi, olumsuz yönlerini de dışsallaştırmaması gerekir.

Ben ve öteki ayrımı için hem danışanın hem terapistin kendi duygusunda kalması.