Boşanma Süreci ve Çocuk

Son dönemlerde dünyada olduğu gibi ülkemizde de boşanma oranlarında artış görülmektedir. Sosyolojik bir olgu olan boşanmanın ekonomik, psikolojik, kültürel ve toplumsal birçok nedeni olabilir. Boşanma sürecine çocuk açısından bakıldığında bağ kurduğu iki insana bundan sonraki hayatında eşit olarak ulaşamamak çocuğun dünyasını ikiye bölebilir. Ebeveynler açısından ise boşanma; kendilerine yeniden bir hayat kurma, çocuklarıyla ve eski eşiyle yeni ilişki biçimleri oluşturma, maddi zorluklar ve sosyal ilişkilerdeki değişiklik anlamına gelmektedir. Bu yeni düzene alışmak aile üyeleri açısından elbette kolay olmayacaktır çünkü boşanma her ne kadar planlayarak verilen bir karar olsa da kişileri duygusal ve psikolojik olarak etkiler.

Çocuğun bakış açısından gerçekleşebilecek en olası iyi durum, tarafların birbirine karşı düşmanlık göstermeden ayrıldığı, ortak bağları olan çocukları için birbirleri ile iletişim kurabildikleri ve çocukları ile olan ilişkinin olumlu şekilde devam etmesine gayret ettikleri bir ortamdır. Çünkü boşanan anne ve baba değil eşlerdir. Bu sebeple anne-baba rolleri kaldığı yerden devam etmektedir.

Boşanma Kararı Çocuğa Nasıl Açıklanmalı?

• Eğer mümkünse boşanma kararını anne baba ortak karar verdikleri zaman da birlikte vermelidirler değilse ortak kullanılacak bir dille çocuğa süreç anlatılmalıdır. Anlatım sırasında fazla detay vermemek ve çocuğun yaş düzeyine uygun açıklamalar yapmak önemlidir.

• Kararı açıklarken dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan bir tanesi tarafların bir birine karşı suçlayıcı cümleler kurmaktan kaçınmasıdır. ‘Baban beni çok üzdüğü için’ ya da ‘annen beni aldattığı için’ boşanıyoruz demek yerine; olayla ilgili ayrıntı vermeden ‘biz artık eskisi gibi iyi anlaşamıyoruz ve ayrılmaya karar verdik ama bu durum senin annen ya da baban olmaya devam etmemize engel değil, her zaman senin yanında olmaya devam edeceğiz’ diyebilirsiniz.

• Süreçte çocukların en büyük merakı bundan sonra ki hayatında ne gibi değişiklikler olacağıdır. Kiminle kalacak, diğer ebeveynini ne sıklıkla görecek, okulu değişecek mi..vb konularda net bir cevaba ihtiyacı vardır.

• Çocuklar boşanmanın anne ya da babasından birinin tamamen onun hayatından çıkmak anlamına gelmediğini, her zaman anne-baba olarak onu sevmeye ve korumaya devam edeceğinizi söylemenize ihtiyaç duyarlar. Özellikle okul öncesi dönem ve ilkokul dönemindeki çocuklar net açıklamalar ve bilgilendirmeler yapılmadığında boşanma durumu için kendilerini suçlama eğiliminde olabilir. Bu durumun yaşanmaması için anne ve baba süreci anlattıktan sonra mutlaka çocuğun duygu ve düşüncelerini dinlemeli ve kaygılarını anlamaya çalışmalıdır.

Boşanmanın Çocuk Üzerindeki Psikolojik Etkileri

Bu konuda sayısız araştırma vardır. Hepsinin birleştiği önemli noktalardan bir tanesi boşanmanın şekli ve nedeninin çocuğun bu durumdan ne kadar etkileneceğini belirlemesidir. Boşanmış ailelerde anne baba arasında devam eden çekişmelerin olması çocukta oluşacak kaygı ve depresyonu tetikler. Süreç esnasında ve devamında öfke, çökkünlük, okul başarısında düşüş, korku vb ruhsal uyumsuzluklar görülebilir. Ancak boşanma çocukların psikolojik uyumunu olumsuz etkileyen tek faktör değildir, çatışmaların olduğu bir ailede büyüyen çocuklarda da benzer etkiler gözlenebilir.

Diğer önemli nokta boşanma sonrasında çocuğun genel olarak anne ile yaşaması sebebiyle anne-çocuk ilişkisinin daha fazla korunmaya devam etmesiyle, evli ailelerdeki anne-çocuk ilişkisine biraz daha fazla benzeyebilir. Bunun aksine eskiden olduğu gibi babasıyla sık sık paylaşım içinde olamayan çocuk ve baba arasındaki ilişki olumsuz yönde etkilenebilir. Süreçteki olumsuz etkileri minimuma indirebilmek için anne ve babanın iş birliği önemlidir. Tarafların iletişim kurmakta zorlandığı çatışmalı durumlarda bir uzmandan yardım almak sürecin hem çocuk hem ebeveynler açısından daha sağlıklı atlatılmasına olanak sağlayacaktır.