Bypass Ameliyatı Sonrası Hasta Nelere Dikkat Etmelidir?

Kalp Ameliyatı Sonrası İyileşme Döneminde Yapılması Gerekenler

Bypass ameliyatı ya da diğer kalp ameliyatları sonrasında bir gece yoğun bakımda kalınır ve sonra hasta yatağına alınır. Ameliyat sonrasında hastaneden taburcu olduktan sonra evdeki iyileşme döneminde dikkat edilmesi gereken noktaları sizin için aşağıda sıraladım.

İyileşme dönemi hastaneden taburcu olduktan sonra sternum kemiğinin tam iyileşmesine kadar 6-8 hafta sürebilir. Genelde hastalar taburcu olduktan bir hafta ve bir ay sonra kontrole çağırılırlar. Yaklaşık 2 aylık bu dönemde hastanın genel durumu dalgalanmalar gösterebilir. Yani zaman, zaman kendiniz kötü ve halsiz hissedebilirsiniz. Bundan endişe etmeyiniz. İyileşme döneminde hastanın kendine güveni yanında önerileri layık ile yerine getirmesi önemlidir.

Hastalara bir yatak yapılır ve orada muhtemelen salonda ziyaretçileri kabul ederler. Böyle bir durumdan uzak durunuz. Kendi odanızda ve yatağınızda yatınız. Bütün günü yatak geçirmeyiniz. Bu bacak toplar damarlarında pıhtı için risk yaratır.

ZİYARETÇİLER:

Hastanede olduğu şekilde hasta ziyaretlerini kısıtlayınız. Telefon ile konuşmak yeterlidir. Hastanın kendini enfeksiyon açısında koruması önemlidir. Az sayıda ve kısa süreli ziyaretçi kabul ediniz.

Ziyaretçilerin daha toparlanamamış savunma sisteminiz için özellikle grip ve nezle açısından hassas olduğunu unutmayınız. Ziyaretler sırasında maske kullanabilirsiniz.

Bazı hastalarımızın ziyaretler sırasında çeşitli nedenlerden dolayı duygusal olarak etkilenerek sıkıntı yaşadıklarını biliyoruz. Bu da akılda tutulması gerekli bir noktadır.

SİGARA:

Sigara içen hastalar eve gittikten sonra sigara krizine girebilirler. Bu dönemde akciğerler tam kapasite ile çalışmadığından dolayı öksürük ve balgam olabilir. Bu dönemdedir de sigara içenler ise bu kendilerini sabote ederler. Bazı hastalarda evde tam bir iyileşme hissettiklerinden artık sigara içebileceklerini düşünürler. Bu sakıncalıdır. Bir sigara bile alışkanlığınıza geri dönmenize sebep olabilir. Nikotin bandı kullanmaktan çekinmeyiniz.  Sigara sizin için bitmiştir. Hatta evde sigara içen varsa onları balkona kovalayınız.

GÖĞÜS KEMİĞİNİN İYİLEŞMESİ

Kalp ameliyatı sonrasında yastık verilir. Yastık yanında göğüs korsesi kullanılır. Bütün bunların amacı göğüs kemiğinin iyileşmesini sağlamaktır. En az altı hafta sırtüstü ve sağa sola dönemde yatırılması gerekir. Ayrıca hastaların ağırlık kaldırmaması önerilir.

Bu yastık ile özellikle kalkarken göğüs kemiğinizi korumanız gereklidir. Kalkarken eliniz ile yastığı kullanarak kemiğinizi koruyunuz. Ellerinizi dikkatli kullanmanız ve destek almanız gerekir. Ani hareketlerden kaçınınız.

 Kemiğin kaynaması için uçlarının sabit ve karşılıklı gelmesi gerektiğini unutmayınız. Ender de olsa bu kemik tam kaynamadığı durumlarda devamlı oynar pozisyonda kalırsa kullanılan çelik teller kemiği keser ve kemiğin yeniden birleştirilmesi ve dikilmesi için ameliyat olmanız gerekebilir. ‘’Yeniden ameliyat olma’’ lafı bile hastaların moralini hemen bozar.

Bu bütün ameliyatın yenileneceği anlamına gelmez. Sadece kemik yeniden dikilir. Günümüzde gelişmiş bir teknik ile bu kolayca yapılmaktadır. Kemiğin kaynamaması durumunda akciğerlerde tam olarak iyileşmezler ve nefes darlığına neden olabilir.

KALP AMELİYATI SONRASINDA KABURGA AĞRISI

Bu ağrı daha çok tüp takılan yer ile ilgilidir. Sternum kemiği de kesildiğinden iyileşme döneminde nefes alma ve hareket ile göğüs ya da kaburga ağrısı olabilir. Bu hareket ile ilgilidir. Ağrı nedeni ile istemeden daha az ve sığ enfes alırsanız o zaman akciğerlerde sönme ve balgam birikimi olabilir. Bu konuyu akciğer egzersizleri konusunda açıkladım.

VARİS ÇORABI

Bacaktan toplardamar alınan hastalara iyileşme döneminde varis çorabı önerilir. Alınan toplardamarın yerine ve uzunluğuna bakılmaksızın kasık tipi çorap verilir. Bu çorap hem dolaşım hem de bacakta pıhtı oluşumu için koruyucu niteliktedir.

Çorap kullanımı erken dönemde bacak yaraların tahriş edebileceğinden pansumanın üzerine giyilmesi ya da çok ayakta kalınmayacak ise ayakları uzatmak şartı ile kullanılmayabilir. Burada önemli olan çok ayakta kalmamak ve ayakları sarkıtmamaktır. Bacaklarda şişlik olabilir. Çorap aktif olarak ayakta iken 10-12 hafta kullanılması önerilir. Eğer sadece dize kadar olan toplar damar alınmış ise diz altı varis çorabı önerilir. Varis çorabını gece çıkartmalısınız.

KALP AMELİYATI SONRASI BACAKLARDA ŞİŞLİK

Bypass ameliyatı sonrasında bacaklarda şişlik olması özellikle damar alınan bacakta şişlik olması normaldir. Kanın yukarı çıkmasını sağlayan sistemlerden biri alındığından diğer sistem kendini yeni duruma uyarlamaya çalışıyordur. Ayaklarınızı uzatırsanız ve sarkıtmazsanız şişlik azalır ayakta olduğunuz sürece varis çorabı kullanmanız gereklidir.

Eğer iki bacakta da şişlik varsa: bunun en sık nedeni kalp akciğer makinası kullanıldığından vücutta sıvı birikimi olur. İdrar söktürücüler bundan dolayı verilir.  Tartıldığınızdaki fazlalık bundan köken alır. Zaman içerisinde kaybolur. Kaybolmaz ise o zaman nefes darlığı da eşlik ediyorsa doktorunuza başvurmalısınız.

TEMİZLİK

Yara temizliği önemledir. Tüm yaralar temiz tutuşmalıdır. Ameliyat sonrasın taburcu edilirken yaralar genelde açık olur. Yara iyileşmesi teorik olarak 48 saatte tamamlandığını söylemeliyiz.

Yara yerleri göğüs kemiği üzerinde, bacaklarda ve kol damarı alındıysa kolda olur. Ayrıca bir tane göğüs kemiğinin altına ve solda göğsün yan tarafına akciğer boşluğuna yerleştirilen toplam iki tane tüp ve onların çevresinde pansuman bulunur. En hızlı göğüs kemiği ve kol üzerindeki yaralar iyileşir. Bacak biraz daha hareketli olduğunda yaraları geç iyileşebilir. Burada hareketli bölgeler diz ve hijyen açısından kasık bölgesindeki yaralara dikkat edilmelidir.

KALP AMELİYATI SONRASI DİKİŞ YERİNDE AKINTI

Eğer dikiş yerlerinde akıntı varsa pansuman doktorunuzun önerileri doğrultusunda devam ediniz. Bazen göğüs ya da yan taraftaki tüp yerinden akıntı olabilir. Bu akıntı şeffaf ve kokusuz ise korkmanıza gerek yoktur. Bu durumda pansumanın kuru kalması ve ıslandığı zaman sık sık değiştirilmesi gerekir. Bu akıntılar zaman içerisinde azalır.

KALP AMELİYATI SONRASI AKCİĞERDE SU TOPLANMASI

Eğer göğsünüzün yan tarafında bulunan tüp yerinden akıntı geliyorsa akciğerde sıvı birikimi olabilir.  Bu hastalara ‘’ akciğerde su toplanması ‘’ şeklinde anlatılır. Sol meme damarı kullanılmışsa orada veya diğer yerlerden gelen kan toplanır. Bu kan zaman içerisinde şekilli elemanlarından ayrışarak serum haline dönüşür. Genelde akıntı rengi de açık kırmızı ya da sarı kırmızı şeklindedir. Bu korkulacak bir şey değildir. Değişik derecelerde hastalarda görülür. Bu hastada akıntının yanında nefes darlığına da sebep olur. Çekilecek akciğer filminde de bu sıvı rahatça görülür.

Akciğerde su toplanmasının tedavisi toplanan sıvı miktarına göre değişir önce idrar söktürücüler ile boşaltılmaya çalışılır eğer boşalmaz ise iğne ile çekilir veya yeniden tüp takılarak boşaltılır.  Akciğerde su toplanması aşağıda grafik ve akciğer filmi olarak gösterilmiştir. Siyah olan yerler akciğer dokusu ve hava, beyaz olan yerler ise kan veya sıvının görüldüğü yerlerdir. Siyah ok akciğerde su toplanan yeri göstermektedir. Bu yer yer çekimi ve akciğerin basınç özelliklerinden aşağıda ve kenarda toplanır.

Aşağıdaki resimde iğne ile boşaltma temsil edilmiştir.

 

 

 

Eğer akıntı çok fazla, kokulu veya iltihaplı görüntüdeyse yaradan kültür alınması ve uygun antibiyotik tedavisi gereklidir. Eğer ateş de varsa zaman kaybetmeyiniz. Bazı dikiş yeri ve yara enfeksiyonları erken dönemde tedavi edilirse sorun yaratmazlar. Geç kalınırsa dikiş yerinde açılma olabilir. Böyle bir durumda hastaneye yeniden yatarak tedavi gerekir.

Bu tip durumlarda hastayı en iyi değerlendirecek kişi kendi doktorudur. Bu gelişmeleri doktorlarınıza aktarınız.

AKCİĞER EGZERSİZLERİ

Hastanede kullandığınız solunum egzersiz cihazı ‘’triflo’’ kullanmamaya evde de devam etmelisiniz. Bunda kendiniz bir kural koyunuz. İki saatte bir 20 defa yapmalısınız. Her seferinde üç topu birden kaldırmalısınız. Bunu ne kadar çok yaparsanız akciğerleriniz o kadar genişler.

 Solunum egzersiz yapınca biriken balgamlar yüzünden öksürük gelebilir bu durumda balgamları çıkartınız. Kalp ameliyatı sonrasında balgam çıkarma sigara içenlerde bu daha sık görülür. Ne kadar çok sigara içtiyseniz o kadar balgam çıkaracaksınız demektir. Bu bazen bizi şaşırtacak kadar uzun sürmektedir.

Ameliyat sonrasında akciğerler tam kapasite çalışmazlar biraz sönük kalırlar bu cihaz ile akciğerler tam şişmiş duruma gelirler.

Eğer akciğerlerin bir kısmı sönük kalırsa buna atelektazi denir. Atelektazik sönmüş akciğer bölgelerinde akciğer sıvısı ve balgam birikerek enfeksiyona ve ateşe neden olur. Bu sevmediğimiz ve hastanın yeniden yatmasını gerektirecek bir durumdur. Aşağıdaki resimde bir akciğerin tam şişmesi diğer akciğerin ise sönük kaldığı durum gösterilmiştir.

 

YÜRÜYÜŞ

Taburculuk sonrasında ilk hafta kontrole gelene kadar evde istirahat etmesi önerilir. Evde yorgan döşek yatmadan koltuk ve yatak arasında çoğunluğu oturarak ve ayağını bir sehpaya oturarak zaman geçirebilirler. Tuvalet ve mutfağa gitmek ay da koridorda yürüyüş yapmak faydalıdır.

Temiz hava için sıcaklığa bağlı balkona çıkmak uygundur. Hava güzel ise balkon da da vakit geçirilir.

İlk kontrol sonrasında eşlik eden biri ile kısa mesafeli 15 dakikalık günde bir kez tercihan sabah çok sıcak olmadan yürüyüşler yapılır.

Her gün çıkacak şekilde önce akşam bir 15 dakika daha eklenir. Hasta kendisi bunu aşamalı olarak arttırmalıdır. Tercihan beşer dakika şeklinde yükseltilir.

Kendini test etmek için hızlı yürümek, koşmak ve yokuşları zorlamak doğru değildir. İleri dönemlerde haftalık 2,5 saat günlük ortalama 20 dakika egzersiz kalp hastalığından korunmak için önerilir. Hastalarımız çok daha uzun mesafeleri rahatça yürüyebilirler.  Burada önemli olan kalp hızınızı hemen arttırmamaktır. Önceleri mesafeyi yavaşa uzatınız sonra hızınızı arttırabilirsiniz.

KALP AMELİYATINDAN SONRA UYKUSUZLUK

Kalp ameliyatı sonrasında uykusuzluk sıklıkla görülür. Bunun ilk nedeni gündüz uyumaktır. Hastanede daha sık görülür. Evde ise hastalar rahatladığından uyuyabilirler.  Kişisel olarak hastalar uyku ilacı verilmesini onaylamam. Biraz sabrederlerse ve vücutlarının eski düzenine geri döndüğünü göreceklerdir.

CEP TELEFONU

Cep telefonu ile konuşmanızın bir sakıncası yoktur. Süreyi uzatmayınız.

CİNSEL HAYAT

Kalp ameliyatı sonrasından cinsel ilişki için göğüs kemiğinin tam alarak iyileşmesi beklenmelidir. Genelde göğüs kemiği iyileştikten sonra fazla efor göstermeden ve zorlamadan cinsel ilişkiye girilebilir. Ama dikkatli olunmalıdır. Hastalar genellikle üç ay kadar cinsel perhiz yaparlar.

Kalp ameliyatı sonrası sertleşme sorunları olabilir. Bunlar genelde psikolojik veya kullanılan bazı ilaçlara bağlıdır. Utanmadan bu sorunları doktorunuz ile konuşunuz.

KALP AMELİYATI GEÇİRENLER VİAGRA KULLANABİLİR Mİ?

Evet bu gibi ilaçları kullanabilirler. Düşük doz de ve deneyerek kullanmaları gerekir. Unutmayın cinsel ilişkide bir EGZERSİZDİR.