Çapraz Bağ Yaralanmaları

Her yaştan spor yapan insan sayısının hızla artması nedeniyle diz bağ yaralanma sıklığı da giderek artmaktadır. Diz ekleminin stabilitesini sağlıyan 4 önemli bağ (ön çapraz, arka çapraz, iç yan ve dış yan bağlar) mevcuttur.

​

Bu bağlar uyluk kemiği (femur) ile bacak kemiği (tibia) ni birbirine bağlar ve dizin ön-arka ve yanlara stabilitesini sağlarlar.

Ön çapraz bağ sıklıkla sportif bir aktivite sonucu kopar. En sık rastladığımız yaralanma şekli futbol, basketbol gibi yüksek tempolu sporlarda genellikle sabit ayak üzerinde vücudun ani dönme hareketi sırasında meydana gelir ve genellikle bir darbe veya temas söz konusu olmayabilir.

Özellikle çivili futbol ayakkabılarının zemine saplanması sonrasında ani dönme hareketi yapılırsa, ayak sabit iken gövde diz üzerinde dönmeye zorlandığında yırtık meydana gelebilir. Ön çapraz bağ yaralanması sırasında dizde ani bir kopma hissi ile birlikte hemen birkaç saat içinde diz şişer. Bu şişmenin nedeni kopan bağdan diz içine olan kanamadır. Bu sırada dizden bir ses de gelebilir.

Yaralanma sonrası dizi şişen 3 sporcunun yaklaşık 2 sinde ÖÇB' ın kopmuş olduğu düşünülmelidir. Travma anında hastanın "dizinin döndüğünü" ve "dizinden ses geldiğini" söylemesi önemli bir ip ucudur. ÖÇB' ı yırtılan sporcu tüm isteğine rağmen oyunu devam ettiremez. 

Birkaç gün - hafta içinde diz eklemindeki şişlik ve ağrı azalır. Diz hareketleri kazanılır ve topallama kaybolur. Bu akut dönem geçtikten sonra (3 haftadan sonra) esas yakınmalar başlar, en sık karşılaştığımız yakınmalar hastalar tarafından dizdeki güvensizlik ve boşalma hissidir. Koşamama, spor yapamama, ani sıçrama, durma ve dönme hareketlerinde güvensizlik hissi ve boşalma nedeni ile hekime gelirler. Özellikle merdiven inme sırasında dizini kontrol edemediklerini ve dizlerinde bir güvensizlik olduğundan yakınırlar.  

Akut yırtıklarda hasta dizinde şişlik ile gelir, diz ileri derece ağrılı ve gergindir, ağrı nedeni ile bazen spesifik muayene testlerini yapmak mümkün  olmayabilir. Ciddi diz yaralanması geçiren bütün hastalarda röntgen grafileri elde olunmalı ve kemiklerde kırık olup olmadığı araştırılmalıdır.

Kronik dönemde gelen hastaya detaylı diz muayenesi yapılır, bu esnada ön çapraz bağ yırtığı için spesifik testlerde (Lachman testi, Ön Çekmece testi, pivot-shift  testi vb.) uygulanır.  Bazen hasta ağrı duyma endişesi nedeni ile kaslarını kasarak net muayene sonucu elde edilmesini önler.

Ön çapraz bağ yaralanması ile birlikte menisküs yırtığı sık görülür. Ağrı ve kilitlenme varsa menisküs yırtığının eşlik etmesinden şüphelenilir. ​Muayeneden sonra mutlaka dizin filmleri çekilmelidir. Eklemi oluşturan kemiklerde kırık veya çatlak varsa filmde görülür. Eklem yüzeyinden kopup eklem içine düşen bir kemik parçası görülebilir. Ön çapraz bağ yaralanmalarında grafiler genellikle normaldir. Bazen ilk anda diz çok ağrılı olduğu için yeterli bir muayene yapılamayabilir. Bu durumda 10 gün içinde yapılacak ikinci bir muayene tanı koydurucudur.