Cinsel İlişkide Ağrı ve Tedavisi

Cinsellik insanlık tarihi boyunca hep tartışılan ve konuşuldukça gelişen bir eylemdir. Kadınların toplumda yer edinmesi ve haklarını sorgulaması sonucu zevkli, tatminkâr ve ağrısız ilişki her kadının isteği haline gelmiştir. Ağrılı cinsel ilişki ise hastalık olarak tanımlanmıştır.

Disparoni Nedir?

Disparoni, ‘Ağrılı cinsel ilişki’ veya ‘Cinsel birleşme ağrısı’ olarak basitçe ifade edilebilir. Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından 2014 yılı DSM-5 tanı kriterleri içerisinde Kadın Cinsel Fonksiyon Bozuklukları sınıflandırılmasında Genital Pelvik Ağrı ve Penetrasyon Bozukluğu olarak vajinismus ve disparoni (ağrılı cinsel ilişki) hastalık olarak kabul edilmiştir.

Sağlık kişinin fiziksel, ruhsal ve cinsel açıdan tam bir iyilik hali içerisinde olması olarak tanımlanabilir. O halde, cinsel sağlığın yerinde olmaması durumu bir hastalıktır. Bu durum kadın cinselliğinin sağlıklı, tatminkâr ve düzenli ilerlemesi için tedavi edilmelidir.

Disparoni Tipleri 

Disparoni ortaya çıkış zamanına göre ikiye ayrılır. ‘Primer disparoni’ ilk ilişkiden itibaren var olan ve ilişkinin devamını zorlaştıran durumdur. ‘Sekonder disparoni’ ise önceden normal şekilde gerçekleşen ilişkinin daha sonradan ağrılı, ıstıraplı hale gelmesi olarak tanımlanır. Her ikisi de deneyimli bir jinekoloğa başvurularak araştırılması gereken durumlardır.

Disparoni oluşum nedenine de göre de ikiye ayrılır. Psikolojik kökenli disparonide gözle görülen bir problem yok iken, yoğun kaygı korkular nedeni ile ağrı oluşur ve vajinismus bunun en iyi örneğidir. 

Fiziksel kökenli disparonide ise vajina ve iç genital organlarda hastalık olarak tanımlanan durumlar mevcuttur. Bunlar ağrılı hassas kızlık zarı, vulvar vestibulit, vajinal enfeksiyonlar, yumurtalık kistleri gibi jinekolojik muayene ile tespit edilip tedavi edilebilen durumlardır.
 

Disparoni ağrının hissedildiği yere göre de ikiye ayrılır. ‘Yüzeyel disparoni’ de ağrı vajina girişindedir. ‘Derin disparoni’ ise tam birleşme sonucunda kasıkta hissedilen ağrılardır, daha çok yumurtalık kistleri, miyomlar gibi jinekolojik problemlere bağlıdır.

Kadınlarda Disparoni Nedenleri 

Psikolojik ve organik nedenlere bağlı oluşan sebepler disparoniye yol açar. Vajinismus psikolojik kökenli en önemli etken iken organik nedenlere yakından bakalım.

Vulvar Vestibulit Sendrom
Vestibulum vajina girişinde, himenin (kızlık zarı) komşuluğundaki kalan bölgedir. Vulvar vestibulit sendromu bu bölgenin yangısal durumudur. Sebebi tam olarak bilinmese de HPV enfeksiyonu, sık geçirilen mantar enfeksiyonları ve cerrahi girişimler suçlanmaktadır. Ağrılı cinsel ilişkinin en sık rastlanan organik sebebi olarak değerlendirilir. Bu alana dokunmakla hastalar, sanki ‘açık yaraya tuz dökülmüş, etleri jiletle kesilmiş’ gibi hissederler. 

Muayenesi ise jinekolojik masada pamuk uçlu çubuk ile yapılır. Bu gözle de görülen kızarık, eritemli alanlara pamuk uçlu çubuk ile dokununca anlık ciddi ağrı oluşur ve hasta bunu çok iyi ifade eder. Tedavide medikal ve cerrahi yöntemler vardır. Birçok ilaç tedavisi denenmiş olsa da sorunlu alanın cerrahi olarak çıkartılması ile başarı çok yüksektir.

Vulvovajinitler
Kadın dış genital organına ‘vulva’ adı verilir. ‘Vajina’ ise dış genital alan ile iç genital organları birbirine bağlayan, tüp şeklinde, esnek, kıvrımlı cinsel ilişkiye girilen kanaldır. Her iki alanın da enfeksiyöz durumları ağrılı cinsel ilişki, bazen de hiç cinsel ilişkiye girememe sebebi olabilir.
 

Liken Skleroz Hastalığı

Vulvanın enfeksiyöz olmayan enflamatuar patolojileri arasında olan yangısal bir hastalıktır. Deneyimli hekimler tarafından tanısı konabilen bu hastalıkta vulva bölgesindeki deride incelme, atrofi ve sıyrıklar oluşur. Yangısal reaksiyon nedeniyle oluşan ağrıdan dolayı cinsel ilişkiye girememe görülebilmektedir. Medikal tedaviler ve alternatif uygulamalar mevcuttur.

Vajinal Kanal Anormallikleri

Doğuştan ya da sonradan geçirilmiş operasyonlara bağlı vajinal kanalın dar olması ya da kısa olması durumudur. Doğuştan olan Mayer-Rokitansky-Kuster-Hauser sendromu (MRKHS) denilen hastalıkta vajina kısa ya da kördür ve cinsel ilişkiye girmek imkansızdır. Cerrahi olarak yeni vajen oluşturma operasyonu sonrası ise ilişki olabilir. Ayrıca geçirilmiş vajinal kanal operasyonları ve normal doğumlardaki epizyotomi onarımları sonrası daralan vajinal kanal ile disparoni gelişmekte cinsel ilişkiye girme problemi oluşmaktadır.

Menopoza Bağlı Cinsel İlişkiye Girememe

Menopoz kadın hayatının ergenlik gibi en özel dönemlerindendir. Menopoza yaklaşılan yıllarda östrojen hormon azalması sonucu vulva ve vajina bölgesindeki epitel atrofiye uğrayacağı için vajinal darlık ve kuruluk oluşmaya başlar. Aile planlaması yöntemlerinin kullanılmayacağı belki de cinsellik hayatı boyunca en rahat geçirilecek dönem bu kuruluk ve daralma ile ağrılı hale gelebilir. Peri menopoz döneminde uygun miktar hormonal tedavi kullanımı ile bu epitel kaybı önlenebilir ve ağrılı cinsel ilişkiden kurtulunabilir.

Kızlık Zarı Problemleri Nedeni ile Cinsel İlişkiye Girememe

Kızlık zarının yapısal çeşitleri mevcuttur. Anüler, yüksek kenarlı, bölmeli, yarımay şeklinde, elek gibi ve tam kapalı olarak sınıflandırılır. İmperfore himen yani tamamen kapalı kızlık zarı ergenlik çağında adet görememe, karında şişlik ve ağrı ile kendini belli eder ve cerrahi olarak açılır. Yüksek kenarlı, bölmeli sert yapıdaki kızlık zarları ise ağrılı cinsel ilişki sebebi olabilir.  

Yumurtalık Kistleri ve Endometriozis Hastalığı
Derin disparoni sebebi olarak karşımıza çıkan bu durumda tanı genellikle ultrasonografi ile konur ve tedavi sonrası şikayetler geriler. Basit yumurtalık kistleri geçici şikâyet oluştururken endometriozis denilen hastalıkta karın içi yaygın implantlar ve yapışıklıklar vardır. Nodüller oluşturarak derin ilişkide ağrı oluşturur. Tedavisi cerrahi ve medikal yaklaşımlardır.

Pelvik Enflamatuar Hastalık 

İç genital organların yani rahim, yumurtalık ve tüplerin iltihabi hastalığıdır. Yaygın ağrı ve ateşle karakterize olan durum jinekolojik muayene ile tanınır ve tedavi edilir.

Disparoni Ayırıcı Tanısı

Disparoni şikâyeti ile başvuran hastada psikolojik ve fiziksel ayrıntılı değerlendirme yapılarak tanı konması önemlidir. Multifaktöryel olan bu hastalığın kesin tanısı konduktan sonra uygulanacak tedavi planı seçilecektir. Bu konuda uzmanlaşmış bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurmak ise yapılacak en doğru adımdır.

Ağrılı Cinsel Birleşme Tedavisi

Etiyolojik sebebine bağlı disparonide seçilecek tedavi yolları değişmektedir. Verilecek basit bir medikal tedaviden cerrahi ile kombine edilecek psikoterapi sürecine kadar geniş bir tedavi yelpazesi mevcuttur. Ancak sebep ne olursa olsun uygun tedavi ile aşılacak bir durum olduğu bilinmelidir.