ÇOCUĞUM DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU YAŞIYOR OLABİLİR Mİ?

Çocuğunuz diğer çocuklara göre daha mı hareketli ve bu hareketliliği onun çevresiyle olan uyumunu bozuyor mu?

Çocuğunuz birçok şeyi unutuyor ya da onunla konuştuğunuzda dinlemiyormuş gibi mi davranıyor?

Çocuğunuz genelde sabırsız mı ya da düşünmeden davrandığı için başına kötü şeyler geldi mi?

Çocuğunuzun öğretmeninden okulda sıklıkla yaramazlık yaptığına ya da dersleri dinlemediğine dair şikayetler mi alıyorsunuz?

Çocuğunuz okul ödevlerine başlamakta, sürdürmekte ve sonlandırmakta zorlanıyor mu?

Yukarıdaki sorulardan yarısına “evet” yanıtı verdiyseniz, çocuğunuz DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite) sorunu yaşıyor olabilir.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu erken çocukluk dönemlerinde ilk sinyallerini veren bir bozukluktur. Bu bozuklukta tipik bir takım özellikler bulunmaktadır; bu özellikleri dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik ve dürtüsellik gibi 3 ana başlık altına toplayabiliriz.

Bu sorunu yaşayan çocuklarda saymış olduğumuz üç başlıktan birinin belli derecelerde daha baskın olduğunu söyleyebiliriz. Örneğin; kimi çocukta dikkat eksikliği tablosu baskınken, bir diğerinde aşırı hareketlilik ya da dürtüsellik daha çok ön planda olabilir.

Aşırı hareketliliğin bakın olduğu tipte;

• Oturduğu yerde kıpırdanma, ellerin ayakların oynatılması

• Gereksiz yere sağ sola koşturma, eşyalara tırmanma

• Sakin bir biçimde oyun oynayamama ya da başka bir işle uğraşma

• Belirli bir süre bir yerde oturamama, sürekli hareket etme

• Çok konuşma

Dikkat dağınıklığın baskın olduğu tipte;

• Dikkatin kolayca dağılması

• Belirli bir işe ya da oyuna dikkat vermekte zorlanma

• Dikkatsizlikten kaynaklanan hatalar yapma

• Görev ve etkinlikleri düzenlemekte zorlanma

• Ev ödevi, ders içi etkinlikleri gibi yoğun zihinsel çaba gerektiren işleri yapmaktan kaçınma

• Başlanan işin yarım bırakılması

• Kendisiyle konuşulurken, dinlemiyormuş gibi görünme

• Günlük etkinliklerde unutkanlık

• Etkinlikler için gereken eşyaları kaybetme

Dürtüselliğin (düşünmeden harekete geçme) baskın olduğu tipte;

• Sorulan soru tamamlanmadan yanıt verme

• Sırasını beklemekte güçlük çekme

• Başkalarının sözünü kesme ya da oyunlarında araya girme

• Sonucunu düşünmeden koşma, itme, çekme

gibi bir takım durumlar gözlemlenebilir. Kimi çocuklarda bu üç tip durumda aynı anda eşit derecede etkin olabilir.

Her hareketli çocuk hiperaktif midir?

Birçok çocuğun genel yapısı hareketli ve enerjik olabilir. Her hareketli olan çocuk dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu yaşıyor denemez. Kimi durumlarda bazı çocuklar yapı gereği hareketli ve meraklı olabilir. Bir çocuğun DEHB (dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu) tanısı alabilmesi için bir takım yıkıcı (arkadaşlarına, kendilerine ve çevrelerine karşı şiddet içerikli) davranışlar sergilemesi gerekir. Gene her dikkat etmekte zorlanan çocuk DEHB na sahip değildir.

Belki de çocuk ilgilenmesi gereken her ne konu ise o konu için yeterince motivasyona sahip olmayabilir.

Bazı psikolojik sorunlar da DEHB ile karışmaktadır. Çocuğa yeterince sınır ve kural koyamayan ailelerin çocuklarında da DEHB gibi görünen ancak DEHB olmayan bir takım tablolara denk gelmek mümkündür. Çocuk yeteri kadar özdenetime sahip olmadığı için kontrolsüz tavırlarda olabilir.

Gene çocuğun endişeli ya da depresif ruh haline sahip olması da çocuğu huzursuz ve dikkatsiz kılabileceği için DEHB na benzer bir takım durumlar oluşabilir. Çocuklar depresif ya da kaygılı olduklarında zaman zaman kontrolü yitirip, huzursuz bir şekilde hareketlenebilirler. Bu tavırları ruhsal çöküşü engellemeye çalıştıkları bir savunma davranışıdır; DEHB ile karıştırılmamalıdır.

Sonuç olarak bir çocukta DEHB olup olmadığını anlayabilmek için çocuğun sağlıklı bir değerlendirmeden geçmesi ve yapılan değerlendirme sonuçlarına göre tedavi planının oluşturulması gerekmektedir.

Ne yazık ki ülkemiz koşullarında çok kısa suren ve hiç bir değerlendirme aracı kullanılmaksızın gerçekleştirilen bir takım psikiyatrik muayeneler sonrası kolaylıkla bir çocuğa DEHB tanısı koyulabilmekte ve ihtiyaçları dışında çocuklar bir takim ilaç tedavilerine mecbur bırakılmaktadır. Toplumsal yaygınlık oranı %8 olduğu tahmin edilen DEHB nun kliniklerdeki seyri bu yanlış tanılar sebebiyle oldukça yüksek orandaymış gibi görünmektedir.

Özetle hareketli ve dağınık olan her çocukta DEHB vardır demek oldukça yanlış bir önermedir. Merkezimizde çocuk ve ergen psikologlar tarafından uygulanan çocuğa yönelik ruhsal ve bilişsel bir takım test ve ölçeklerle kesin tanısı konulabilmektedir.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun tedavisi nasıl gerçekleşmektedir?

Merkeziminde bu konuyla ilgili uzman psikologlar tarafından uygulanan ve oldukça hızlı verim alabileceğiniz ABD kökenli bir terapi tekniği olan “Bilişsel Davranışçı Terapi” uygulanmaktadır. Çocuğunuz bu terapi ile öncelikle yaşadığı zorluklarla ilgili düşüncelerini düzenleyerek duygularını olumluya çevirecek ve dolayısıyla bu gelişme davranışlarını da değiştirecektir.

Bu terapi tekniği ile siz de çocuğunuzun terapi sürecine katılabilecek, evde yapacağınız egzersizlerle terapistle iş birliği halinde kalarak çocuğunuzun aile, okul ve çevreye karşı uyumunu kısa sürede yakalayabileceksiniz.