Çocuğum Özgüvenli Olsun!

Özgüven bireyin hayatı boyunca attığı adımlarda başarılı olsun veya olmasın mutlu bir yaşam sürebilmesi için önem arz etmektedir. Ebeveynler çocuk yetiştirirken çocuğum sosyal olsun, çekinmesin atılgan olsun, aktif olsun, kendini rahat ifade etsin vs isterler. Ancak yaptıkları bir takım davranışlar bunlara zıt yönde etki eder. Peki bunlar nelerdir?

Özgüven Nedir?

Özgüven, bireyin kendisi ile yani her zerresiyle barışık olması ve değerinin farkına varmasıdır. Bireyin kendisinden memnun ve kendisiyle barışık olduğuna dair inancı ve bu konuda hissettikleri iç güven, dışarıya kendisinden emin olduğu şeklinde verdiği görüntü ve davranışları ise dış güven ile ilgilidir. İç güven bireyin kendisini sevmesi, tanıması, kendine hedefler koyması ve olumlu düşüncelerini kapsar. Dış güven ise iletişim becerileri, kendini ifade edebilme, kendi becerilerini ortaya koyabilme ve duygularını kontrol edebilme becerilerini kapsar.

Gelişim dönemlerinde güven

Güven duygusu ilk aydan başlar ki bu çok önemlidir.

0-12 ay arası güven ya da güvensizlik evresidir. Bebeğin bakım verene en çok ihtiyaç duyduğu bu dönemde ihtiyaçlarının vaktinde giderilmesi onun “güvendeyim” hissini kuvvetlendirir. 

1-3 yaş arası cezalandırma, kızgınlıklar veya aşırı koruyucu ebeveyn tutumları çocuktaki “utanç ve suçluluk” duygusunu artırmaktadır. 

3-5 yaş arası en çok merak duygusuyla beraber soruların arttığı dönemdir ve bu dönemde yaşına uygun, kısa ve anlaşılır biçimde sorularının yanıtlanması önemlidir; aynı soruyu birkaç sefer sorsa bile.. “yeter artık cevapladım ya çok işim var şimdi uğraşamam..” vb yanıt ve davranışlardan kaçının. Bu gibi tutumlarla merak duygusu engellenmemeli ve tekrar soru sorma cesareti kırılmamalıdır.

6 yaş itibariyle artık çocuğun bireysel alanlarının arttığı bir dönem başlamaktadır. Okula başladığı ilk zaman ebeveynin çocuğun kendisinden ayrı kalabilmesini yüreklendirici tutum sergilemesi önemlidir. İlişkilerinde sıkıntı yaşayacaktır endişe etmeyin ve onun yerine gidip arkadaşıyla, arkadaşının ebeveyniyle görüşüp problemi çözen olmayın. Destek olmanız önemli ancak destek olmak çözümün kendisi olmak demek değildir. 

Görüldüğü gibi özgüven yaşamın ilk anlarından itibaren gelişen ve bireyin yaşamını konforlu kılan bir olgudur. Bu nedenle özgüven üzerinde ileriye dönük önemli etkiye sahip olan ebeveyn tutumlarından bahsedelim. 

Özgüven Sorunlarının Kaynağı

• İhmal

• Yeterli düzeyde ilgi ve yakınlık görememe

• Sürekli eleştirilme

• Sevildiğini, önemsendiğini ve kabul edildiğini düşünmeme

• Aile içi iletişim sorunları

• Akademik başarı için yoğun baskı görme

• Gerçekçi olmayan beklentiler

• Sınırların tutarsızlığı

Birkaç örnekle yapılması gereken tutumlara birkaç öneri:

• 2 yaş itibariyle yemeği kendi yemesine fırsat vermek ve döktüğünde kocaman tepkiler vermemek ve dökmesin diye yedirmek yerine altına sofra bezi sermek gibi alternatif çözüm bulmak önemlidir.

• Doyduğunu ifade eden çocuğa “hayır bitecek” “doymuş olman imkansız” “ufacık yedin hayır olmaz” “bir kaşık daha” gibi kabulsüz cevaplar “sen midenin doyup doymadığını dahi anlayacak yetiye sahip değilsin” mesajını verir. Çok küçük yaşlarda 3 lokma 5 lokma gibi miktarı göstererek anlaşmalar süreci işlevsel kılar. Miktarını karar verebilecek ilkokul çağında ise karara karşı çıkılmaması uygun olacaktır.

• Arkadaşlarıyla problem yaşadı ebeveynine veya bir büyüğüne söyledi, problemi çözdü. Bu tutum sorun çözme becerisine ket vuracağı gibi “tek başıma hiçbir şey yapamam” inancını pekiştiren ve tek kaldığı zamanlarda yaşadığı sorun karşısında “eyvah! İmdat! Anneeee!” çaresizlik problemini ortaya çıkaran ve yine özgüvenin sağlıklı gelişimini baltalayan bir tutum olacaktır.

Özgüvenİ Gelİştİrmek İçİn Ebeveynlere Önerİler

• Çocuğa olan saygınızı davranışlarınızla destekleyerek sık sık ifade edin

• Aileye olan olumlu katkılarını onunla paylaşın

• Olumsuz eleştirmek yerine doğru olana yöneltin

• Fikir paylaşımında bulunun

• En basit düşünce ve inançlarını dahi eleştirmeden dinleyin

• Yaptığı ve ilgilendiği faaliyetlere ilgi gösterin

• Sevgi fiziksel olarak da ifade edin

• Çocukla göz seviyesinde konuşun

• Çelişkili mesajlar vermekten sakının, tutarlı olun

• Duygularınızı çocukla paylaşın

• Kendi kararlarını vermesi için cesaretlendirin

• Her birey tektir ve özeldir!