Çocuğuma Tuvalet Alışkanlığı Nasıl Kazandırırım?

Tuvalet alışkanlığı kazandırma ebeveynlerin en çok zorlandığı alışkanlıklardan biridir. Bu sebepten ebeveynler bu konu da oldukça kaygılı olabilmektedirler. Alışkanlığı kazandırırken önce çocuğun fizyolojik açıdan hazır olup olmadığına bakılması gerekir. Çocukların tuvalet alışkanlığına hazır olduğunu gösteren bazı belirtiler vardır. Çocukta mesane kontrolü ortalama 18 aylıkken tamamlanmaktadır. Sonrasında da davranışsal bazı belirtiler gösterir. Mesela çocuğun günde 3 saat bezi kuru kalabiliyor mu?. Kakasını veya çişini yaptığında bundan rahatsızlık hissediyor mu?( bezinden rahatsız olup çekiştirmesi, kakasını saklanarak yapması gib). Bir de sözel olarak çişinin ya da kakasının geldiğini ifade edebilecek dil gelişimine sahip olması gerekmektedir. En azından tek kelimeylede olsa ifade edebilmelidir. Erkek çocuklarda mesane kontrolü daha geç geliştiği için onlarda 2,5 yaş civarı beklenebilir.

Burada önemli noktalardan biri de; evet çocuk hazır olabilir ama anne-baba hazır mı? Bu süreç bazı çocuklarda zorlayıcı olabilmektedir. Bu nedenle özellikle annenin psikolojisinin buna hazır olduğu ve kararlı olduğu bir zamanda başlamasını tavsiye edilmektedir. Annedeki kaygı çocuğa yansıyacak ve sürecin uzamasına sebep olacaktır. Bunun yanın da ebeveynlerde temizlik takıntısı var ise bu durumda çocuğun alışmasına ket vuracaktır. Ebeveyn de yoğun kaygı ve takıntı durumları söz konusu ise önce bunlarla baş etmek için kendi destek almalı sonrasında sürece başlamalıdır.

Bahar ve yaz ayları da halıları kaldırma açısından işlevsel olmakta, çocuğun üşütme riskini azaltmaktadır.

Tuvalete alışma evresinde çocukların tuvalete yaptığı anların motive edilmesi çok önemlidir. Alkışlamak ya da sifonu ona çektirerek güle güle kakalar demek. Tuvalete hazırlayan eğitici kitaplar okumakta onların bilinç altını bu sürece hazırlaması açısından etkili olmaktadır.

Çocukların tuvalete teşvik edilmesi açısından takvim metodu da uygulanabilir. Tuvalet takvimi için günler pazartesiden pazara kadar yazılır. Çocuğun altına kaçırmadığı günlere gülen yüz sticker yapıştırılır. Diğer günler boş bırakılır. Her hafta artan gülen yüzler sözel olarak ödüllendirilir (aferin bu hafta geçen haftaya göre gülen yüzünü arttırmışsın haftaya hepsini gülen yüz yapabileceğine inanıyorum). Tüm hafta gülen yüz başarıldığında büyük bir ödül verilir. Bu ödül takvimi hazırladığımızda çocukla birlikte karar verilir.

Çocukların tuvalete direk uyum sağlamaları güçtür. İlk zamanlar tuvaleti geldiğinde size söylemeyebilir. Kaç saatte bir çişi geliyorsa not edilmeli ve o saat diliminde tuvalete götürülmelidir. Sonrasında çocuk buna koşullanacak ve otomatikmen tuvaleti geldiğinde tuvalete gitmek isteyecektir. Yine kaka içinde genelde yemek sonrası yaparlar bu takip edilip o saatte oturtulması gerekir. Çocuğa tuvaletin mi geldi diye sormak yerine “tuvalete oturup bakmak ister misin tuvaletin gelip gelmemiş mi diye? Ya da birlikte gidip bakalım mı?” şeklinde iletişim kurmak daha sağlıklı olacaktır. Genelde bir hafta ila bir ay arasında çocuk koşullanacak ve alışacaktır. Fakat bazı çocuklarda bu süreç uzayabilmekte bazen 6 ay bazense yıllarca sürebilmektedir. Bir yılı aşkın süredir problem yaşayan ebeveynlerin profesyonel yardım almaları gerekir. Bazen problem fizyolojik olabilmekte ilaç kullanımıyla düzelebilmektedir. O nedenle önce çocuk doktoruna muayene olmaları eğer fizyolojik bir problem yoksa psikolojik destek almaları tavsiye edilir.

Gece tuvalet alışkanlığı kazandırırken ki durum farklıdır. Genel de geceyle gündüzü eş zamanda başlatmayı tavsiye ederiz. Gece için; yatmaya 2 saat kala sıvı alımı durdurulmalı, yatmadan tuvalete götürülmeli ve yattıktan 3 saat sonraya saat kurulup çocuk çişe kaldırılmalıdır. Sonrasında tekrar saat 5 civarı kaldırılabilir. Bazı çocuk gece kaldırmasa da altına yapmayacaktır. Bazı çocuksa kaldırılmaya ihtiyaç duyar. Bu deneyimleyerek öğrenilmektedir. Gece alt kaçırma da genetik faktörlerde etkili olmaktadır. Anne veya baba uzun yıllar çocukluğunda geceleri alt kaçırmışsa, çocukta da buna rastlanma olasılığı artmaktadır.