ÇOCUK DİŞ SAĞLIĞI

Çocukların 2 yaşından itibaren bir sıkıntısı yokken diş doktoru ile tanıştırılması ilerideki psikolojik yapısı için çok önemli bir yatırımdır. Ağrı ve sızısı yokken rutin kontroller ile diş hekimi ile tanışmış olan çocuklar ileride ihtiyaç olduğu durumlarda da rahat bir şekilde diş hekimine gelip tedavilerini yaptıracaklardır. Bu arada ebeveynlerin yaklaşımı da çok önemlidir. Çocuklarına diş hekimi ve diş tedavileri hakkında korkutucu sözler söylemeyip, çocuklarına ürkütücü yaklaşımlarda bulunmamalıdırlar. Örneğin sözlerini dinletmek için “bak doktor gelir sana iğne yapar gibi“ cümleleri söylememelidirler.

Bazı çocuklar, diş tedavisi sırasında endişe veya korku gibi sebeplerle koltuğa oturmama, ağzını açmama, ağlama ve bağırma gibi davranışlar sergileyebilir. Bu çocukların hekimle uyumunu artırarak diş tedavisi alabilmesine olanak sağlamak için uygulanan yöntemlere davranış yönlendirmesi denir. Davranış yönlendirmesi yapılarak çocuğunuzun diş tedavisi ile ilgili endişe ve korkusunun giderilmesine çalışılır. Hiçbir zaman zorla elleri kolları bağlanarak diş tedavisi yapılmamalıdır. Çocuğunuzun genel ve diş sağlığı yanında psikolojik sağlığı da bizim için önemlidir.

• Bazı davranış yönlendirme teknikleri…

1. Anlat-göster-uygula tekniği: Muayene veya tedavi öncesinde yapılacak tüm işlemlerin çocuğun yaşına uygun olarak açıklanması, kullanılacak tüm aletler ve malzemelerin tanıtılması tekniğidir.

2. Pozitif yüreklendirme: Çocuğun muayene veya tedavi sırasında yaptığı olumlu davranışların hekim tarafından sözel olarak takdir edilmesidir.

• 3. Ses Kontrolü: Çocuğun muayene veya tedavi sırasında gösterdiği olumsuz davranışlara karşı hekimin ses tonlamasında farklılık oluşturmasıdır. Ses kontrolü çocuğa bağırma değildir. Amacı çocuğun dikkatini toplamak ve tedaviye devam edebilmektir.

Bahsedilen davranış yönlendirmesi tekniklerinin başarısız olması durumunda bilinçli hipnoz yada sedasyon yapılması gerekebilir.

• Süt dişlerinin daha fazla çürümesinin nedeni nedir?

1. Süt dişleri normal dişlere oranla daha çok organik madde içerirler, bu nedenle çürümeye daha yatkınlardır, daha kolay ve hızlı çürürler.
2. Çocuklar, çürüğün erken döneminde görülebilen soğuk sıcak hassasiyeti ve hafif ağrı gibi sinyalleri zamanında yorumlayamazlar. Olayı ancak dayanılamayacak kadar ağrı olmasında fark ederler ki bu durumda çok geç kalınmış olabilir.
3. Çocuklar ağız bakımına yetişkinler kadar dikkat edemezler. Çocuğun el becerisi, merakı ve ebeveynin tutumu diş fırçalama alışkanlığını belirler.
4. Özellikle annelerin sıklıkla yaptığı bir hata da emzik ya da biberonu şeker, reçel vb. gibi gıdalara batırarak çocuklara vermeleri veya uyku aralarında şekerli süt, meyve suyu gibi gıdalara alıştırmalarıdır. Böylece beslenme düzensizliğinden dolayı dişler çürümeye yatkın hale gelir.

• Çürük oluşumu engellenebilir mi?

Çürüğü tamamen engelleyebilecek bir aşı yada ilaç henüz geliştirilemedi. Ancak, çürük sayısını azaltmaya yönelik bazı malzemeler kullanarak koruyucu tedaviler uygulanabilir.
Koruyucu tedaviler diş çürüğü ve diş eti hastalıklarının oluşmasını önleyen işlemlerdir.

1. Florür Uygulamaları: Koruyucu işlemlerden olan florür uygulamaları sistemik (ağız yolu ile alınan) veya topikal (dişlerin üzerine etki eden) yöntemlerle kullanılır. Sistemik florür sudan alınabileceği gibi hekim tarafından tablet şeklinde de reçete edilebilir.Florür tabletlerini çocukların ulaşamayacağı yerlerde saklayınız. Gereğinden fazla dozda kullanılmasıyla terleme, bulantı, kusma, kaslarda kasılma ile seyreden zehirlenme tablosu olabilir. Bu durumda zaman kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna gidilmesi gerekir. Klinikte uygulananlar Topikal florür ise jel veya cila formundaki ürünler olup hekim tarafından 3-6 ayda bir dişlere sürülürler. Florürlerin dişe sürülmesi öncesinde dişler üzerinde biriken ve dişeti hastalığına neden olan plak ve diş taşlarının uygun aletlerle uzaklaştırılması ve daha sonra dişlere uygun patlarla polisaj (parlatma) işleminin yapılması gerekebilir. Dişlere florür sürülmesini takiben hekim tarafından belirtilen yeme/içme vb. kısıtlamalarına uyulması gerekir.

2. Fissür Örtücüler: Diğer koruyucu işlem olan fissür örtülmesi işlemi, dişlerin girintili ve çıkıntılı yüzeylerindeki çürüğe yatkın alanların özel dolgu maddeleri ile örtülmesidir.
Süt dişlerinin önemi nedir?

Süt dişlerinin birinci görevi çocuğun düzgün beslenmesini sağlamaktır. Ayrıca konuşmanın düzgün gelişimi de süt dişlerinin varlığına bağlıdır.
Süt dişleri kapladıkları alanı kendilerinin yerine gelecek olan kalıcı diş için korumakta ve kalıcı diş sürerken ona rehberlik yapmaktadırlar.
Süt dişi erken çekildiği zaman bu doğal yer tutuculuk fonksiyonu da ortadan kalkmaktadır.

• Süt dişlerindeki çürükler tedavi edilmeli mi?

Tedavi edilmeyen süt dişi çürükleri, ağrı, kötü koku, çiğneme zorluğu, beslenme bozukluğu ve çirkin görüntüye yol açar. Bu dönemdeki tedavi edilmeyen diş bozuklukları, ileride diş çarpıklığı, çene gelişiminde bozukluk ve genel sağlık problemlerine (romatizmadan kalp rahatsızlıklarına kadar) sebep olabilecektir. Dolayısıyla süt dişlerindeki çürükler, "nasıl olsa yerine yenileri gelecek" yanılgısına düşmeden tedavi edilmelidir.
Süt dişine kanal tedavisi uygulanabilir mi?

Evet. Dolgu ile tedavi edilemeyen süt dişlerine eğer belli miktarda kökleri mevcutsa kanal tedavisi uygulanmalıdır.

Çocuklarda Diş Yaralanmaları

Çocuklarda dişlerin zarar gördüğü kazalarda zaman kaybetmeden müdahalede bulunulmalıdır. Doğru tanı konması çok önemlidir. Bunun için hekiminiz size, kazanın ne zaman ve nerede olduğunu, darbenin ne taraftan geldiğini, kaza sonrası baygınlık, kusma, hafıza kaybı vb. olup olmadığını soracaktır.Verilen bilgiler doğrultusunda en doğru tedavi uygulanabilecektir.
Çocuklardaki diş yaralanmaları, bazen kalıcı dişin tamamıyla yuvasından ayrılmasına sebep olabilir. Bu durumda çıkan diş ile birlikte acilen dişhekiminize gitmelisiniz. Bu esnada diş, bir bardak sütün içinde, eğer süt mevcut değilse, temiz bir su içinde muhafaza edilmelidir.

• Çocuklarda Diş Bakımı Ne Zaman Başlamalıdır?

Ebeveynlerin çocuklarının ağız hijyenine ilk süt dişlerinin sürmeye başlamasından itibaren dikkat etmeleri gerekmektedir. Çok küçük bebeklerde dişler fırçalanamasa bile yemeklerden sonra bebeğin ağzına biraz su verilmeli ve dişlerin üstü temiz bir bez parçası ile silinmelidir. Dişlerin çıkmaya başlamasıyla beraber çocuğun eline diş fırçası verilip fırçayla oynaması sağlanmalıdır. 1 yaşından sonra bebeklerin dişlerini ebeveynler küçük diş fırçaları ile macunsuz yavaşça fırçalayabilirler. El kabiliyeti geliştiği zaman çocuğa diş fırçalama öğretilmeli ve özendirilmelidir.
Ebeveyn veya kardeşlerden biriyle beraber ayna karşısında fırçalama yapılmalı 5 yaşından önce çocukların ideal bir diş fırçalama yapması pek mümkün olmadığından fırçalama bittiğinde ebeveyn tarafından kontrol edilerek kalan diş üzerindeki birikintiler uzaklaştırılmalıdır.

• Çocuklarda hangi diş macunu ne kadar kullanılmalıdır?

Bebeklik döneminde ve üç yaşına kadar çocuklarda diş macunu kullanımı önerilmez. Diş macunu kullanımına üç yaşından sonra başlanmalıdır. Ancak reklamlarda gördüğünüz gibi 3-5 cm. değil, bir leblebi kadar macun fırçalama için yeterli olacaktır.
Diş macunu kullanımına başlandığı dönemde, florürlü diş macunlarından herhangi biri tercih edilebilir. Önemli olan çocuğun seçilen macunun tadını sevip istek duymasıdır.
Fırçalama işleminde macundan çok, etkili bir fırçalama işleminin önemli olduğunu unutmamak gerekir.