Çocuk kalp hastalıklarının tanısında kullanılan testler

1. Elektrokardiyografi (EKG): Kalbin elektriksel aktivitesinin kâğıt üzerine kaydedilmesidir. Son derece kolay bir tanı tetkiki olup kayıt sırasında hasta herhangi bir ağrı ya da acı hissetmez. Doğuştan veya sonradan gelişen kalp hastalıklarının tanısında ve özellikle ritim bozukluklarının değerlendirilmesinde kullanılır.

2. Kalp röntgeni (telekardiyogram = TELE): Kalp boyutu ve gölgesi, bazı kalp boşluklarındaki genişlemeler, akciğerin kanlanması ve damar gölgeleri, akciğer, omurga, göğüs kafesi kemikleri, karın içi organ yerleşimi hakkında bilgiler verebilir. Ancak radyasyon etkisi ve ekokardiyografiye ulaşma imkânlarının artması nedeniyle, özellikle çocuklardaki kalp değerlendirmelerinde, kullanım alanı azalmıştır.

3. Ekokardiyografi (EKO): Kalp hakkında önemli bilgiler veren, hızlı, zararsız ve ultrason (ses ötesi) dalgaları kullanılan bir testtir. Ekokardiyografi kalbin yapısı (anatomisi), kalbin kasılması (fonksiyonu) ve varsa yapısal bozukluklarını (kalp kapakları ve büyük damarlardaki darlıklar ve kapaklardaki yetersizlikler) değerlendirmek için kullanılır. Ekokardiyografik inceleme sırasında M-mod (bir boyutlu) EKO, 2 boyutlu EKO, 3 boyutlu EKO, Doppler ve renkli Doppler metotları ve gerek duyulursa damar yolundan sıvı verilerek kontrast EKO uygulanabilir. Hastanın tanısı için transtorasik EKO, fetal EKO, transözefageal EKO, intravasküler EKO ve stres EKO şeklinde farklı teknikler kullanılabilir.

4. Stres testleri: Egzersiz ya da ilaçlarla kalp strese sokularak kalp rahatsızlığının ağırlığı ve belirtileri değerlendirilir, verilen tedavilerin etkinliği gözden geçirilir ve daha sonra yapılacak girişimlerin gerekliliği belirlenebilir.

5. Uzun süreli EKG kaydı: Ritim bozukluklarının sıklığı ve şiddetinin belirlenmesinde, ritim bozukluğu ile hastanın şikâyetleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymada ve ritim bozukluğu tedavisinin etkinliğini değerlendirmede kullanılan testlerdir. Holter izlemi 24-72 saat içindeki kalp ritminin tamamını kaydederken, anlık kaydediciler 30 günden fazla süre içerisinde sadece ritim bozukluğu atağı oluştuğu anda anlık kayıt alır. Sol göğüs üst kısmının cilt altına yerleştirilen kaydediciler ise atak sırasında çalıştırılır ve 14 aya kadar kayıt alabilirler.

6. Ayaktan kan basıncı izlemi: Sıradan kan basıncı ölçümlerinde sadece anlık sonuçlar elde edilir. Ancak bu teknikte hastanın normal günlük yaşamında uyku sırasında (30-60 dakikada bir) ve uyanıkken (20 dakikada bir) birçok kan basıncı ölçümü yapılır. Böylece hipertansiyon tanısı, takibi, kullanılan ilaçların etkinliği ve hipertansiyona bağlı kalp hasarlanması daha iyi değerlendirilebilir.

7. Eğik masa (tilt table) testi: Kalp değerlendirmesi normal olan, sık tekrarlayan veya tipik olmayan bayılma atakları bulunan çocuklardaki bayılma türünün ayırt edilebilmesi için kullanılan bir testtir. Yatay pozisyonda hastanın kan basıncı ve kalp hızı kaydedilir ve sonra üzerinde yatan çocukla beraber masa 60-80° açıyla kısmen dik pozisyona getirilir. Bu pozisyonda 45 dakika boyunca 5 dakikada bir hastanın kan basıncı ve kalp hızı izlemi yapılır.

8. Kardiyak kateterizasyon ve anjiyokardiyografi: Kalp hastalarının çoğu için tanı koydurucu son testtir. Çocuklar uyutulur ve kasıktan girilen damarlar yoluyla kateterler kalbe ilerletilir.

9. Cerrahi olmayan, tedavi edici, girişimsel kateterizasyon işlemleri:

• Balon veya blade atriyal septostomi: Morarma ile kendini belli eden ağır doğuştan kalp hastalığı olan bebeklerde kullanılabilen kalbin kulakçıkları arasında geniş bir açıklık oluşturma işlemidir.

• Balon valvuloplasti: Pulmoner arter (akciğer atardamarı) kapağı, aort kapağı, mitral kapaklar veya konduitli (cerrahi olarak takılmış damarsal yapı) kapakların darlıklarında kullanılan, şişirilen balonla dar kapağın yırtılarak açılması işlemidir.

• Balon anjiyoplasti ve/veya stent yerleştirilmesi: Aort koarktasyonu, pulmoner arter (akciğer atardamarı) dallarının darlığı veya ana toplardamarların darlığında kullanılabilen daralmış damar kısmının şişirilen balonla genişletilmesi ve/veya genişletilen kısma damar içi stent yerleştirilmesi işlemidir.

• Deliklerin veya damarsal yapıların kapatılması: ASD (kulakçıklar arası delik), PDA (aorta ve pulmoner arter arası damarsal açıklık), VSD (karıncıklar arası delik), kollaterallerin (fazla damarsal yapılar), sistemik arter-ven fistüllerinin, pulmoner arter-ven fistüllerinin kapatılması işlemidir.

• Elektrofizyolojik çalışma ve yakma işlemi: Çocuklarda çarpıntı yapan bazı ritim bozukluklarına kalp kateterizasyonu sırasında yapılan çalışmalarla kesin tanı konulması ve uygun hastaların ritim bozukluğu kaynağının sıcak veya soğuk yakma metotlarıyla ortadan kaldırılması işlemidir.