Çocuk ve Ergenlerde Cinsel Gelişim

Kimlik gelişiminin ana bileşenlerden bir taneside Cinsel Kimlik Gelişimidir. Cinsel gelişim, Anneden gelen X genleri, Babadan gelen X , Y genlerinin biraraya gelmesi ile başlar. Psikolojik olarak Cinsel Kimlik gelişiminin 3 temel bileşeni vardır.

Bunlar

1. Çekirdek Cinsel Kimlik

2. Cinsiyet Rolleri

çocuk psi

3. Cinsel Yönelimdir.

Okul öncesi dönemde çocuğun kendisini erkek ya da kız olarak tanımlaması Çekirdek Cinsel Kimliğin temel göstergesi olarak kabul edilir. Kendisini erkek ya da kız olarak tanımlayan çocuklar tanımladıkları cinsiyete göre davranış sergilemeye başlarlar. Cinsiyet Rollerinin gelişiminde doğumla beraber tanımlanan cinsiyetin ve buna bağlı olarak ailenin yetiştirme davranışlarının büyük rolü vardır. Ailenin yetiştirme davranışı çocuğun giyim şeklini , oyuncaklarını, fiziksel özelliklerini (ör: saç şekli,oje, küpe, kolye..) arkadaşlarının cinsiyetlerini, oynadığı oyunları belirler. Cinsiyet rolüne örnek verecek olursak : 4 kızı olan, yakın akrabalarda erkek çocuk olmayan ailenin, yeni doğan bir kıza biyolojik cinsiyeti kız olmasına rağmen erkek cinsiyet rolünün verilmesi gibi…Cinsel Yönelim ise kişinin cinsel isteğinin yöneldiği cinsiyete göre belirlenir.

Çocukta cinsel kimlik gelişiminin davranışları okul öncesi dönemde kendisini göstermeye başlar. Erkek çocuklar erkeklerle oynamayı, kız çocuklarda kızlarla oynamayı tercih eder. Erkek çocuklar kendi cinsel gelişimine göre hareketli, motor davranışların ön planda olduğu oyunları tercih ederken kız çocukları ise sakin,duygulu, senaryolu oyunları tercih ederler. Okul öncesi dönemde erkek çocuklar kızlardan farklı olarak cinsel organlarını keşfederler. Psikolojik açıklamalara göre bu dönemde kız çocukları erkekler gibi cinsel organlarının olmamasını bir olaydan dolayı kendilerinin cezalandırıldıklarını düşünebilirler (Odipal Dönem). Erkek çocuklarda kızların bir olaydan dolayı cezalandırıldıklarını düşünürler. Kendilerininde kızlar gibi cezalandırılıp cinsel organlarını kaybedeceklerini düşünüp kaygılanabilirler. Bu nedenden dolayı okul öncesi dönemde çevre tarafıdan cinsel içerikli şaka yapılması uygun görülmez. Bu dönemde psikolojik stresi oldukça artırabileceği için bu dönemde sünnet önerilmez.

Okul öncesi dönemde erkek çocuklar anneleriyle kız çocuklar babalarıyla psikolojik anlamda bir bağlanma gösterirler. Erkek çocuk babasıyla kız çocuk ise annesiyle rekabet eder. Erkek çocuklar babasının , kız çocuklar ise annesinin yaptığı davranışları örnek alarak uygulamaya çalışır. Okulların başlamasıyla beraber ise örnek alınan kişiler öğretmenler olmaktadır. Çeşitli nedenlerden dolayı rol model olmayan ailelerde bu nedenden dolayı öğretmen seçimleri çok önemlidir.

Okul dönemiyle beraber cinsel gelişim latent dönem dediğimiz dinlenme dönemine geçer. Çocuklar yeni girdikleri bir ortamda kendilerini göstermeye (ders başarısı, fiziksel güç…) çalışırlar. İlkokul döneminde de erkek çocuklar erkeklerle kız çocuklar kızlarla zaman geçirmeyi severler.

Son yapılan çalışmalarda erkek çocuklarda ergenliğe giriş yaşı ortalama olarak 11.5 iken kızlarda ise 10.5 dur. Erken ergenlik ise kızlarda gelişimin 8 erkeklerde ise 9 yaşından önce başlamasıdır. Geç ergenlik ise kızlarda gelişimin 13 erkeklerdei ise 14 yaşında başlamamasıdır. Ergenliğin yaşını, en başta genetik nedenler belirlemekle beraber beslenme, bebeklik dönemindeki obesite (aşırı kilolu olma), şekerli gıdalar, düşük doğum ağrılığı, besinlerde aldığımız hormonlar, kimyasal maddeler etkilemektedir.

Ergenlik, cinsiyet hormonlarının zamanı geldiği zaman sallınmasıyla başlar. Cinsiyet hormonlarındaki artış nedeniyle kızlarda ilk olarak memelerde büyüme ( yumurtalıklarda büyüme olur ancak karın içinde olduğu için dışardan göremeyiz ), erkeklerde ise ilk olarak yumurtalıklarda büyüme meydana gelir. Bu gelişimle beraber erkeklerde ve kızlarda ellerde ve ayaklarda büyüme ( erkeklerde daha fazla göze çarpar ), boy uzaması, tüylenmelerde ve sonrasında kıllanmalarda artış , seste kallınlaşma ( erkeklerde daha fazla göze çarpar ) gözlenir . Göğüslerdeki gelişme nedeniyle kızlar bu durumdan çekinir ve utanırlar. Göğüslerindeki gelişme çevre tarafından dikkat çekmesin diye kambur dururlar.

Bu gelişimi takiben yaklaşık olarak 2 yıl sonra kızlarda adet erkeklerde ise gece ıslatması meydana gelir. Bu gelişim düzeyiyle beraber ergenler erişkinler gibi üreme yeteneğini kazanmış olur. Bu dönem öncesi ergenlerin aileleri tarafından basit anlaşılır dilde bilgilendirilmesi çok önemlidir. Çoğu zaman aileler bu bilgileri vermedikleri için ya da çevreden ( özellikle arkadaş ortamından ) aldıkları yanlış bilgiler sonucu istismar açısından riskli duruma düşerler.

Ergenlik döneminin başlarında kendi cinsiyetlerinden uzak durmayı tercih ederlerken ergenlik döneminin ortalarıyla beraber karşı cinse karşı ilgi duyma artar. Bu dönem itibariyle özel arkadaşlıklar başlar. Kendi cinsiyle rekabete girer. Fiziksel olarak beğenilip, takdir görmek hayatlarının önemli bir parçası haline gelir. Bu dönemdeki arkadaş seçimleri çok önemlidir. Bu dönemle beraber artan özgüvenle beraber riskli davranışlarda artış olur. Bu dönemde ailelerin sorgulayıcı tutumdan çok ergenlerin yanında olduklarını hissetirmeleri çok önemlidir.

Cinsel gelişimin başlamasından önce ailelerin önce ön bilgilendirme yapmaları önemlidir. Ön bilgilendirme basit, detay içermeyen, ergenin anlıyabileceği düzeyde verilmelidir. Ergenlikle beraber daha detaylı bilgiler verilmelidir. Ailelerin “şunu yapma, bunu böyle yap,şu arkadaşın kötü onunla konuşma, görüşme, onun ailesi kötü” gibi yönlendirici ,eleştirici konuşmalardan uzak durmaları gerekir. Daha çok sorunları tanımlayıcı, onun fikirlerinide dinliyerek karşılıklı katılımın olduğu konuşmalar yapmak önemlidir.