Çocuklar ve Ekran Süresi

Dünya Sağlık Örgütü’nün 2019 yönergeleri, 1 yaşından önce çocuklar için ekran yasağı önermekte ve 1 yaşından sonraki birkaç yıl için de çok sınırlı ekran zamanı önermektedir.

Amerikan Pediatri Akademisi, 18 ila 24 aylıktan küçük çocuklarda dijital medya kullanılışnı (görüntülü sohbet dışında) ve çocuklar ekran kullanmaya başladığında da sadece eğitim medyasına odaklanılmasını önermektedir.

Çocuklar, mobil cihazlar, TV ve bilgisayarlarla çevrili dijital bir dünyada büyüyor. Bazı ebeveynler bu tarz teknoloji cihazlarının bir çocuğun gelişimi için gerekli olduğuna inanmaktadır. Günümüz toplumunda çocukların ekranların önünde oturarak gittikçe daha fazla zaman geçirmeleri, görsel gelişimlerine olası zararları konusunda artan endişelere yol açmaktadır. Günümüzde dijital teknoloji kullanımıyla ilgili giderek daha fazla sayıda kuru göz ve göz yorgunluğun şikayetleri ile karşılaşmaktayız. Çocukların ekran süresi artmaya devam ederken, birçok ebeveyn elektronik medyaya aşırı maruz kalmanın ne kadar zararlı olduğunu merak ediyor. Dijital aletlerin doğru kullanımı ile faydaları tabi ki söz konusudur ve günümüzde teknoloji kullanımı kaçınılmazdır. Dijital bilgi dünyasını iyi kullanma, çocukları teknolojiyle ilgili alanlarda gelecekteki kariyerlerine hazırlayabilir. Bununla birlikte dijital ekranlar ile çok fazla zaman geçiren çocuklar sosyal olarak yetersiz kalabiliyor ve görsel gelişim sorunları dahil olmak üzere sağlıkla ilgili sorunlar yaşaya biliyorlar. Bu tarz cihazlar dostumuz olsa da, eğer dikkatli ve kontrollü olmazsak başta göz sorunları olmak üzere birçok yönden zararlı hale de gelebilir. Ekrana çok uzun süre bakmak, bilgisayar görme sendromu ve kuru göz gibi bir dizi soruna neden olabilmektedir.

İngiltere’de yapılan bir ankette çocukların TV, Ipad veya akıllı telefondaki ekranlara ne kadar zaman ayırdıklarına bakıldığında % 37’si günde 1-2 saat, % 28 günde 2-3 saat arasında teknolojik cihazlarla vakit geçirdiğini göstermiştir. Aynı ankette 2-5 yaşındakilerin% 34’ünün bir tableti olduğu ortaya çıkmıştır. Annelerin % 85’inin günlük işlerine devam ederken çocukları meşgul etmek için teknolojiyi kullandıklarını da ortaya koymuştur. Benzer bir eğilim ülkemizde de söz konusudur. Günümüzde çocuklar okulda geçirdiklerinden daha fazla zamanı televizyon izlemeye veya bilgisayar ve tablete ayırmaktadırlar. Pandemi döneminde ise çocuklar neredeyse tüm günlerini ekran başında geçirmektedirler.

Ebeveynlerin çocuklarına ne kadar ekran süresine izin verdiklerini ciddi şekilde dikkate almaları gerekir. Günlük ekran kullanım miktarının gelişimsel etkiler, şişmanlık, kötü uyku kalitesi ve göz gelişimi ile ilişkili olduğu bilinmektedir. Kanada’dan yapılan bir araştırma, günde iki saatten fazla ekran süresine sahip okul öncesi çocuklarda Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun (DEHB) yaklaşık 8 kat fazla olduğunu göstermiştir.

ÇOK FAZLA EKRAN ZAMANI ŞUNLARA YOL AÇABİLİR : ·       

Görme Bozuklukları ·      

Ekran parlamasından kaynaklanan göz yorgunluğu ·      

Ekrana çok yakın oturmaktan kaynaklanan göz yorgunluğu ·       

Uzaktaki nesnelere odaklanmada daha az esneklik ·      

Miyopinin çok daha erken dönemde gelişmesi ·        

Sosyal Beceri Kaybına yol açması      

Normal sosyal becerilerin eksikliği ·      

Birebir konuşma sorunlarına yol açması ·       

Diğer çocuklarla etkileşim eksikliği ·       

Nasıl davranılacağını bilememe gibi yaratıcılık kaybı

EKRAN KULLANIMININ ÇOCUKLARIN GÖZLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Amerikan Oftalmoloji Akademisi, çocuklar için ekran başında kalma süresine ilişkin belirli bir tavsiyede bulunmamaktadır. Ancak ebeveynler, ekran kullanımının çocukların gözleri üzerindeki olası etkilerinin farkında olmalıdır. Bunun yanı sıra Dünya Sağlık Örgütü gibi sağlık organizasyonlarının bu konuda dile getirdiği kapsamlı sağlık sorunlarının da farkında olmalıdır.

 

Miyopi (Uzağı görememe) ve Yakın Çalışma ve Okuma

Amerika Birleşik Devletleri’nde miyopi sıklığı 1971’den beri neredeyse iki katına çıkmıştır. Asya’da, gençlerin ve yetişkinlerin yüzde 90’ına yakınında myopi bulunmaktadır ve yeni nesillerde myopide çarpıcı bir artış gözlenmektedir. Amerikan Oftalmoloji Akademisi’nin dergisi Ophthalmology’de yayınlanan 2019 tarihli bir çalışma, dünya çapında miyopluktaki artışın en azından bir kısmının yakın iş faaliyetleri ile ilgili olduğuna dair bilgiler vermektedir. Göz gelişimini etkileyen sadece ekranlar değildir. Aynı zamanda tüm yakın okuma zamanı ve genel olarak iç mekanda geçirilen zaman miktarı önem kazanmaktadır. Dışarıda vakit geçirmenin – özellikle erken çocukluk döneminde – miyopluğun ilerlemesini yavaşlattığı bulunmuştur.

 

Dijital Göz Yorgunluğu

Dijital göz yorgunluğu, herhangi bir göz hastalığı gibi tek bir göz hastalığı değildir. İnsanların ekrana uzun süre baktıklarında yaşadıkları semptom türlerinin adıdır. Bu semptomlar içinde kuru göz, kaşıntılı göz, bulanık görme ve baş ağrıları sayılabilir. Bu belirtiler geçicidir ve gözlere kalıcı bir hasar vermemektedir.Dijital göz yorgunluğunu önlemenin en kolay yolu (veya okuma diğer yakın odaklı işlerden kaynaklanan göz yorgunluğunun) sık sık göz kırpmak ve her 20 dakikada bir ekranınızdan veya yakındaki çalışmanızdan 20 saniye kadar yukarı bakıp yaklaşık 20 adım (5 metre) veya daha uzağa odaklanmanızdır. Bu sık tekrar odaklanma stratejisine 20-20-20 kuralı denir ve gözlerin rahatlamasını sağlar.

 

Ekran Kullanımına Bağlı Uyku Bozukluğu / Uyuyamama

Mavi ışığın bazı tehlikeleri son yıllarda abartılmış olsa da, uyku saatine çok yakın ekran kullanımı uyku kalitesine zarar verebilir. Uyku, çocukluk gelişimi için son derece önemlidir ve Dünya Sağlık Örgütü’nünönemli sağlık önerilerinin odak noktalarından biri de uykudur.Küçük çocuklarda günlük aşırı ekran kullanımın göz kaymasına neden olduğu da iddia edilmiştir.

Ekranlarla dolu bir dünyada çocuğunuzun göz sağlığını korumak ve aynı zamanda çocuğun gelişen zihni için güvenli bir denge bulmak gerekir. Pandemi nedeniyle okulların kapalı olup uzaktan eğitim alındığı dönem ekstrabir durum oluştururken normal okul döneminde bile artık çocukların psikolojik ve sosyal gelişimleri ile birlikte göz sağlığını da etkileyen ekran süreleri ile ilgili olarak aşağıdaki önerileri dikkate alabilirsiniz.

İNCE AYAR BECERİLERİ

Küçük motor beceriler ve beş duyuyu geliştiren faaliyetlerde bulunmak.Örn: şarkı söylemek, yapı taşları, benzeri öğeleri sıralamak.

OYUN ZAMANI: Kardeşlerle veya diğer çocuklarla oyun oynamak, güçlü sosyal beceriler geliştirmek için önemlidir. TV karakterleri oyun arkadaşlarının yerini tutamaz.

HİKAYE ZAMANI: Beyinlerini canlandırmak için çocuk kitaplarını okutmak. Örn: hikaye kitapları, “aplikasyonu kaldır” kitapları, iSpy ve dokun ve hisset kitapları.

0-18 aylık dönemde sevdiklerinizle video sohbeti hariç artık dijital aletler önerilmemektedir. Bebeğinizin gelişiminin ilk birkaç yılı boyunca, sosyal bağ ve çevresindeki dünyayla etkileşim çok önemlidir.

CANLI VİDEO SOHBETİ İSTİSNASI Sevilen bir akraba ile sanal ziyaret “sohbetleri” sakıncalı görülmemektedir. Bu yaş çocuklarda ekran süresi bu tarz görüntülü sohbetlere kısıtlanabilir.

18 ay – 2 yaşında SINIRLI EKRAN ZAMANI

Çocuğunuzu dijital medyayla tanıştırmayı seçerseniz, o zaman en iyisi onu birlikte kullanmaktır. DERSİ GÜÇLENDİRİN: Videonun söylediği şeyi tekrarlayın ve / veya içerikle birlikte öğrendiklerinden emin olmak için ekranda ne olduğuna dikkat çekin.

DENEYİMLERİNE REHBERLİK EDİN: Bir videoya veya uygulamaya bir resimli kitap gibi davranın. Ekran süresini birlikte paylaşabileceğiniz etkileşimli bir öğrenme etkinliği haline getirin. Bebeğin gelişimi hala önemlidir veekran kullanıyorsanız, onu bir öğrenme aracı olarak onunla birlikte kullanın. Çocuğun eline çocuk programlarını takip etmesi üzerine bir tablet bırakıp tek başına bırakmayınız

TEKNOLOJİ İÇERMEZ BÖLGELER

Çocukların bir cihaza bağlanmamaları için belirlenen aile zamanlarını planlayın. Çocuklarınızla birlikte eğitim programlarını izleyin, böylece ne gördüklerini bilirsiniz ve bunu çevrelerindeki dünyaya uygulamalarına yardımcı olursunuz.

 

DIŞARIDA DAHA ÇOK VAKİT GEÇİRMEYE ÇALIŞIN.

Pandemi döneminde her ne kadar bu daha zor olsa da, mümkün olduğunca ev dışında eğlence zamanları oluşturmaya çalışın. Tablet telefon ekranlarını çocuklar için eğlenceli zaman geçirme aracı haline getirmeyin.Dışarıda daha aktif olmak, cihazlardan uzak vakit geçirmek çocuğunuzun bağımsızlığı için önemlidir. Çocuk büyüse de içerik ve harcanan zamanı yine sınırlamalısınız. 2-5 yaş arasındagünde 1 saat ekran süresi önerilmektedir.

6-12 YAŞINDA GÜNLÜK 2 SAAT

Bu konuda ebeveyn örnek olmalıdır. Eğer ebeveyn olarak ROL MODELİ olmazsanız, çocuklarınıza cihazlarda süre sınırlamalarına uymaları gerektiğinianlatamazsınız.

YÜZ YÜZE SOSYALLEŞME çok önemlidir. Başka anne-babalar ile tanışıpçocuklarıyla oyun buluşmaları ayarlayabilirsiniz. Sosyal etkileşim, gelişim için çok önemlidir ve bu onların başkalarıyla etkileşim halinde kalmalarını sağlayacaktır.

EĞLENCELİ ALTERNATİFLER BULUN
Bulmacalar ve masa oyunları gibi aktivitelere katılın, böylece çocuğunuz beynini harekete geçirirken eğlenebilir. Bu yaşta, çocuğunuz bir mobil cihazı kolayca çalıştırabilir, bu nedenle erişebileceği içeriği güvenli bir şekilde korumanız önemlidir.

13 YAŞ ÜSTÜ

Ekran süresi artmakla beraber kontrollü olmasına ve dengeli kullanıma özen gösterilmelidir. Çocuğunuzu tanıyın ve onlar için doğru dengeyi bulun. 

ORTAMLARINI İZLEYİN Tükettikleri içeriği izleyin ve sosyal medyada paylaşılan içeriğin gizliliği ve uygunluğu hakkında sohbet edin.

 

DİĞER ETKİNLİKLERİ TEŞVİK ETME

Cihaz sürelerinin sınırlı olması için çocuklarınızın spor, etkinlik veya kulüplere katılmalarını özendirin. Gençler, cihazlarına ve sosyal medyaya her zaman bağımlı olacaklardır. Cihaz kullanımıyla ilgili sınırlarınızı ve beklentilerinizi açıkça belirtin.

Pandemi döneminde tüm dünyada yüzyüze eğitim kısıtlı uygulanmakta ve çocuklar uzaktan eğitim ile (elektronik öğrenme) eğitimlerine devam ediyor. Bu konuda ise çok telaşlanılmaması gerekir. Bundan sonra pandemi geçse bile geleceğimizde uzaktan eğitim programları sürekli olacak gözüküyor. Çocukların bilgisayar başında iken karşılıklı bir aktivite (interaktif eğitim) içinde olmaları sosyalizasyon ile ilgili endişeleri hafifletirken, göz sorunları ile ilgili bazı küçük kuralları uygulamak yerinde olur. Bunlar arasında hep bahsettiğimiz 20-20-20 kuralını uygulamak 

 

ÇOK FAZLA EKRAN ZAMANI ŞUNLARA YOL AÇABİLİR:

Obezite artabilir. Kilo sorunları daha genç yaşlarda ortaya çıkabilir. Egzersiz eksikliği, sosyal, duyusal, entelektüel, işitsel ve algısal-motor becerilerin gelişimini azaltır. TV izlerken aşırı yemek yeme genellikle kötü bir alışkanlıktır. Düzensiz Uykuya neden olan davranış sorunları ortaya çıkar.Okul performansı düşer. Şiddet eğilimi oluşabilir. Gelişim için önemli olduğu kabul edilen gerçek oyunlar için daha az zaman kalır.

Ekran Başındaki Çocuklar için Göz Konforu ve Güvenlik İpuçları

1.             Ekranların çocukların gözleri vegörmesi üzerindeki olası etkileriyle baş etmenin en iyi yolu, kullanım için iyi alışkanlıklar oluşturmalarına yardımcı olmaktır. Aynı ipuçları, yetişkinler ve kronik göz kuruluğu veya göz yorgunluğu çeken herkes için uygulanabilir. 

2.             20-20-20 kuralını izleyin: 20 dakikada bir, 20 saniye boyunca en az 20 adım (5 metre) uzağa bakın. Çocuğa mesafeye ne sıklıkla bakması gerektiğini hatırlatmak için bir zamanlayıcı ayarlayın.

3.             Bir e-kitabı gerçek bir kitapla dönüşümlü olarak okuyun ve çocukları her iki bölümde de pencereden bakmaya teşvik edin.

4.             Bir video oyununda bir seviyeyi tamamladıktan sonra, 20 saniye boyunca pencereden dışarı baktırın.

5.             Çocuğunuza bakmasını hatırlatmak için kitapları birkaç bölümde bir ataşla işaretleyin. Bir e-kitapta, aynı efekt için “yer imi” işlevini kullanın.

6.             Ekranları dışarıda veya parlak ışıklandırılmış alanlarda kullanmaktan kaçının çünkü çok aydınlıkta ekrandaki parlama gözde kamaşma yapabilir.

7.             Kendinizi rahat hissedecek şekilde ekranın parlaklığını ve kontrastını ayarlayın.

8.             Ekran kullanırken iyi bir duruş kullanın. Kötü duruş, kas gerginliğine ve göz yorgunluğuna bağlı baş ağrılarına neden olabilir.

9.             Çocuğunuzu dijital medyayı daha uzakta tutmaya teşvik edin: 45 -60 cm idealdir.

10.         Bir ekranı izlerken göz kırpmalarını hatırlatın.

11.         Ekran süresine kısıtlama getirin,

Ekranların ve teknolojinin çocuklar üzerindeki etkileri halen araştırılmaya devam etmektedir. Ancak, kesin olan bir şey var ki bilgisayar/tablet kullanıcılarının çoğu dijital göz yorgunluğu yaşamaktadır. Yetişkinlere benzer şekilde, çocuklar da ekrana çok fazla baktıklarında aynı semptomlar (şikayetler) olur. Kuru göz belirtileri, göz yorgunluğu, baş ağrısı ve geçici bulanık görme gibi şikayetler bunların başlıcalarıdır. Bu belirtiler çocuğunuzun görme bozukluğu veya görme sorunu geliştirdiği anlamına gelmez, ancak ekrana bakmaya sık sık ara vermeye teşvik edilmeleri gerektiği anlamına gelir. Göz sağlığını korumak için düzenli göz muayenesi ve kontrollerine gitmek önemlidir.

 

ÇOCUKLARDA GENEL OLARAK GÖZ SAĞLIĞINI KORUMAK İÇİN ÖNERİLER

 

DÜZENLİ GÖZ MUAYENESİ:

Çocuğunuzun iyi görebildiğini tahmin edebilirsiniz, ancak bazen bunu bilebilmek zordur. Düzenli bir göz muayenesi, farkında olunmayan bazı göz sorunlarını ortaya çıkarabilir. Artık çok küçükler için görme düzeyini ölçmek için şekillerle basılmış göz çizelgeleri de mevcuttur. Yıllık göz muayenesi yaptırmak uygun olur.  

 

GÖZLERİNE DOKUNMAMASINI VEYA OVALAMAMASINI HATIRLATIN.

Gözleri ovalamak genellikle sorunu daha da kötüleştirir ve mikroplar ellerden gözlere geçerek enfeksiyona neden olabilir. Elleri sık sık yıkamak iyi bir uygulamadır. Göz kaşıntısı olduğunda olası göz alerjisi için muayene ettirin ve gözünü kaşımasına engel olun. Sürekli göz kaşımak gözde astiğmat göz bozukluğu ve başka göz hastalıklarına yol açabilir.

 

GÖZ KORUMA

Yüzde 100 UVA ve UVB engelleme sağlayan güneş gözlüğü ile çocuklarınızın gözlerini güneşten koruyun veya gözlerini gölgelemek için şapka takmalarını sağlayın.

 

SAĞLIKLI GÖZLER İÇİN SAĞLIKLI GIDALAR!

Havuç, ıspanak, karalahana, marul, yumurta, somon ve diğer balıkların hepsinde gözleriniz için iyi olan vitaminler bulunur. Çok sayıda böyle faydalı besin bulunmaktadır. Bunları tek tek saymak gereksizdir. Farklı meyve ve sebzelerle dengeli bir beslenme, tüm vücudun sağlıklı kalmasına yardımcı olabilir. Göz sağlığı için erken çocukluk çağından itibaren bu tarz sağlıklı beslenmeye alıştırın. Bu tarz beslenme yaşlılık dönemi göz sağlığı için daha önemli olsa da bu alışkanlığı çocukluk döneminde kazandırmak gerekir.

 

SINIR EKRAN SÜRESİ

Saatlerce ekrana, özellikle de yakından bakmak, görüşünüzü ve çocuğunuzun görmesini de bulanıklaştırabilir. Uzun ekran süresi sonrasında uzağa bakarken çok kısa süreli bulanıklık yaşanabilir. Bu durum sürekli yakın çalışma nedeniyle çocuğunuzun akomodasyon (yakına görme uyumu)değişikliğinden kaynaklanabilir.Mola verdiklerinden emin olun! Her 20 dakikada bir, 5 metre veya daha fazla mesafeye bakarak en az 20 saniye ara verin. Ayrıca belli aralıklarla daha büyük molalar verin.

 

GÜNEŞE BAKMAYIN

Bu kulağa tuhaf gelebilir, ancak çocuğunuza güneşe bakmamalarını hatırlattığınızdan emin olun. Güneş tutulmasında çok daha önemli olmakla beraber, normal güneşli havalarda direkt güneşe bakmak retinalarına kalıcı olarak zarar verebilir.