Çocuklar Yaz Tatilini Çocukça Nasıl Geçirmeli? Ebeveynler Çocukları Nasıl Desteklemeli?

Zaman bir nehir gibi akıp giderken aylar ayları kovaladı ve çocukların gün sayarak beklediği yaz tatili başladı. Ebeveynlerin, hem okul döneminde gelişen rutin koşturmacalar, ödev stresi, servise yetişme telaşı bitiyor diye sevindiği, hem de şimdi koca yaz çocuğumla nasıl vakit geçirmeliyim kaygısını yaşadığı bir süreçteyiz. Genelde yaz tatiliyle ilgili aktivitelere dair plan ve programlar yapılır, fakat sıcakların ve rahatlığa endekslenmiş çocukların haylaz tutumları sebebiyle çoğu gerçekleşemez. Ebeveynler bir süre sonra çocukları kendi hallerine bırakırlar ve bundan dolayı huzursuz olurlar. Çocuklara disiplin uygulamak ya da serbestlik arasında bocalarken de yaz çabucak biter.

• Yazın Ders Çalışmalı Mı?

Çocuklar ise yoğun ve yorucu bir dönemi sonlandırmanın haklı rahatlığı ve sorumsuzluğuyla canım ne isterse onu yaparım modu ve motivasyonuyla tatile başlarlar. Elbette bu haklarını gözetip rahatlamalarına fırsat verirken insanın öğrendikçe, keşfettikçe, ürettikçe mutlu olabileceğini vurgulayarak hem sosyal, hem kişisel sorumluluk alanlarını birlikte belirlemeli, aile içindeki sözlü-sözsüz kontratımızı onların katılımıyla oluşturmalıyız. Konu eğitimden başlayınca oradan devam edelim öyleyse. Akademik başarısı ne olursa olsun yazın okuldaki kadar yoğun ve programlı olmasa da eğlenceli tatil kitaplarından eksik derslerini güçlendirmek ve pekiştirmek için çalışmaları ve kitap okuma alışkanlığı edinmesi için teşvik edilmelidir.

• Bilgisayar Başında Ne Kadar Zaman Geçirmeli?

Ve  ikinci madde ebeveynlerin korkulu rüyası olan çocukların bilgisayar başında çok vakit geçirme olasılığı.  Elbette bu konuda da daha esnek ve bir o kadar kontrollü olmaya çalışacağız. Bu öneri ve kontroller talep şeklinde değil elbette istişare ve takiple sürdürüldüğünde sağlıklı bir form alacaktır. Biliyoruz ki engel ve yasaklarla değil, faydalı ve keyifli alternatifleri oluşturarak ilgilerini olumlu yöne çekebiliriz.

Bu alternatifler elbette çok fazla ve biz çok zamana, çok çabaya, yeterli imkânlara sahip olup olmadığımızı değerlendirip gözümüzde büyütüyor olabiliriz durumu. Oysa rutinin içine serpiştireceğimiz özel anlar, sıradan anların içine özel anlamlar yerleştirdiğimizde maksat hasıl olmuştur. Kontrollü oynanan bilgisayar ve konsol oyunlarının çocuğun gelişimine katkısı vardır. Strateji ve kurgu yetisi gelişir, yetersizlik ve başarısızlığa tolerans geliştirir, empati duygusu gelişir, dikkat dağınıklığı azalır ve aynı anda birkaç iş yapabilme becerisi gelişir, yaratıcılığı arttırır ve stresi atar, el göz koordinasyonu gelişir, yabancı dili gelişir, sosyalleşir ve problem çözme becerisi hızlanır.

• Ne Kadar Ilgilenmeliyim?

Çocuklar ve yakın ilişkide bulunduğumuz kimselerle güvenli, sevgi dolu, koşulsuz onay ve kabule dayalı yakınlık ihtiyacı duyarız. Çocukların da o gevezelikleri, haylazlıkları, uğraşları arasındaki en önemli ihtiyacı bizim doğal ve içten temaslarımızdır. Koşullarımız ne olursa olsun onlarla nitelikli etkileşim kurabiliriz. Onları dikkatle dinleyip geri bildirim vermek, daha esnek ve toleranslı davranmak, ev işlerine, yemek yapmaya etkinlik tadında onları dahil etmek, evi bir keşif alanı, bir laboratuar gibi kullanmalarına sorumluluklarını üstlenmeleri kaydıyla izin vermek, onlar okuldayken günümüzü dolduran yoğunluklarımızı azaltmak, bebekken bizi gözleriyle takip ederek duyguları çözümleyip, kendini ve yaşamı anlamlandırdığı gibi, biz de onların tutum, davranış ve ifadelerinden ihtiyaçlarını duygu bağlamında okuyup desteklemeliyiz. Çünkü aile insanı yaşama hazırlayan güvenli üsttür. Ve ailede ne kadar kendi olmasına destek, şefkat, anlayış ve özen görürse, çocuğun yaşamın zorluklarına karşı psikolojik bağışıklığı güçlenir.

• İhtiyaçlar Ve Isteklerin Sınırlarını Nasıl Belirlemeli?    

Çocukların farklı mizacı olduğundan karakteristik özellikleri, eğilimleri, yetenekleri göz önünde bulundurulmalıdır. Yaş dönemleri de ilgi ve tepkilerini oldukça etkilemektedir. Bir ağacın köklerinden boy vermesi gibi biz de çocuğumuzun mizacından yola çıkarak gerçekliğine destek olmalıyız. Eğer kendi istek, arzu, gereklilikler üzerinden çocuğu yönlendirirsek verimli olmadığı gibi ilişkimizi de zora sokmuş oluruz. Çocuğun mizacını tanımak için 9 Tip Mizaç-Enneagram testi ve bu alandaki kitaplardan faydalanabilinir (İsmail Acarkan’ın Çocuklar Neden Farklı kitabını önerimdir.)

Çocukların hangi mizaç özelliklerini taşıdığını bilmek, yaş dönemlerindeki bilişsel ve duygusal ihtiyaçlarını fark etmek onların tutum ve ihtiyaçlarını anlamamıza ve bilinçli bir destek sağlamamıza yarayacaktır. Örneğin başarı odaklı bir çocukla, sosyalliği önceleyen bir çocuğun yaz tatilinde de ilgisi ve yapmak istedikler farklı olacaktır. Biz ebeveynler olarak bunu bildiğimizde ihtiyacı doğrultusunda alanlar açabiliriz. Evde tasarım yapmak isteyen çocukla arkadaşlarıyla grup oyunları oynamak isteyen çocuk, huzuru, dinginliği tercih eden bir çocukla lider ruhlu bir çocuğun eğilim ve tutumları aynı olamaz. 

• Nasıl Etkinlikler Oluşturmalıyız?

Köylerine ya da doğa tatiline giden çocuklar ruhsal ve fiziksel anlamda daha doygun bir süreç yaşayabilirler fakat şehre dönen ya da şehirde kalan çocuklar için de doğa aktiviteleri elbette yapılabilir. Bunlar yine büyük zaman ve yatırım gerektiren şeyler olmadığı gibi birlikte keyifli vakit geçirmek için iyi bir fırsat.

Mümkünse civardaki ormanlık ya da deniz kenarı mekanlara gitmek, balık tutmak, uzak bir yere gidilemiyorsa mahalledeki ya da sitedeki park ve toprak alanlarda yürüyüşe çıkmak, toprakla temas etmek, kum ve su oyunları oynamak, bulutların kayışını izleyip aldıkları şekilleri yorumlamak, gece ay ve yıldızları gözlemlemek, pazara birlikte gidip sebze ve meyveleri birlikte seçmek, saksıda da olsa bitki yetiştirmek çocuğu rahatlatacaktır. 

• Ne Kadar Sosyalleşmeli?

Çocukların yeni arkadaşlıklar edinmesi sosyal gelişimi ve hayata hazırlanması için önemli bir faktördür. Yeni ilişki biçimleri iletişim becerisini ve duygu kontrol mekanizmasını geliştirecektir. Toplum içinde kabul ve redleri yani kabul edilmenin, onaylanmanın ve değer görmenin koşullarını öğrenerek medenileşecektir. Grup içinde farkını ortaya koymak için yeteneklerini geliştirecek ve sunacaktır. Akran onayı çocukluk ve ergenlik döneminde hayati önemi olan bir olgudur. Burada arkadaşlarıyla ve iletişimiyle ilgili yorum ve eleştirilere dikkat ederek yönlendirmek çocuğun sosyal yaşamda karşılaştığı sorunları bize açmasını kolaylaştıracaktır. Her daim tedbirli olarak ve teması kesmeden yakın akrabalarla, arkadaşlarla ve yeni tanıdıklarıyla etkileşime izin verilmelidir. 

Birlikte Özel Olarak Ne Yapmalı?

Her çocuk ebeveyninin gözünde biricik olmak ister ve zaman zaman bu özel ilşkiyi deneyimlemeyi arzular. Bazen çocuklarınızın tamamıyla birlikte bazen de birebir zamanlar ayırıp vakit geçirmek çocuğu diğerlerinden onay alma çabasına düşmesini engeller. Onunla bazen bir kafe ya da çay bahçesine gidip sohbet etmek, belki tatlı sırlardan, çocukluk anılarından bahsetmek, onu can kulağıyla dinleyip aslında neyi vurguladığını yakalamak, sen her halinle kabul verdiğim biriciğimsin mesajını iletmek. Yaşama, güzelliklerine, zorluklarına, değerlere sohbet tadında değinmek. Şehrin hiç gitmediğiniz bir semtini keşfe çıkmak, genelde yapmadığınız şeyleri yapmak, birkaç sergi, müze, konser fırsatı yakalayıp üzerine konuşmak, velhasıl fiziksel ve zihinsel dünyanın sınırlarının kendi sınırlarıyla sınırlı olmadığını işaret etmek. Nitelikli film ve belgesel izleme etkinlikleri yapmak keyif verecektir.

Oyun çocuğun gerçek dünyayı kurgulamasını sağlar. Çocuk oyunla gelişir. Zaman zaman oyunlarına katılmak, misket yuvarlamadan isim şehre, voleyboldan kelime türetmeye, kurallı ya da spontane oyunlar oynaman hem ruh hem zihin hem bedenlerine gelişim sağlayacağı gibi sizinle ilişkisi güçlenecektir.  O sizin tarafınızdan ilgi ve sevgi kupasını doldurduğunda kendi dünyasında yatışmış ve mutlu şekilde kalabilecektik. 

Ve çocuğumuza beş dil öğretebilmek için olanak sağlayalım:

1- Ana dilini çok iyi kullanabilecek okuma becerisi geliştirmek. İyi okuyan, okuduğunu anlayan, anladığını sözlü ve yazılı iyi ifade edebilen çocukların yaşam başarısı daha yüksek olmaktadır.

2- Evrenin dili olan matematiği iyi öğrenmeli ki, bilimsel düşünebilir ve bilme katkı sunabilir bir zihin inşa olsun.

3- Dünya dili olan İngilizceyi iyi kavramalı ki, hangi alanda çalışıyor olursa olsun yeterlilik kazansın.

4- Teknoloji diline hakim olsun, şimdi ve gelecek bunun üzerine kurulu. Robotik eğitim, teknoloji okur yazarlığı becerisi  geliştiği ölçüde dünyaya entegre üretimler yapabilecektir. 

5- İnsanlık dilini benimsesin. Farklılıklara saygı duyma, empati kurma, nezaket, zarafet, çevreye duyarlılık, sorumluluk bilinci, milli ve evrensel değerlere hassasiyet gösterebilme bilinci olan çocuklar yetiştirmek en büyük sorumluluğumuzdur. 

Bir spor, bir müzik, bir sanat dalıyla aktif ilgilensin. Böyle olduğunda yaşamı keşfetmek ve yaşamdan tat almak için tehlikeli ve zararlı alanlara kaymak yerine, mutlu doygun, üretken çocukları gelecek nesillere armağan edebiliriz. 

Herkesin kendi aile değerleri, imkanları bağlamında nitelikli bir tatil süreci geçirebilme donanımına sahip olduğuna inanıyorum.  Biz ebeveynler olarak farkındalıklı, sevecen ve üretken olabildiğimizde çocuklarımızın bizimle doygun ve keyifli zamanlar geçirmesi kaçınılmaz. 

Bereketli ve keyifli bir yaz hikayesi yaşamanız dileğiyle.