Çocuklarda Ateş ve Ailelere Öneriler

Ateş, vücut ısısının normal sınırlar üzerine çıkması olarak tanımlanır. Vücut ısısı, ölçümün yapıldığı zamana ve ısının alındığı vücut bölgesine göre değişir.

Ortalama vücut ısısının 36.5ºC-37ºC olduğu kabul edilmektedir. Sabah daha düşük akşam daha yüksek olduğu bilinmektedir.

Isı ölçümünün yapıldığı vücut bölgelerine göre ısı değerlerinde farklılıklar olur. Rutin uygulamada kullanılan ısı ölçüm bölgeleri içinde en yüksek ısı rektal yolla (makattan) alınan ısıdır. Oral yolla (ağızdan) alınan ısı rektal yolla alınandan daha düşüktür. Aksiller (koltuk altı) ısı ise en düşük ısıdır.

Vücut Bölgelerine Göre Normal Değerler

KOLTUKALTI: 34.7-37ºC

AĞIZ YOLUYLA : 35.5-37.5ºC

REKTAL : 36.6-38ºC

KULAKTAN         : 35.8-38 ºC

Egzersiz, aşırı giyinme, sıcak banyo, aşırı sıcak hava, sıcak yiyecek ve içecekler sağlıklı bir çocuğun vücut ısısını yükseltebilir.

Ateş olarak kabul edilen en düşük vücut ısısı, ölçümün yapıldığı vücut bölgesine, ölçüldüğü saate ve çevre ısısına bağlı olarak değişebildiğinden her ölçüm bölgesi için tek bir ısı değeri vermek olası değildir.

Ateş genelde vücudun herhangi bir enfeksiyona tepkisidir. Yeni doğmuş bebeklerde ateş ayrıca vücudun su kaybetmesi ya da sıcak iklimlerde bebeğin sıcakta fazla kalması dolayısıyla da ortaya çıkar.

 Ateş çeşitli şekillerde ölçülebilir: Koltuk altı Oral (ağız içinden ölçüm) Rektal (makattan ölçüm) Timpanik (kulaktan ölçüm). Ölçümlerde hangi yöntemin uygulanacağı çocuğun yaşına göre belirlenebilir. Bebeklerde rektal ölçümler, daha büyük çocuklarda ise koltuk altından ateş ölçülmesi daha doğru olmaktadır. Rektal yolla yapılan ateş ölçümü en doğru sonucu verdiğinden, 2 yaş altı çocuklarda ateşin rektal yolla ölçülmesi tercih edilir. 2 yaş üstü çocuklarda ise ateş, ağız yoluyla veya koltuk altı ile ölçülebilir. Rektal ölçüldüğünde 38, ağızdan ölçüldüğünde 37.5, koltuk altından ölçüldüğünde 37.2 derecenin üzerinde ölçülen vücut ısıları ateş olarak değerlendirilir.

Rektal olarak ateş ölçebilmek için, bebek yüzüstü yatırlır ve termometre yavaşça anüsün girişine bir miktar vazelin yardımı ile 2-2.5 cm kadar sokulur. 6 aydan küçük bebekler için 1cm yeterli olabilmektedir. Dereceyi 2 dakika kadar ölçüm yerinde tutmak yeterlidir.

Koltuk altından ateş ölçebilmek için, derecenin ucu bebeğin koltukaltına yerleştirilir. Bebeğin koltuk altı kuru olmalıdır ve derece konduktan sonra 4-5 dakika kadar koltuk altı kapalı tutulmalıdır.

Ağızdan ateş ölçebilmek için ise, çocuğun yarım saat içinde sıcak ya da soğuk bir şeyler içmediğinden emin olmak gerekir. Derecenin ucu, dilin bir tarafının altına doğru yerleştirilmeli ve 3 dakika kadar dudakları kapalı şekilde tutularak ölçüm yapılmalıdır.

Timpanik infrared termometreler kulak zarından salınan termal radyasyonu tespit etme   ilkesi ile çalışır.  Bu duyarlı bir yöntemdir. Hızlı bir ölçüm sağlamakla birlikte kulak termometreleri diğer termometrelerden daha pahalıdır. 6 yaşın altında güvenilirliği sınırlıdır. Küçük çocuklarda dış kulak yolu S şeklinde ve  kavisli olduğundan   termometre ucu kulak zarını göremez ise hatalı ölçüm yapar. Bu nedenle 2 yaş altındaki çocuklarda kulaktan ölçüm önerilmez. Ayrıca diş kulak yolu salgıları (buşon) nedeni ile tıkanmalarda zarı göremez ve okuyamaz. Ağlamadan veya orta kulak iltihaplarından önemli ölçüde etkilenmez. Çocuğun kulak kepçesi üst kısmından tutularak arkaya ve yukarıya doğru hafifçe çekilir. Termometrenin sensör kısmı hafifçe kulak içine itilir. Termometrenin ölçümü başlatan   düğmesine basıldıktan birkaç saniye sonra kulaktan çıkarılıp dijital göstergedeki değer okunur. Ölçüm birkaç kez tekrarlandıktan sonra bulunan en yüksek   değer vücut sıcaklığı olarak kabul edilmektedir. Eğer çocuk ölçümden önce sıcak duş yapmış , soğuk ortamda kalmış, kulağın üzerine yatmış ise ölçüm 10-15 dakika bekledikten sonra yapılmalıdır.

Alından yapılan ölçüm ateşin izlenmesi için nazik bir yöntemdir. Alın termometresi, kaş bölgesinin üzerindeki ciltten ve etrafındaki dokudan yayılan kızılötesi enerjiyi ölçer. Bu enerji lens içerisinden toplanır ve sıcaklık değerine dönüştürülerek ölçüm yapılır. Ölçüm almadan önce, alın bölgesindeki kirleri veya saçları temizlenmelidir. Termometreyi, alına temas ederek ya da en fazla 5 cm uzaklıktan yakınlık sensörünü ve hedefleme ışığını kullanarak alnın önüne, kaşların ortasına yerleştirerek ölçüm yapılmalıdır. Kendi ateşlerini ölçen hastaların, “temassız” yerine “temaslı” seçeneğini kullanmaları önerilir.

Çocuklarda cam termometrelerin vücut ısısı ölçümü amacı ile kullanılması  artık önerilmemektedir. AAP (Amerikan Pediatri Akademisi) bebek ve çocuklarda cam termometre kullanımını kesinlikle tavsiye etmemekte olup, ABD ve gelişmiş bazı ülkelerde cam termometre kullanımı yasaklanmıştır. (2008)

Alacağımız cihazın FDA, MED, ASTM, RoHS, FC onaylı veya uyumlu olmasına dikkat etmeliyiz.
(Kalibrasyon: Doğru ölçümlü bir cihazın sonuçlarının diğer bir ateş ölçer ile kıyaslanması, sapmaların tespit edilmesi ve rapor hazırlanması işlemidir. Tansiyon aletleri vb. ölçüm yapan tüm cihazlarda belli aralıklarla kalibrasyon yapılması gereklidir.)