Çocuklarda Davranış Bozukluklarında Seçenek Sunma Yöntemi: Etkili Bir Davranış Değiştirme Aracı

Çocuk gelişimi ve eğitimi sürecinde, ebeveynler olarak karşılaşılan en büyük zorluklardan biri, istenmeyen davranışları değiştirme sürecidir. Özellikle küçük çocuklar, duygusal ve sosyal gelişimlerinin bir parçası olarak zaman zaman olumsuz davranışlar sergileyebilirler. Bu süreçte ebeveynlerin uyguladığı yöntemler, çocuğun gelecekteki davranışlarını şekillendirmede büyük rol oynar. Seçenek sunma yöntemi, bu noktada, çocukların kendi kararlarını vermelerini teşvik ederken istenmeyen davranışları değiştirmede etkili bir araç olarak karşımıza çıkar.

Seçenek Sunma Nedir?

Seçenek sunma, çocuğa belirli bir durum karşısında iki veya daha fazla seçenek sunarak, onun bu seçeneklerden birini tercih etmesini sağlamaktır. Bu yöntem, çocuğun kontrol hissini artırır, onu işbirliğine teşvik eder ve olumsuz davranışlara alternatif sunar. Seçenekler genellikle ebeveyn tarafından özenle seçilmiş, her iki seçeneğin de istenen sonuca götürdüğü alternatiflerdir.

Neden Etkilidir?

1. Kontrol Hissi: Çocuklar, kendi kararlarını verebildiklerinde kontrol hissi yaşarlar. Bu his, onların özgüvenini artırır ve olumsuz davranışlara karşı daha olumlu tepkiler vermelerini sağlar.

2. İş birliği: Seçenek sunma yöntemi, çocuğun işbirliğine daha açık olmasına yardımcı olur. Kendisine sunulan seçeneklerden birini seçmek, çocuğu sürece dahil eder ve direnç göstermesini azaltır.

3. Davranış Değiştirme: Çocuğa istenmeyen davranış yerine iki uygun seçenek sunmak, onun davranışını olumlu yönde değiştirmeye teşvik eder. Bu süreçte çocuk, olumsuz bir duruma saplanıp kalmak yerine, daha yapıcı bir çözüm yolu bulmuş olur.

Yanlış Anlaşılmalara Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

Özgürlüğü Sınırlama:Seçenek sunma, çocuğun tamamen özgür olduğu anlamına gelmez. Ebeveynin sunduğu seçenekler, çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine uygun, aynı zamanda kabul edilebilir sınırlar içerisinde olmalıdır. Örneğin, "Akşam yemeğinde sebze yiyeceksin, havuç mu, brokoli mi tercih edersin?" gibi bir soru, hem çocuğa kontrol hissi verir hem de ebeveynin belirlediği sınırlar içinde kalır.

Tutarlılık:Ebeveynlerin tutarlılığı, bu yöntemin başarısında kritik bir rol oynar. Eğer ebeveynler sundukları seçeneklerin dışında bir durumu kabul ederlerse, çocuk bu durumu fark eder ve yöntem etkisiz hale gelebilir.

Seçeneklerin Sayısı: Çok fazla seçenek sunmak, çocuğu bunaltabilir ve karar vermesini zorlaştırabilir. İki ya da üç seçenek, genellikle yeterlidir.

Eğlenceli ve Pratik Örneklerle Seçenek Sunma

1. Oyuncak Toplama: Çocuğunuz oyuncaklarını toplamak istemediğinde, "Oyuncaklarını şimdi mi toplamak istersin yoksa beş dakika sonra mı?" diyebilirsiniz. Bu, ona zaman tanırken aynı zamanda istenen davranışı gerçekleştirmesi için bir seçim sunar.

2. Yemek Zamanı: Eğer çocuğunuz yemek yemekte zorluk çekiyorsa, "Makarna mı istersin yoksa çorba mı?" gibi bir seçenek sunabilirsiniz. Her iki durumda da çocuk yemek yiyecek ama bu sayede kendini daha katılımcı hissedecektir.

3. Uyku Zamanı: "Yatmadan önce hangi kitabı okuyalım, 'Küçük Prens' mi yoksa 'Pinokyo' mu?" gibi bir soru, çocuğunuzun yatma rutinine daha kolay adapte olmasına yardımcı olabilir.

Seçenek sunma yöntemi, ebeveynlerin çocuklarına istenen davranışları kazandırırken onları aktif bir şekilde sürece dahil etmelerini sağlar. Bu yöntem, sadece çocuğun kontrol hissini artırmakla kalmaz, aynı zamanda olumsuz davranışların yerine yapıcı alternatifler sunarak çocuğun sosyal ve duygusal gelişimine de katkıda bulunur. Ancak bu yöntemi uygularken tutarlılık ve sınırlar konusunda dikkatli olmak, yanlış anlaşılmaları önlemek adına oldukça önemlidir. Unutmayın, çocuk eğitimi bir denge işidir ve seçenek sunma, bu dengeyi kurmak için harika bir araç olabilir.