Çocuklarda Duygusal Zeka Gelişimi Yönünden Anne-Baba Eğitimi

Çocuğun duygularını ifade edebilme becerisi kazanmalarında yaşadıkları aile ve kültür ortamının önemli bir etkisi vardır. Hissettiklerini rahatça ifade etmesine imkan sağlayan bir aile ortamında yetişen çocuklar, duygularını iletmek için sözcük dağarcıklarını daha fazla geliştirme ihtiyacı hissederler. Bunun sonucu olarak da daha fazla sözcük öğrenirler. Yeterli serbestlik hissetmeyen ailelerde yetişen çocuklar ise ifade güçlüğü yaşarlar. Herkesin hayatının bazı bölümünde kızdığı, öfkelendiği, nefret ettiği veya olaylara kötümser baktığı anlar vardır ve olacaktır. Önemli olan, kısmen yaşadığı bu duyguları sergileme değil, onları denetim altına alabilmesidir. Hangi duygu nerede, nasıl, hangi boyutta ve ne şekilde karşısındakilere yansıttığı ve onların duygularını anlayarak, buna nasıl tavır ve davranış geliştirebildiğidir. Bu bir beceri işidir. Öğrenilebilir, öğretilebilir ve geliştirilebilir. Çocuklar da yaşantısında bunlara benzer çok farklı duygular yaşayarak ve bu duyguları ebeveyne ve arkadaşlarına yansıtacaktır.

Okul öncesi dönemde çocuklarımıza duygu okur-yazarlığı kazandırmalıyız. Çocuklarda duygu gelişimi için; çocuğun kelime dağarcığına yeni duygu sözcükleri eklemek gerekir. Bunun için de;

• Çocuklardan kitap, dergi, gazetelerde fotoğrafları bulunan kişilerin, hissettikleri hakkında neler düşündüğünü açıklaması ile kendisinin de bu duyguyu hissettiği anlara ait bir örnek vermesini isteyebiliriz.( yüz ifadeleri, beden dili ve duygu kartları ile öykü resimleri bu amaçla kullanılabilir.)

• Duyguları anlama ve tanıma fırsatı veren oyun, etkinlik, drama, kukla oyunları ve masallar bu konuda yararlı olabilir.

• Çocuklarda beden dilinin kullanılmasını, sessiz sinema oyunu oynayarak ve ayna karşısında değişik yüz ifadeleri oluşturmak

• Değişik duyguları yansıtan ses ton ile konuşma alıştırmaları

Her şeyden önce anne-babaların çocukların farklı bir dert olduğunu anlamaları ve bu gerçeği kabul etmeleri gerekir. Onların kendine özgü niteliklerini benimsemelidirler.

• “Şu davranışını  çok beğeniyorum” 

• “ Şu davranışın çok hoş” gibi özelleştirici sözler her zaman onlara güven ve cesaret ve mutluluk verir.

Başkalarını umursayan, onlarla ilgilenen çocuklar yetiştirmenin en iyi yolu; rastgele iyilik etmenin yollarını öğretmektir.

• Çocuklardan basit gündelik işlere yardım etmesi istenmelidir. Örn: 3 yaşındaki çocuktan dağıttığı oyuncakları toplaması, 7 yaşındaki çocuktan masayı toplarken yardım istemek gibi

• İyilik defteri edinmek ve günlük tutmak 

• Yolda gördüğü tanıdığı merhaba demek ve nasılsın diye sormak, hasta arkadaşını aramak

Hobi edinmek hem oyun hem de çalışma unsurları taşıdığı için duygusal zeke becerilerinin kazanılmasında önemlidir.

• Hobiler, altı aydan az bir süreye sahip olmamalıdır. Hobi; çaba ve gayretin arttırılmasında önemlidir.

Gerçekçi düşünen çocuklar yetiştirmek için;

• Dürüst olunması ve konuşmalarda etkili model oluşturulması önemlidir.

• Eğitici öykülerden yararlanılmalıdır. Eğitici öyküler, problem çözümünü gerçekçi kılar.

• Çocukların öykü ile ilgili yorum yapmalarına, soru sormalarına, resimleri yorumlamalarına ve muhakeme yapmalarına yardımcı olunmalıdır.

Çocukların sosyal becerilerinin gelişimi için;

• Benzer konulara ilgi duyan çocuklara yönelik etkinlikler düzenlenmeli, bu etkinlikten oluşacak arkadaşlıkta zevk almaya başladıklarında, arkadaşlığın değeri vurgulanmalı

• Arkadaşı ile sorun yaşayan çocuklara ögütte bulunulmamalıdır. Sabırlı olmaları söylenmeli, kendi kararını kendisinin vermesi sağlanmalıdır.

• Çocuklardan küçük şeylerden mutlu olmasını bekleyin. Onlara sahip olduğu değerleri hissettirip, bunlardan mutluluk duymasının gerekliliği öğretin.(Bunun için çocuğun sahip olduğu şeylerin bir listesi oluşturulabilir.)

• Çocuğunuza zaman zaman en sevdiğiniz bir özelliğini söyleyin.

• Onun yaptığı bir iş için harcadığı emeğine değer verdiğinizi gösterin.

• Onun gibi bir çocuğa sahip olduğunuz için mutluluğunuzu ifade edin

Çocuklarınızla sağlıklı iletişim kurmak için;

• Onunla oyun oynayın

• Beraber film izleyin

• Anlatılan bir masalın resimlenmesini isteyin

• Resim albümünü beraber inceleyip birlikte yorum yapın

• Uyumadan önce yatağında sohbet edin

• Gündelik güzellikleri karşılıklı paylaşın

• Herkesin evde bir görev ve sorumluluğu paylaştığını onun da bir iş yapması gerektiğini belirttikten sonra, bir iş verip yapmasını sağlayın. İş birliği içinde işlerin daha çabuk bittiğini gösterin. (yeme masasını beraber toplamak)

Çocuklar iyi bir gözlemcidir. Birçoğu anne babasını mutlu etmek ister. Beklentilerinizi açıkça belirtirseniz, bu yeni kuralları pekiştirmek ve örnek olmak açısından tutarlı davranırsanız, çocuğunuz yeni davranışları sergilemek için fırsat arayacaktır.