Çocuklarda İnatla Baş Etme Yolları

Ebeveynlerin belki de en çok zorlandığı konulardan biri, çocuğun ev içi kuralları dinlememesi, sürekli ebeveynleriyle inatlaşması ve ağlayarak isteklerini yaptırması olabilmektedir. “Çocuğum sürekli benimle inatlaşıyor”, “Hiçbir dediğimi yapmıyor”, “İstediği her şeyi yaptırmak için ağlıyor”, “Ne söylesek hayır cevabını veriyor” diyorsanız çocuğunuz sizinle inatlaşıyor olabilir. Bu inatlaşmanın altında yatan nedeni bilmek ve sağlıklı yollardan çocuk ile iletişim kurmak çok önemlidir.

Bebeklik döneminde ebeveyne bağımlı olan çocuk yeni yeni yürümeye ve konuşmaya başladıkça yavaş yavaş bağımsızlaşmaya ve çevresini keşfetmeye de başlamaktadır. Bu dönemde bazen annesinin ya da bakım verenin yapma dediği şeyleri özellikle yapmaktadır. Bu durumda anneler “Gözümün içine baka baka yapıyor”, Bilerek yapıyor”, “Beni kızdırmak için yapıyor” diyebilmektedir ama çocuğun burada ebeveyni ile inatlaşma amacı onu kızdırmak ya da öfkelendirmek değil, tam tersine yaptığı davranışına karşı nasıl bir tepki geleceğini görmek, sınırlarını ölçmek ve bir yerde ebeveyninden güven ve sevgi arayışıdır. Yaptığı davranış karşısında ebeveyninden aldığı cevaplar çocuğun davranışlarının şekillenmesinde de oldukça önemlidir.

2-4 yaş civarı özerkliğini kazanmaya başlayan çocuk, kendisini bir birey olarak hissetmeye başlayarak sevdiği sevmediği, hoşlandığı hoşlanmadığı şeyleri farkederek ebeveynlerinin istek ve taleplerini reddedebilir, istemediği şeyler karşısında inatlaşabilir ve bazen bu durum ağlama krizlerine dönüşebilir. Dil gelişimininde hızlanmaya başlaması ile ihtiyaçlarını daha kolay ifade edebilen çocuk, bireyselleşmeye de başlar ve etrafı keşfetmek isteyerek bağımsızlığının farkına varır. Kendi başına bir şeyleri yapabildiğini gördükçe hem kendi yapabildiklerini hem de çevresini keşfetmek için ebevyenlerinin isteklerine karşı çıkabilir, her şeyi tek başına yapmak ve karar vermek ister. Burada aslında çocuğun ihtiyacı farkedilmek ve “Ben de bir bireyim, kendim yapabilirim” mesajıdır.  Duygu ve düşünceler arasında bağlantı kurup, ifade etmeye başladığında her istediğinin olmadığını da görmeye başlar, bu durum bazen inatlaşmaya ve öfkeye dönüşse de çocuk ebeveynlerin kararlı, sakin, güvenli tutumu ile bir süre sonra her istediğinin hemen olmayacağını ya da ertelemeyi öğrenerek yaşadığı süreci yönetmeyi de öğrenir. Aslında bu durum oldukça sağlıklı bir kimlik gelişim süreci olmasına rağmen bazen ebevyenlerin çok zorlandığı ve çocuk - ebeveyn arasında krize dönüşen bir duruma dönüşebilmektedir. Bu sürecin atlatılabilir ve belli bir dönem sonra geçecek olduğunu bilip sakin kalabilmek çok önemlidir. 

Ebeveynler inatlaşan çocuğa nasıl davranmalıdır? 

• Bu durumun çocuğun gelişiminde  bireyselleşmesinin bir aşaması olduğunu bilmek ve cocuk ile inatlaşmadan süreci sakin, şefkatli, onu anlayarak, sabırlı  bir şekilde çözümlemek ilk adım olmalıdır. 

• Çocuk ile inatlaşmak, bağırmak, ceza vermek, küsmek, tehtit etmek, öfkelenmek  gibi tepkileriniz çocuğunuzun da öfkelenmesine neden olabilmektedir. 

• İnatlaşarak, ağlayarak istediği şeyi yapmasına izin vermek bu durumu pekiştirmeye yol açar. Her ağladığında kuralların değiştiğini gören çocuk isteklerini ağlayarak ya da inatlaşarak seçme yoluna başvurur. Bu yüzden çocuğun ağlayarak ya da inatlaşarak verdiği mesaj iyi anlaşılmalıdır

• Ağlama ve öfke dönemlerinde çocuğu görmezden gelmek, “Odana git, ağla” demek, çocuğu  yok saymak olacaktır, bu yüzden ağlayarak bir mesaj veriyorsa yanında olarak “Buradayım ve seni önemsiyorum” mesajını çocuğa hissetirmek önemlidir. 

• İnatlaştığı konu ne ise buna uygun birlikte çözüm yolları aranmalı ve bireyselleşmesine destek olunmalıdır. Örneğin yemek yemek istemeyen çocuğa  “Hayır bunu yiyeceksin” demek yerine evde olan 2-3 seçenek sunularak seçmesi istenilebilir. 

• Kendi başına yapmak istediği şeyler konusunda desteklenmesi bireyselleşmesi açısından oldukça önemlidir. Örneğin istediği kıyafeti kendi seçmesi vb.

• “Hayır”  demek yerine neden istediği şeyin yapılamayacağını yaşına uygun bir şekilde anlatmak çok önemlidir. Unutulmamalı ki “hayır” demek inatçılığı pekiştirmeye yol açar.

• Hiç kural olmadan her istediğini sınırsızca yapması da çocukta huzursuzluğa ve inatçılığa yol açabilir. Çocuklar sınıra  kendilerini güvende hissetmek için ihtiyaç duyarlar. 

• Belli kritik dönemlerde ve zamanlarda çocuğun inatlaşabileceğini unutmamak önemlidir.  inatlaştığı konu ne ise ona uygun birlikte çözüm yolları bulmak önemlidir. Fakat çocuğun inatlaşma problemi hiç geçmiyor, artarak devam ediyor ise bir uzmandan destek almak  bu sürecin sağlıklı bir şekilde atlatılabilmesi için oldukça önemlidir.