Çocuklarda Kardeş Kıskançlığı

Kardeşler kıskançlığı, kardeşlerin birbirlerine karşı olumsuz duygular hissetmelerinden değil, anne baba tarafından daha fazla sevilme ihtiyacından kaynaklanmaktadır. Her çocuk en çok ve en iyi şekilde sevilmek ister. Çocuklar arasındaki kıskançlığı arttıran da anne babanın paylaşılamayan sevgi, onay ve ilgisidir. Bu nedenle kardeş kıskançlığı son derece doğal olduğunu kabul etmek, nedenlerini anlamak baş etme becerilerini geliştirmek son derece önemlidir.

Çocuk ve ergen psikologu olarak ailelerden‘’ hep kardeş istiyordu, onun için ikinci çocuğu yaptık, kardeşten sonra huyu çok değişti, çok kıskanıyor, kardeşine zarar veriyor, ne ayrı ne de birlikte olabiliyorlar, hem birbirlerini çok seviyorlar hem birlikte iken sürekli kavga halindeler. Kıskanmasın diye anne baba olarak çok çabalıyoruz fakat sonuç alamıyoruz ”şeklinde yakınmaları çok sık duyuyorum.

İşte bu yüzden hazırladığım: “Kardeş kıskançlığın da anne baba tutumunun önemi” konulu yazımı sizlerle paylaşıyorum. Keyifli okumalar…

Yeni bebeğin dünyaya gelmesinin telaşı ve sevincini fazlasıyla yaşayan aile bireyleri bir an başka bir çocukları olduğunu unutabilirler. Ancak çocuk ne olup bittiğini dikkatlice izlemektedir. Özellikle ailenin ilk çocuğu ise kendisine olan ilginin birden azaldığının farkındadır. Kendisinin de var olduğunu ispatlama çabası ile yaptığı birkaç farklı davranış biçimi anne baba tarafından tepkiyle karşılanır. Ailenin bu tutumu çocuğun “Beni artık sevmiyorlar” düşüncesini destekler. Bazı anne babalar çocuklarına devamlı “Biz seni ondan daha fazla seviyoruz” gibi sözler söylerler. Fakat çocuğun istediği daha fazla sevilmek değil sadece sevilmektir. Eğer yeni gelen kardeşe anne babanın ilgi ve sevgisi daha fazla ise bu sözlerin çocuk için bir kıymeti yoktur. Önemli olan kendisinin eskisi kadar çok sevildiğini ve değerinden hiçbir şey kaybetmediğini çocuğa hissettirmektir. 

Bazı çocuklar kardeşi doğduktan sora ona yoğun ilgi ve alaka gösterir. Her ihtiyacını karşılamak ister ve bebeğin bakımında anneye yardımcı olmak için çabalar. Bu çocuklar genellikle kıskançlığını dışa vurmayan çocuklardır. Gösterdikleri sevgi ilgi çok abartılıdır. Aslında kıskançlık duygusunu dışa vurmadaki zorlukları nedeni ile böyle davranmaktadır. Kardeşlerini kıskandıklarını belli ederlerse annelerinin tamamen kendilerinden uzaklaşacağı gibi bir duyguya kapılır ve hissettiklerini dışa vuramazlar. 

Kardeş kıskançlığında anne baba tutumları nasıl olmalı; Çocuğunuzun yaşı küçükse, doğum öncesi bunu anlaması biraz daha zor olabilir çünkü bu yaşta çocukların soyut düşünme yetenekleri gelişmemiştir. Bu nedenle küçük çocuklarda doğum sonrası süreçte ailenin davranışları daha önemli olur. Küçük yaştaki çocuklarda bunu hikaye ile anlatarak açıklayabilirsiniz. Hikayelerin içeriği; aile sevgisi, kardeş sevgisi, yeni bir kardeşin gelişi olabilir. Eğer çocuğun yaşı büyükse hikaye yerine; kardeş gelince neler olacak, o kardeşi için neler yapabilir bunu uygun dille anlatabilirsiniz.

Çocuklarınızı birbiriyle kıyaslamayın örnek göstermeyin. Çocuklarınızın olumlu davranışları övmeyi alışkanlık haline getirin. Haftada bir gün ‘Aile oyunu’ için zaman ayırın. Büyük çocuğun yeni doğan kardeşiyle ilgili duygularını tanımlayın ve onun zor durumunu anladığınızı gösteren ‘Bebek uyurken sessiz durmanın senin için çok kolay olmadığını biliyorum’ gibi.

Bütün suçu bebeğe atmayın. Sürekli olarak ‘şimdi dışarıya gidemeyiz çünkü bebek uyuyor….’denilmesi Çocukta ‘bebekten başka bir laf duymuyorum, bebek yüzünden eğlenceli bir şey yapamaz olduk’ isyanına neden olur. Başka bir neden bulun. Örneğin  ‘ baban gelince dışarıya gidebiliriz’ gibi .

 Çocuklarda ki bebeğe karşı pek de yumuşak olmayan bir şekilde dokunma isteğine karşı, ‘hayır dur’ demektense, çocuğun bizim kontrolümüzde kardeşine dokunmasına ve hissetmesine izin vermek, eğer zarar veriyorsa çocuğun ilgisini başka bir yöne çekerek bebekten uzaklaştırmak daha doğrudur.

Kardeşiyle ilgili doğru bir davranışta bulunduğunda olumlu şeyler söyleme fırsatını kaçırmayın. ‘’kardeşine ne kadar güzel dokunuyorsun, bak o da sana gülümsüyor ‘’ demek kardeş ile ilgili olumlu duyguları pekiştirir.

Çocuğunuz ile anne baba olarak her gün en az yarım saat anne-çocuk saati, baba-çocuk saati gibi özel bir zaman geçirmesini sağlayın. Çocuk evdeki yerinin güvende olduğunu ve sevildiğini ne kadar çok hissederse kardeş kıskançlığı da o kadar az problem olur.

Yaşı küçük olsun, büyük olsun kardeş için yapılan hazırlıklarda onun da fikrini alın. Mesela kardeşinin odasını hangi renk boyayalım gibi konularda fikrini sorun. Kardeşi için bir şey alırken, mutlaka onun için de bir hediye alın. Kardeş kavgalarında kendinizi olayların dışında tutun, karışmayın, hakem olmayın! ‘kim başlattı?’ ‘ne oldu?’ soruları tehlikelidir. Problemi çözebileceklerine dair olumlu ifadeler kullanın. ‘neden devamlı kavga ediyorsunuz’ yerine ‘eminim ki kendi aranızda problemlere çözüm bulacaksınız’ demeniz daha doğrudur. Büyük çocuğa ‘sen büyüksün idare ediver demeyin’

Bu dönemi her çocuk farklı şekilde yaşayacağını belirtmiştim. Bütün bu önlem ve hazırlığa rağmen çocuk bebeği kabullenmekte zorlanıyorsa çocuğun mutlaka psikolojik destek alması şarttır. Bu süreçte güçlü olmanız, önceden bir program hazırlamanız ve bir psikolog yardım almanız hem sizin, hem de çocuğunuzun psikolojisi açısından çok faydalı olacaktır.

Yeni kardeşin sizin ve çocuğunuzun hayatına mutluluklar getirebilmesi, sağlıklı kardeş ve aile ilişkilerine sahip olabilmeniz,  kendi ile barışık, mutlu çocuklar yetiştirmeniz dileğiyle…