Çocuklarda Mahremiyet Eğitimi
Yazar Yaprak Betül Binici • Psikolog • 27 Kasım 2019 • Yorumlar:
Mahremiyet eğitimi 0-6 yaş arasında ailede başlar. Mahremiyet eğitimi kendisinin ve diğer insanların özel alanlarının farkında olması, sosyal hayatta kendi bedenini koruması, diğer insanların önün özel bölgelerine saygı duyması, kendisi ve çevresiyle sağlıklı bir sınır koyması durumuyla ilişkilidir. Bu eğitim, çocuğun ruhsal ve cinsel açıdan korunması için önemlidir. Mahremiyet alanları:
1. Bedensel Mahremiyet, 2. Mekân ve eşya Mahremiyeti, 3. Zaman Mahremiyeti, 4. Dijital Mahremiyet, 5. Duygusal Mahremiyet
Bebeklik döneminde yani 0-3 yaş arası dediğimiz dönemde kendilerini koruyamadıkları için 3 yaştan itibaren bu eğitimin verilmesi gerekiyor. Bebekleri severken dudaktan öpme ve mahrem yerlerinin sevilmesi gibi davranışların çocuğa sevgi gösterme amaçlı kullanılmaması, anne- babanın çocuğu nasıl yetiştirmek istiyorsa çocuğa aynı şekilde davranması sağlanmalıdır. Çocuğa eğitim verirken anne baba olarak dikkat etmememiz gereken noktalar;/em>
1. Özel Alan Tanımlama Çocuğun kendi mahremiyetini özel alanını tanımlayabilmesi için öncellikle çocuğa bu bölgeleri anlatılmalıdır. Annesinin, öğretmeninin (üstünü vs değiştirmek için bazen) ve annesi yanındayken doktorların haricinde kimsenin bu bölgelere dokunamaması gerektiği bilinci çocuğa anlatılmalıdır. Çocuk için tanımlanan özel alan aynı zamanda anne babanın da özelidir. Yani çocuk anne babasının özel alanlarını görmek isterse izin verilmemelidir. Bu alanların özel olduğunu ve kimseye gösterilmemesi gerektiği çocuğa anlatılmalıdır. Bu alanları kitaplar veya çizgi- resimler yoluyla çocuğa tanıtabilirsiniz.
2. Çocuğun Özel Alanlarına Saygılı Olma Küçük yaştan itibaren başkalarının yanında kıyafetlerini giydirmemek ve altlarını özel bir alanda değiştirmek çocukta utanma duygusunu oluşturmamıza yardımcı olur. Özellikle banyo yaptırırken kardeşleriyle birlikte değil ayrı olarak banyo yaptırmak gerekiyor. İç çamaşırını çıkartırken başı hafif sola çevirerek çıkarmak, çocuğun mahremiyet duygusunu geliştirmesine katkı sağlar.7 yaşından sonra çocuğun mahremiyet alanlarının temizliğini kendisi yapmaya başlaması gerekir. Kıyafetlerini giyerken ayrı bir odada giymesi ve kimsenin görmemesi konusunda ayda birkaç kez hatırlatma yapılabilir. Aynı şekilde ebeveynlerde ayrı bir odada giyinerek çocuğun görmemesi yönünde, mahremiyete örnek davranış sergilemelidir.
3. Çocuğun Cinsel Organlarını Sevgi Objesi Yapmama Çocuğun cinsel organlarına dokunarak sevmek mahremiyet konusunda ve yabancılardan korunma konusunda sakıncalıdır. Çocuk başka insanlarında özel bölgelerine dokunabileceği inancını öğrenmiş olur. Karşısındaki kişinin iyi mi yada kötü mü olduğunu anlamayabilir. Bu nedenle tuvalet eğitimi döneminde bile bezlemek, temizlerken o bölgeye dokunmak veya pişik kremi sürmek gibi durumlarda bile abartıya kaçmamak 10 kere silmek değil de daha az sayıda silerek dikkat etmek gerekir. Dokunmak, şaka konusu yapmak, göstermesini istemek vs gibi durumlar cinsel kimlik gelişimi için sakıncalıdır.
4. Tuvaletin Kapısını Kapalı Tutması Gerektiğini Öğretme Tuvalet eğitimi döneminde tuvaletini yaparken yalnız olması gerektiği, tuvaletteyken sohbet etmemesi ve bitirdikten sonra konuşabileceğinizi, başkalarının göreceği şekilde tuvaletini yapmaması gerektiği çocuğa anlatılabilir. Lazımlığa vs yapıyorsa evin başka odalarında değil sadece tuvalet ya da banyoya konmalıdır.
5. Odanıza İzin Alarak Girmesi Gerektiğini Öğretme 4-5 Yaşından itibaren çocuklara anne babalarının odalarına girerken izin alınması gerektiği öğretilmelidir. Çünkü bu ebeveynlerin özel alanıdır. Odada giyindiğinizi ve bu yüzden girmeden önce izin alınması gerektiğini söyleyebilirsiniz.
6. Ebeveynle ve Kardeşle Yatakları Ayırma Çocuklar 3 yaşından itibaren bağımsızlıklarını kazanmaya başlarlar. Yemek yeme, yürüme gibi aktiviteleri kendileri yapmak isterler. Bu dönem gelişim itibariyle de odasını ayırabileceğiniz dönemdir. Ancak kaygılı çocuklar için uzman desteğiyle ayrılabilirler. Kız ve erkek kardeşlerin
ilkokul itibariyle ayrı odalarda olması özel alanlarını ihmal etmemesi için daha uygundur.
7. Özel Mekân Tanımlama Ergenlikte çocuklar daha özel bir alan talep edebilirler. Odadan çok çıkmama, kendisiyle daha çok zaman geçirme gibi istekleri olabilir. Çocukluk dönemine göre daha utangaç olabilirler. Onların taleplerini normal karşılamak ve özel alanlarına izinsiz girmemek daha uygun olucaktır.
8. Özel Alan ihlallerine Tepkinizi Belli Etme 0-6 yaş arası çocuğun cinsel kimliğini pekiştirdiği yaşlardır. Sarılmak öpüşmek, el ele tutuşmak bunlar sevgi gösterisidir. Çocukların önünde çok rahat şiddet uygulanabiliyor. Ama sevgi gösterisi ayıp sayılıyor. Çocuklarla birlikte tv izlerken mahremiyet ihlali sahneler çıkabilir. Televizyonda cinsellik içerikli değil ama öpüşme sahnesi izleyebilirler. Çocukların bunu görüp kendi kafalarında kurgulamaları yerine anne babalarının o anda aydınlatmaları daha doğru. Tabi ki aşırı abartı içeren sahnelerden bahsetmiyorum. 3-6 yaş döneminde verilen mahremiyet eğitimi; Bu dönemde çocuğa sorumluluk vermek; plan ve tercih yapmak çocuğun özgüveninin geliştirmesine katkı sağlar. Özgüveni gelişmeyen çocuklar yetişkinlerden çekindiğinden dolayı mahremiyet ihlali yaşadığında kendini koruyamaz. Ebeveyn olarak her gün “Bugün bana anlatacağın bir şey var mı? “ diye sorarak iletişim kanallarınızın açık kalmasına ve çocuğun duygu, düşüncelerini ifade etmesine fırsat vermelisiniz. Bu gelişim döneminde çocuk yabancı veya yakın çevreyi ayırt edemeyebilir. Bu sınırları konuşarak siz koymalısınız. Mesela otobüste veya başka yerlerde başkalarının kucağına oturmaması, çağırınca gitmemesi vs tarzı söylemleri sık sık hatırlatmaya çalışabilirsiniz. Özel bölgelerine kimlerin dokunmaması gerektiği konusunda sık sık bilinçlendirin. Soyut kavramları anlama dönemi olmadığı için bir bebek üzerinde gösterebilirsiniz. İstemediği bir davranışta “Hayır” deme bilinci kazandırmalı, gerektiğinde kimden yardım isteyebileceği konusunda yönlendirilmelidir. FSonuç olarak, mahremiyet eğitimi alan çocuklar kendi özel alanını bilir. Bu alanını korur ve diğer insanların özel alanlarına da saygı gösterir. Bu durum çocuğun ruhsal olarak sağlıklı gelişmesine ve kişilik gelişimine destek olur.