Çocuklarda Orta Kulak Problemleri

Çekiç, örs ve üzengi kemikçiklerini içinde barındıran orta kulak normalde hava doludur ve basıncı dış ortam basıncıyla aynıdır. Östaki borusu dediğimiz yapıyla geniz boşluğuna açılmaktadır. Barındırdığı ve iç kulağa bağlanan bu kemikçik yapıyla işitme ve denge fonksiyonunda önemli bir role sahiptir. Orta kulak basıncının azalmasıyla birlikte biriken sıvı, orta kulak iltihapları ve kemikçik sistemindeki problemler zamanında tedavi edilmezse işitme de kalıcı problemlere yol açabilir.

Kulakta sıvı toplanması nasıl meydana gelmektedir?

Çocuklarda anatomik yapı özelliğinden dolayı orta kulakta sıvı toplanması ve orta kulak iltihapları erişkinlere göre daha fazla görülmektedir. Orta kulak östaki borusu ile geniz bölgesine açılmaktadır. Bu yapının görevi orta kulağın havalanmasını ve drenajını sağlamaktadır. Östaki borusu çocuklarda erişkinlere göre daha kısa ve yatay seyreder ve erişkindeki açısına 7 yaşında ulaşır. Çocuklarda geniz eti sık görülen bir problemdir. Büyümüş geniz eti hem östaki borusunun ağzında tıkanmaya yol açabilmekte, hem de orta kulak iltihaplarında rol oynayan bazı mikroplar için bir rezervuar görevi görebilmektedir. Bazı çalışmalar allerjik  ya da bağışıklık sistemi zayıf olan çocuklarda sıvı birikimine daha sık rastlandığını göstermiştir. Orta kulak problemleri daha  çok 2-5 yaş arasındaki çocuklarda görülmektedir.

Çocukta hangi şikayetler görülür?

En önemli belirtisi işitme kaybıdır. Ağrı-ateş gibi diğer belirtiler olmadığı için tanıyı erken dönemde koymak önemlidir.. Çocuğun anne babasının seslerine geç yanıt vermesi ya da zorlanması, televizyonun sesini çok açmaya başlaması, çocuğu çağırırken yükses sesle çağırmak gerekmesi ya da  okulda öğretmen ve arkadaşlarını dinlemede zorlanmaya başlaması, okul  başarısında meydana gelen düşme kulakta sıvı toplanmasıyla ortaya çıkan işitme kaybına ilişkin ipuçları olabilir. Bazı  çocuklar kulakta zaman zaman olan ağrıdan ve kulakta duyduğu seslerden rahatsız olabilir.                                                                                                                       

Nasıl teşhis edilir?

Muayenede kulak zarında matlaşma, damar yapısında belirginleşme, kızarıklık gibi bir renk değişimi görülebilir,  bazen kulak zarında çökmelere rastlanabilir.  Kulak zarı arkasında sıvı birikimi ve  hava kabarcıkları görülebilir. Kulakta sıvı birikiminden şüphelenilen hastada orta kulak basınç testi ve işitme testi tanıyı doğrular.

Nasıl tedavi edilir?

Kulakta sıvı birikiminin tedavisi öncelikle ilaç tedavisidir. Yapılan çalışmalar  iltihabi faktörlerin de  sıvı birikiminde etkisi olduğunu ortaya koyduğu için tedavide ilk planda  antibiyotikler kullanılmaktadır Hastaya 10-14 günlük bir kür antibiyotik tedavisi uygulanır. Bunun yanı sıra sıvının emilmesine yardımcı ilaçlar olarak dekonjestan adı verilen spreyler, şuruplar, allerjik hastalarda antihistaminik adı verilen ilaçlar ve kortizonlu spreyler kullanılabilir. Bu ilaç tedavisi sonrası hasta takibe alınır. Kulak zarında çökme gibi değişiklikler, ciddi işitme kaybı gibi bazı özel durumlar yoksa hasta 3 ay kadar ara ara kontrollerle takip edilebilir. Bu sürenin sonunda yapılan kontrollerde orta kulaktaki problem devam ediyorsa tüp takılma işlemi uygulanır. Tüp takma işlemi tek başına yapılacaksa genel anestezi altında ve kısa süren bir işlemle, herhangi bir kesi işlemi yapmadan, dış kulak yolundan mikroskop eşliğinde girilip kulak zarına yapılan küçük bir kesi ile gerçekleştirilir. İşlem sonrası birkaç saat yatak istirahati sonrası aynı gün evine gönderilir. İşlem sonrası ilaç tedavisi gerekmez. Çocuklarda çoğu zaman eşlik eden bademcik ve geniz eti problemleriyle birlikte işlem uygulanır ve bu durum tüp takılma sürecini ve sonrasını etkilemez.

Kulak tüpü ameliyatı ile birlikte, orta kulakta biriken sıvı ortadan kaldırılmakta, sıvı birikimi ve orta kulak  iltihabının tekrarlama   riski  önemli oranda düşürülmektedir. Sıvı nedeniyle ortaya çıkan işitme kaybı düzelir.  

Kulak tüpü ve takılması

Kulak tüpü ne kadar süre kalır ?

Kulak zarına yerleştirilen kulak tüplerinin kulakta kalma süresi tüpün cinsine ve çocuğun özelliklerine göre değişmektedir. Kulağına ilk defa kulak tüpü takılan bir çocuk için seçilen tüpler kısa süreli tüplerdir. Bu tüpler kulakta ortalama 6-9 ay kalır ve daha sonra vücut tarafından, kulak zarından dış kulak yoluna atılırlar.

Tekrar eden tedaviye dirençli çocuklardaki kulak tüpü uygulamalarında, T- tüp dediğimiz uzun süreli tüpler  kullanılmaktadır. Uzun süreli kulak tüpleri 1 yıldan fazla, doktorun öngördüğü süre boyunca kulakta kalır. Vücut tarafından kolay kolay atılamayan uzun süreli tüpler genellikle doktor tarafından çıkarılmaktadır. Kulak tüpü takılan çocuk bunu hissetmez, ağrı ve rahatsızlık hissi oluşturmaz. Tüpün iç çapı çok küçük olduğu için  genellikle dışarıdan sıvı girmesi çok zordur, yine de banyo, deniz, havuza girme sırasında dikkatli olmakta yarar vardır, ancak çocuğun bu aktivitelerini kesinlikle etkilememektedir.