Çocuklarda Sorumluluk Bilincini Geliştirmek

Sorumluluk, kendimize ve çevremize karşı görevlerimizi ve yükümlülüklerimizi zamanında yerine
getirme bilincinde olmak anlamına gelir. Sorumluluk bilinci oluşumunda en büyük görev çocuk
gelişiminin her basamağında olduğu gibi ebeveynlere düşmektedir. Aile içinde başlayan sorumluluk
gelişimi, çocukların tüm hayatını şekillendirimekte; sosyalleşmesine özgüven sahibi bireyler olarak
gelişmesini sağlamaktadır.Sorumluluk duygusu ile büyüyen çocuklar hayatlarının her noktasında daha başarılı ve daha mutlu olurlar.Dolayısıyla çocuğunun sorumluluk sahibi olması için her ebeveyn elinden geleni yapmalıdır. Peki bu çocuklara nasıl sorumluluk kazandırabileceğiz..

Çocuğunuzu Tanıyın..

Çocuğunuza uygun sorumluluklar verebilmeniz için; çocuğunuzun içinde bulunduğu gelişim döneminin özelliklerini bilmeniz ve kişisel özellikleri hakkında bilgi sahibi olmanız gerekmektedir.Çocuğunuzun duygu ve düşüncelerini, yeteneklerini, arkadaş çevresini, eksik olduğu yönlerini gözlemleyerek ve farkında olarak çocuğunuza uygun sorumluluklar vererek sorumluluk bilincinin gelişmesini destekleyebilirsiniz.

Çocuğunuza Rol Model Olun..

Sorumluluk duygusu için çocuğunuzun okula başlamasını veya belli bir yaşa gelmesini
beklememelisiniz.Küçük yaşlarda sorumluluk duygusunu vermeye rol model olarak başlamalısınız.Küçük yaşlardan itibaren çocuğunuzun gelişimine uygun ufak ufak sorumluluklar vererek desteklerseniz çocuğunuzun yeteneklerini ve yapabiliyorum duygusunu da desteklemiş olursunuz. Rol model olarak da çocuğunuzun sorumluluk duygusunu pekiştirmiş olursunuz.Çünkü çocuklar gözlemleyerek her yaptığınızı kopyalama eğilimindedir.Çocuğuzuna gelişimine uygun sorumluluk verirken sizde bu noktada iyi birer rol model olmalısınız.Sorumlulukları yerine getirme konusunda teşvik etmenin yanı sıra çocuğunuza sorumluluklarını yaptıkça olumlu geribildirim vermeniz sorumluluk alma konusunda önemli bir tutumdur.

Öz Güveninin Gelişimini Destekleyin..

Sorumluluk duygusu kazandırmak için çocuğunuzun öz güveninin gelişmesi mutlaka gereklidir.
Ebeveyn olarak farkında olarak veya olmayarak sözlediğiniz sözler ve yaptığınız hareketler çocuğunuzun   öz güveni gelişiminde etkili bir noktadır.Çocuğunuzun ‘iyiliği için’ yaptığınız ve gelişimini destekleyip geliştirmek yerine ‘ ben yaparım,ben giydiririm,su mu istedin’ gibi sözlerle çocuğunuzun rahatlıkla yapabileceği işleri yapıyor ve çocuğunuza iyilik yaptığınızı düşünüyorsanız yanılıyorsunuz.
Bununla beraber kıyaslama yaparak da çocuğunuzun ‘motive ediyorum’ gibi sözlerle akranları ve
arkadaşlarıyla kıyaslama yapmanız çocuğunuzun öz güvenini sarsmaktadır.Kendini yetersiz hisseden çocuk hem kıyasladığınız kişiye karşı bir öfke duymasına neden olacak hem de kendi yeteneklerinin farkına varamamış sürekli biriyle yarış halinde olması gerektiği hissine inanacaktır.Böylece de sorumluluk duygusunun temeli olan öz güven duygusunun gelişmesine engel olmuş olacaksınız.Çocuğunuzun özel ve biricik olduğunun bilincinde olarak kendine has özelliklerinin olduğunu bilerek yaklaşmalısınız.

Çocuğunuzun Tercih Yapma Hakkı Olduğunu Bilin..

Sadece çocuklar değil,birey olarak hepimiz, seçim yapabildiğimiz ve seçtiğimiz durumları daha fazla benimser ve daha yüksek motivasyonla harekete geçeriz.Çünkü seçim yapmak motivasyon ve benimsemek konusunda önemlidir.Durumlar karşısında başkalarının bizim adımıza seçimler yapıldığı zaman o seçim bir ‘iş / görev’ fakat kendi seçimlerimizi yaptığımızda bunu ‘çözümlenmesi gereken/ sorun’ olarak görürürüz.Kendi seçimlerimiz her zaman daha motive edici olduğu için içsel bir sorumlulukla çözümleme yoluna gidilmektedir.
Dolayısıyla çocuklarınıza sorumluluk vermek istediğiniz konuları iş olarak sizin tercihiniz olanı değil de ; seçenekler sunarak çocuğunuzun tercihi olarak sunarsanız hem çocuğunuzun motivasyonunu arttırsınız hem de sorumluluk duygusunu içselleştirirsiniz.

Aile Yapınızı Gözden Geçirin..

Çocuğunuza sorumluluk kazandırmanızın en önemli noktası da aile yapınızı bilmenizdir.Aile yapınız eğer tutarsız aile yapısıysa çocuğunuza sorumluluk duygusunu öğretemezsiniz.Çünkü tutarsız aile yapılarında zaten aile kuralları ve alışkanlıklar yoktur ve çocuklarda belirsizlik yapısını öğreneceklerdir.Çünkü her çocuk ailesinin aynasıdır.Çocuklar sizin benimsediğiniz aile yapınızdan farklı bir şekilde gelişim göstermeyecektir.
Çocuğa sorumluluk kazandırmak için demokrat bir aile yapısına sahip olmak gerekir. Demokratik aile yapısına sahip olmak içinde ebeveynlerin evdeki sınırları net şekilde çizmeleri gerekiyor, kuralların, rutinlerin, tutarlı davranışların olduğu aile yapılarında düzen oluşmakta ve sorumluluklar aile bireyleri tarafından da uygulanmaktadır.Sınırları belli olan demokrat aileler de çocuğa sınırlar içerisinde seçme hakkı tanıyarak özerklik vermektesiniz.Sınırların net olduğu ailelerde çocuklar kendini güvende hissetmektedir.Sizinde demokratik tutumunuz ile seçme hakkına sahip oldukları zaman da kendilerine özgüvenli ve kendilerini tanıyan bir birey olarak gelişmektedirler.Bu yapıya sahip ailelerde çocukların ebeveyninden korkmayan,her ne olursa olsun kabulleneceğini bilen ve yargılanmayacağını bilen bu nedenle de gizli saklı işlere girmeden aile bağlarının güçlü olduğu ebeveyn çocuk ilişkisi gelişmektedir.

Çocuğunuzun Problemlerini Siz Çözümlemeyin..

Çocuğunuza sorumluluk bilinci vermek sadece fiziksel olarak yetenekleri ile ilgili
olmamaktadır.Çocuğunuzun sorumluluk bilinci verdiği kararların sonuçlarını kabulleniş konusunda da önemlidir.Arkadaşları ile uyum içinde oyun oynamak,okul kurallarına uymak için gerekli becerileri kazandırmak için sorumluluk bilinci aşılarken aslında çocuğumuzu toplumsal hayata
hazırlamaktayız.Çünkü bireysel olarak sosyal hayatın içerisinde bulunduğu zaman karşılaştığı bir
problem ile onu çözümleme becerisi aile içerisinde sorumluluk bilincinin kazanımıyla olmaktadır.Sosyal hayat içerisinde karşılaştığı sorunları tek başına çözebilmek,davranışlarının sonucunu kabul etmek, kendi duygu ve ihtiyaçlarının bilincinde olarak hareket etmek çocuğunuzun sağlıklı ve mutlu bir birey olarak gelişmesini sağlamaktadır.Çocuğunun problemini kendi sorumluluğuna alıp çözümlemeyi kendine
görev edinmiş ebeveynler çocuklarına sorumluluk vermeyen aileler çocuklarının sosyal hayat içerisinde kendilerini yetersiz ve güçsüz hissetmesine neden olmaktadır.Örneğin,ödev çocuğunuzun sorumluluğundadır ve ödevini yapmamasının sorumluluğunu siz değil çocuğunuz üstlenmelidir.Burada ödev yapmayan çocuğun ödevini yapan ebeveynler çocuğun hayatını kolaylaştırmak yerine tamamen zorlaştırmaktadır.Çünkü çocuk ebeveynine bağlı değil bağımlı birey olmayı öğrenmektedir.Sosyal hayatta problemlerini kendi çözümleyemeyen bireyler olarak gelişmektedir.
Bu nedenle;ebeveynler çocuklarına küçük yaştan itibaren çocuğun gelişimine uygun sorumluluklar
vererek ve çocuğa örnek olarak sorumluluk bilincinin gelişimini sağlamalıdır.Sorumluluk kazanımı, yavaş gelişen ve tutarlılıkla ilerlemesi gereken bir kazanım alanıdır. Bu nedenle, hızlı bir gelişim beklememek ve sürekli destekleyici bir tutum içinde olmak önemlidir.