Çocuklarda Tat Farkındalığının Geliştirilmesi

Tat farkındalığı nedir?

Tat farkındalığı; kişinin ağzına aldığı gıda maddesinin tadını fark etmesi, daha önceki deneyimleri ile bu veya buna yakın tatları hatırlaması ve karıştırılmış tatlar arasında ayırım yapabilmesi olarak tanımlanabilir.

Tat farkındalığı nasıl gelişir?

Tat farkındalığı erken çocukluk çağından itibaren kazanılmaya başlanan ve tüm yaşam boyu kullanılan bir beceridir. Tat farkındalığının gelişebilmesi için çocuğun besin öğesini görmesi, mümkünse ona dokunması, tadını ve kokusunu hissetmesi ve bu bilgileri hafızasında birleştirerek kayıt etmesi gerekir.

Çocuklarda tat farkındalığını desteklemek için neler yapılmalıdır?

Çocuklar en iyi mutlu oldukları anlarda ve eğlenerek öğrenirler. Beslenme ortamının çocuk için eğlenceli hale getirilmesi bu açıdan önemlidir. 

Ortamda bulunan dikkat dağıtıcıların azaltılması çocuğun beslenmeye ve tada odaklanmasını kolaylaştırır. Beslenme ortamının sade ve gürültüsüz olmasına dikkat edilmelidir. 

Çocuğun besin öğelerine dokunması, tat ve kokularını hissetmesi tat farkındalığı gelişimi için önemlidir. Meyve ve sebzelerin satın alınmasından, yıkanma, soyulma ve doğranmasına, yemeğin hazırlanmasından servis yapılmasına kadar her aşamaya çocuğun dahil edilmesi tat farkındalığı gelişimini kolaylaştırır.  

Tat farkındalığı zaman içinde kazanılan, tekrarlayan deneyimlerle geliştirilebilen bir beceridir.  Beslenme sırasında tat temalı konuşmalar yapmak, yiyeceklerin tatlarını isimlendirmek (ekşi limon, acı biber, lezzetli çorba, tuzu az, baharatı çok gibi) de tat farkındalığına gelişimine katkı sağlar. 

Dil üzerinde çok sayıda tat reseptörü vardı. Yiyeceklerin çok çiğnenmesi ve ağızda yeterince tutulması daha fazla tat uyarısı sağlar. Bu da tat farkındalığı gelişimini kolaylaştırır. Bu nedenle çocuklara erken yaşlarda yavaş yeme ve yiyecekleri ağızda yeterince tutma becerisi kazandırılması önemlidir. 

Çocuklarda tat farkındalığı gelişimini olumsuz etkileyen faktörler nelerdir?

Çocuklarda tat farkındalığı gelişimini olumsuz etkileyen temel faktörler; çocuğun ilgi, istek ve zevkleri göz ardı edilerek yapılan beslenme, hızlı beslenme, çok sayıda besin öğesinin tatlarının ayırımı zorlaşacak düzeyde karıştırılarak çocuğa sunulması ve ekran karşısında beslenmedir. 

Çocuğun istek, ihtiyaç ve hazlarının dikkate alınmadığı, tüm kontrolün ebeveynde olduğu beslenme stillerinde tat farkındalığı gelişimi zordur. 

Hızlı beslenme hem çocuk hem de erişkinlerde beyine giden tat uyarısı miktarını ve beslenmeden alınan hazzı azaltır. Bu da tat farkındalığı gelişimini zorlaştırırı. 

Ekran karşısında beslenen çocuklar sıklıkla yiyecekleri görmeden ağızlarına götürürler. Ekrana odaklanma nedeniyle yiyeceğin tadı ve kokusunu yeterince hissedemezler. Bu durum tat farkındalığının gelişimini olumsuz etkileyen önemli bir faktördür. Ekran karşısında beslenme ayrıca çocuklarda ekran bağımlılığı, konuşma bozukluğu, hızlı yeme ve aşırı beslenmeye bağlı obezite gibi pek çok sağlık problemine neden olmaktadır. 

Tat farkındalığı gelişiminin yetersiz olmasının olumsuz etkileri nelerdir?

Tat farkındalığı, sağlıklı ve kaliteli bir beslenme için oldukça önemlidir. Erken dönemde tat farkındalığı kazanılmamış olması beslenme kalitesiniz olumsuz etkilemekte, ileri yaşlarda yeme bozuklukları gelişme ihtimalini artırmaktadır.