Çocuklarda Teknolojik Bağımlılıklar

İnternet, bilgiye kısa zamanda ulaşımı ve hızlı iletişimi sağlamak gibi özellikleri nedeniyle günümüzde sıkça kullanılan bir iletişim aracı haline geldi. İnsan yaşamına getirdiği kolaylıkların yanı sıra bazen günlük yaşamın etkinliklerini geciktirecek ya da olumsuz şekilde etkileyecek biçimde kullanılması internetin insan yaşamı üzerine olumsuz etkilerine dikkat çekmiştir (Ceyhan 2008, Young 2004).

İnternet kullanımının düzeyi düşükten yükseğe doğru şu aşamalarla gerçekleşebilir; “ihtiyaç için internet kullanımı” aşamasında kişi sadece gereklilik ve zorunluluk durumlarında interneti kullanırken, “sık ve düzenli internet kullanımı” aşamasında internet bir eğlence aracı olarak görülmektedir ve boş zamanlar internet aracılığıyla değerlendirilmektedir. İnternet kullanımının kişinin hayatında sorunlar yarattığı ancak bağımlılık düzeyinde olmadığı “sorunlu internet kullanımı” aşaması kapsamında “internet kötüye kullanımı” terimi de denebilir. İnternet kullanımının en yoğun düzeyde olduğu “internet bağımlılığı aşaması” kapsamında “patolojik internet kullanımı”, “kompulsif internet kullanımı” ve “siber bağımlılık” gibi terimler de yer almaktadır (Ögel 2014).

Çocuklarda Teknoloji Bağımlığının Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda teknoloji bağımlılığında özellikle yoğun ekran maruziyetine kalan bir çocukta yaşa göre farklı belirtiler ortaya çıkmaktadır. Çocuklarda teknoloji bağımlılığı da küçük yaşta bu şekilde alışkanlıklarla ortaya çıkabilmektedir.

Özellikle çocuklarda teknoloji bağımlılığı, 0-3 yaş döneminde bulunduğu ortamda yoğun televizyon, tablet ya da bilgisayar ekranı izlemiş bir çocukta;

Dil ve konuşma becerilerinde gerilik meydana gelebilir,

Çocuk her seslenildiğinde dönüp bakmayabilir.

Çocuk büyüdükçe dikkat eksikliği, öfkesini kontrol etmekte zorlanma meydana gelebilir.

Çocuğun ebeveynleri ile ya da arkadaşları ile ilişkisini olumsuz etkileyebilir ya da derslerinde başarısızlık, ödev yapmak istememe, yazı yazmaktan sıkılma şeklinde sonuçlar ortaya çıkabilir.

İnternetin bağımlılık yapabilmesine neden olan özellikleri;

her zaman ulaşıılabilir olması,

her ortamda kullanılabilmesi,

beyindeki ödül merkezlerini harekete geçirmesi,

kontrolün kişide olması,

istenildiği zaman uzaklaşılabilmesi,

internetin yargılayıcı olmayan sosyal ilişkiler sağlaması,

hoşlanılmayan durumdan kolaylıkla kaçınılabilmesi,

istenilen kimliğe bürünebilme,

gerektiği ladar özelin açıklanabilmesi,

sosyal anksiyetenin az olması

şeklinde sıralanabilir (Rosenthal ve Taintror 2014).

Bağımlılığı Yönetme Yöntemleri

• Çocuğunuzu tanımaya çalışın, yol haritası belirlerken onun neden bağımlı olduğunu anlamaya çalışın.

• Çocuğunuzun ihtiyaçlarını görmeye çalışın. Hayatta, aile içi ilişkilerde ve sosyal ortamlarda beslenemediği, tamamlayamadığı ne var ki ekran karşısında arıyor ?

• Günlük internet kullanım saatlerini değiştirin.

• Haftalık internet kullanımı çizelgeleri hazırlayıp, uymasını sağlayın.

• Destek grupları ya da aile terapisi gibi yöntemleri hayata geçirin.

• Yapmayı isteyip de fırsat bulamadığı faaliyetleri bir deftere yazmasını sağlayın. İnternet kullanmak için yoğun istek duyduğunda yazdıklarından birini yapmasını isteyin.

Çocuk ve Ergenlerde Bağımlılığı Önleme

2 yaşından küçük çocukların internet, TV ya da bilgisayarla karşılaşması gelişim süreçleri açısından uygun değildir. Okul öncesi yaş grubu için günde 30 dakikayı geçmeyecek şekilde internet kullanımı yeterlidir. İlköğretimin ilk 4 yılında ödev haricinde oyun ve eğlence için günlük 45 dakika zaman ayrılmalıdır. Sonraki yıllarda hafta sonu daha esnek olmakla birlikte günde 1 saat kullanım uygundur. Lise çağında da günlük 2 saat yeterlidir. Ebeveynlerin çocukların teknoloji ile geçirdikleri zamanı takip ettikleri kadar içerikleri de takip etmesi çocuklarını anlamaları açısından önemlidir.

Çocuğunuz teknoloji bağımlısı olmaması için;

• Ev düzeninizi TV veya internet benzeri teknolojik alet merkezli olacak şekilde kurmayın.

• Çocukları teselli etmek, susturmak, yemek yedirmek için akıllı telefon/tablet vs. gibi aletleri asla kullanmayın.

• Çocukların kontrolsüz ve uzun süre internet kullanmasına izin vermeyin.

• Yemek ve çay saatlerinde bilgisayar başındaki çocuğa servis yapmayın, size katılmasını sağlayın.

“Teknoloji faydalı bir hizmetkar, tehlikeli bir hükümdardır.”

-Christian Lous Lange