Çocuklarda ve Gençlerde Depresyon Belirtilerini Anlama Kılavuzu

Çocukluk ve gençlik çağında depresif semptomlar çoğunlukla sadece melankolik bir temel duygu ve üzüntü, ilgisizlik, umutsuzluk, derin düşüncelere dalma veya amaçsızlık olarak ortaya çıkmayıp hastalık derecesinde iç huzursuzluğu veya agresyon gibi fiziksel semptomların arkasına gizlenebilirler. Ayrıca vakalar çoğunlukla ortaya çıkış şeklinde farklılık gösterip çocukluk ve gençlik çağındaki bir depresyonun semptomları yaşa ve gelişime bağlıdır. 

Aynı zamanda "normal" gelişim çerçevesinde neyin sıra dışı olup olmadığını değerlendirmek de zor - özellikle zaten duygusal dalgalanmaların sıklıkla meydana geldiği ve davranışların değişebileceği buluğ çağında. 

Küçük çocuklarda depresyon belirtileri (1 - 3 yaşları arasında)

•    artan ağlamalar, üzgün görünüş 
•    yüz ifadesi zayıf  
•    artan hırçınlık, hassaslık 
•    bozulan yeme alışkanlıkları 
•    Uyku bozuklukları (uykuya dalmakta zorlanma, gece sık uyanma veya aşırı uyku ihtiyacı) 
•    ebeveyne aşırı bağlılık, yalnız kalamama
•    Öz uyarım davranışları: Vücudu sallama, aşırı parmak emme, jenital manipülasyon 
•    İlgisizlik, oyun oynamak istememe ve oyun davaranışında dikkat çekici davranışlar (noksan hayal gücü)

Depresif küçük çocuklar ayrıca çoğu zaman bir gelişim bozukluğu gösterirler. Yürümeyi geç öğrenirler, daha az ince ve kaba motor becerileri veya kognitif yetenekler geliştirirler ve daha yavaş gelişirler.

Okul öncesi çağda depresyon belirtileri (3 - 6 yaşlar arası)

•    üzgün yüz ifadesi
•    azalan jestler ve mimikler, psikomotorik tutukluluğu, 
•    kolay iritasyon, duyguları kolay değişebilir, dikkat çekecek derecede korkak 
•    sevinç duyma yeteneğinde noksanlık
•    Kayıtsızlık ve isteksizlik, içine kapanık davranış 
•    motorik aktivitelere karşı azalmış ilgi 
•    içsel huzursuzluk ve gerginlik kendini yetersiz/az iletişimli ve agresif davranışlarda gösteriyor
•    Yeme ve uyku bozuklukları 

Tipik "yetişkin" semptomlarının ilk ön seviyeleri görünebilir, örneğin kisenin onunla oynamak istemediğini, kimsenin onu sevmediğini ve kimsenin ona vakit ayıramadığını belirtmesi.

Küçük okul çocuklarında depresyon belirtileri (6 - yaklaşık 12 yaşları)

•    sözlü olarak üzgün olduğunu bildirmesi
•    düşünmede tutukluluk, konsantrasyon zorluğu ve hafıza bozukluğu 
•    Okul başarılarında azalma 
•    Gelecek korkusu, genel korkaklık 
•    Ölçüsüz suçluluk duyguları ve yersiz öz eleştiri 
•    psikomotorik tutukluluk 
•    iştahsızlık
•    Uyku ve uykuya dalma bozuklukları 
•    intihar ile ilgili düşünceler 

Bu yaşlardan itibaren tipik depresyon belirtileri ön plana çıkar. Çocuklar moralsiz, ümitsiz ve korkulu olurlar. 

Buluğ ve gençlik çağında depresyon belirtileri (13 - 18 yaşları)

Fiziksel semptomlar: 
•    psikosomatik şikayetler (örneğin başağrıları)
•    kilo kaybı
•    Uyku ve uykuya dalma bozuklukları (çoğu zaman da aşırı uyku ihtiyacı)

Ön planda ruhsal semptomlar bulunuyor:

•    azalmış özgüven (kendinden şüphe etme) 
•    Apati, korku, isteksizlik, konsantrasyon bozukluğu 
•    Duygu dalgalanmaları 
•    günün zamanına bağlı duygu dalgalanmaları 
•    verim bozuklukları
•    sosyal ve duygusal beklentilere yetememe duygusu 
•    İzolasyon, sosyal geri çekilme tehlikesi 
•    İntihar ile ilgili düşüncelerin, hatta denemelerin artışı 

Çocukluk çağından kız ve erkek çocuklarının depresyon geçirme oranı aşağı yukarı aynı. Gençlik çağından itibaren genç kadınlar genç erkeklere kıyasla iki kat daha fazla olasılıkla depresyon geçirirler. Resmi olarak yetişkinlerle aynı tanı kriterleri geçerlidir (ICD-10), ancak depresyon semptomu olarak sayılan birçok belirti normal gençlik gelişmesinin parçası gibi görünüyor: fazlasıyla üzgün, gergin, içine kapanık, sıkılmış veya düşünceli olmak, çoğunlukla kendisinden ve tüm dünyadan memnun olmamak. Normal gelişim ile depresif semptomatiği arasındaki sınırlar akıcı - ve kesin tanının zorluğu da burada yatıyor. Depresyonun bu farklı görünüşleri çoğunlukla depresyonun gençlik çağında tespit edilememesine veya geç tespit edilmesine yol açabilir. 

Depresyona ek olarak çocukluk ve gençlik çağında çoğunlukla ikincil (ruhsal veya davranışsal) hastalıklar (eşzamanlı hastalıklar) ortaya çıkıyor ve bunlar kesin bir tanıyı zorlaştırabilirler. Aşağıdaki eşzamanlı hastalıklar çocukluk ve gençlik çağında sıkça görülebilir:

-          Anksiyete bozuklukları
-          Somatoform rahatsızlıklar (Belirsiz bedensel rahatsızlıklar)
-          Hiperkinetik bozukluklar (DEHB)

Depresyonu tespit etmek

Depresyonlarla başetmenin önemli bir adımı hastalığı tespit etmektir. Ancak hangi noktada normal davranışlar "olağandışı" davranışlara dönüşür? 

Yaşa bağlı semptolar birkaç hafta veya ay boyunca değişme olmadan görülüyorsa, bir olasılıkla artık bunlar "normal" yaşa bağlı değişiklikler veya dıştan gelen bir zorluluğa (örneğin bir kayıp durumu) gösterilen geçici ve anlaşılır reaksiyonlar olmayabilir ve depresyon sözkonusu olabilir.  

Dikkat çekici bir davranış sergileyen çocuklar ve gençlerle münkünse güven çerçevesinde sakin bir konuşma yapılmalı. Böyle bir konuşmadan sonra hala depresyon şüphesi varsa profesyonel yardım aramak gerekir. Tanıya depresiv semptomların sebebi olarak fiziksel rahatsızlıkların hariç bırakılması (örneğin guatr fonksiyon rahatsızlıkları) ve eşzamanlı psikyatrik rahatsızlıkların (örneğin anksiyete bozuklukları) araştırılması da dahil. Tecrübeli teşhis uzmanları ayrıca gençlerde sıkça görülen inkar eğilimi ve sahip olabilecekleri aşırı utanma duygusu ile ilgili de doğru yaklaşımı gösterme konusunda eğitimliler. 

Akrabalar veya tanıdıklar aşağıdaki işaretleri gözlemlediklerinde profesyonel yardım gerekli olabilir: 

•    Hobiler ve yaşlarına göre tipik aktivitelerle ilgilenmemeye başlama 
•    Okuldaki başarılarının aşırı gerilemesi 
•    Davranış ve görünümdeki aşırı değişimler 
•    Evden kaçma 
•    Alkol ve uyuşturucu istismarı 
•    Kendini aileden ve/veya yaşıtlarından uzaklaştırma 

Çocuklarda ve gençlerde depresyonun erken teşhisinin önemi 

Bir depresyonun erken teşhisi çocukların ve gençlerin çektikleri acıları dindirmek açısından önemli. Depresif gençler kendilerini sevilmeyen kişiler olarak görürler ve daha az arkadaşları olur. Aynı zamanda hastalığa bağlı ve yaşa göre gelişimi yavaşlatan olumsuz etkiler (önceki gelişim aşamalarına geri düşme veya gelişim bozukluğu) de önlenebilir.  

Ayrıca depresif çocukların ve gençlerin yetişkin olarak da depresyona veya başka bir ruhsal hastalığa yakalanma ve sosyal ve uyum sorunları yaşamaları riskleri daha büyüktür. Bu yüzden depresyona mümkün olduğu kadar erken teşhis konulması ve tedavi edilmesi önemlidir - ayrıca depresif çocukların er ya da geç intihar teşebbüsünde bulunmaları riski de daha yüksek. Bu durumda erken teşhis hayat kurtarır.