Çocuklarda Yaz Hastalıkları

Yaz aylarında ısınan havanın etkisiyle çocuklar dışarıda daha fazla zaman geçirmekte ve artan sıcaklık nedeniyle olumsuz etkilenebilmektedirler. Özellikle güneş çarpması ve yanıklar, isilik, pişik, havuz ve deniz hijyeninin kötü olmasından kaynaklanan idrar yolu enfeksiyonları, konjonktivit adı verilen göz iltihaplanmaları, dış kulak yolu iltihaplanmaları, ishaller, besin zehirlenmeleri, seyahatler nedeniyle ateşlenmeler, böcek ve sinek sokmaları, düşme ve çarpmaya bağlı yaralanmalar sık görülmektedir. Tatile çıkmadan önce çocuklarımızın sağlığı için bazı önlemler almamız gerekmektedir. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Cansu Yılmaz konu hakkında bilgi verdi.

Güneş çarpması ve yanıklar

Yaz mevsiminde dünyaya daha dik açı ile gelen güneş ışınları çocuklarda güneş çaprmalarına neden olabilir. Özellikler 6 ayın altındaki bebeklerde dikkatli olunması gerekir. Güneş çarpması durumunda ateş, halsizlik, kusma ve bilinç kaybı görülebilir. Güneşin zararlı uv ışınlarından dolayı deri kanseri riski de artmaktadır.

D vitamini eksikliğinde haftada en az 2 kez saat 10:00 ile 16:00 arasında yüz ve kolların güneş koruyucu sürülmeden 10-15 dakika direkt (arada cam, tül olmadan) gün ışığına maruz bırakılması önerilir fakat yaz mevsiminde güneşin dik açı ile geldiği bu saatlerde daha dikkatli olunmalıdır. Yaz mevsiminde güneşin dik geldiği 11:00-15:00 saatler arasında direk güneşe maruziyet olmamalıdır.

Çocuklar için dışarı güneşe çıkmadan yarım saat önce koruma faktörü (SPF) 50 olan güneş kremi kullanılmalı, mümkün olduğunca açık renk şapka şemsiye ve gölge alanlar tercih edilmelidir. Çocuklara açık renkli ter çeken pamuklu kıyafetler giydirilmelidir. Çocukların havuz veya deniz oyunları 20 dakikadan uzun sürmemelidir. Aşırı sıcaklarda kaybedilen sıvının yerine konulabilmesi için bol sıvı verilmelidir.

İsilik ve pişikler:

Bebek cildi erişkinlere kıyasla çok hassastır. Bebeklerde deri yüzey alanı daha geniş olduğundan ısı ve sıvı kaybı daha çok olmaktadır. Tuvalet alışkanlığını kazanmamış ve bez kullanan çocukların bez değiştime sıklığı artırılmalıdır. Özellikle yenidoğan döneminde her 2 saatte bir bez kontrolü yapılmalı ve her altını kirlettiğinde bez değiştirilmelidir. Temizlik işlemi yapıldıktan sonra birkaç dakika bez bölgesinini hava alması için açık kalması sağlanmalı ve gereğinde koruyucu pişik kremi kullanılmalıdır. Yenidoğanlar her gün banyo yaptırılmalıdır. Çocuklar da her terlediğinde banyo yaptırılarak, kuru pamuklu yeni kıyafetler giydirilmelidir.

İshaller ve besin zehirlenmeleri:

Yaz aylarında vücudumuzda terleme nedeniyle aşırı sıvı kaybı olmaktadır. Bu sıvı kaybını bol bol su içerek ve sıvı tüketerek yerine koymak gerekir. Fakat kullandığımız su ve sıvı kaynaklarına dikkat edilmelidir. Kaynağı belli olmayan içme sularından ve bu sularla yıkanan meyve ve sebzelerden tifo, paratifo, ishaller, viral hepatit (hepatit a) gibi hastalıklar ortaya çıkabilir. Özellikle piknik alanlarında sulara insan ve hayvan dışkı ve atıkları karışmış ise su gözle görülemeyen mikroplar ile kirlenir ve barsak enfeksiyonlarına neden olur.

Barsak enfeksiyonlarının en önemli belirtisi bulantı, kusma ve ishaldir. Mikroplar barsak duvarını geçmezse, salgıladıkları toksinler ile çok sayıda bol ve sulu dışkılama şeklinde ishal yapar. Ateş genellikle yoktur ve karın ağrısı hafiftir.

Mikroplar barsak duvarına geçmişse kanamaya neden olabilir. Karın ağrısı ve ateş görülür. Kanlı ishal yani dizanteri gelişebilir.

Artan sıcaklıklar nedeniyle yiyecekler de çabuk bozulmaktadır. Yaz mevsiminde yiyecekler pişirilmiş olsa da buzdolabında saklanmalıdır. Sıcakta ve açıkta kalan yiyeceklerin üzerinde mikroplar kolay ürediği için besin zehirlenmelerine neden olmaktadır. Mayonezli yiyecekler, süt ve süt ürünleri, krema, et gibi ürünler daha fazla risk taşımaktadır. Otel ve tatil köyü gibi yerlerde açık büfe sergilenen uzun süre açıkta kalmış besinlerden uzak durmak gerekir.

İshalle birlikte çok miktarda su ve tuz kaybı olur, tansiyon düzer, ağız kuruluğu olur, göz yaşı olmaz ve göz kürelerinde çökme olur. İshale bağlı aşısı sıvı kaybından akut böbrek yetmezliği gelişebilir ve ishal ölümle sonuçlanabilir.

İshalin tedavisi kaybedilen sıvının yetine konulmasıdır. Kaybedilen sodyum potasyum klor bikarbonat gibi elektrolitlerin yerine konması için ağızdan sıvı tüketebilecek çocuklar için oral rehidratasyon sıvısı içirilebilir. 1 litre su içinde hazırlanan bir paket ORS den < 2 yaş: 1/2-1 çay bardağı (50-100 ml), > 2 yaş: 1/2-1 su bardağı (100-200 ml) + ek sıvı verilmeli veya kilo başına 10 ml ORS verilmelidir. Büyük çocuklara yoğurt, ayran, et, patates, pirinçli yiyecekler, havuç, muz, taze sıkılmış meyve suları verilmelidir. Saccharomyces boulardii , Lactobacillus acidophilus gibi probiyotikler kullanılabilir.

İshal ile birlikte ateşi olan çocuklar ve bulantı kusması nedeniyle ağız yoluyla sıvı alamayan çocuklar zaman kaybetmeden hastaneye başvurmalı ve damar yolundan sıvı verilmelidir.

İshali önlemek için Alınabilecek önlemler:

1. Çocuklarınıza temiz olduğunu bildiğiniz suları içirin. Eğer suyun temizliğinden emin değilseniz suyu en az 10 dakika kaynatın ve ılık hale getirerek kullanın.

2. El hijyenine dikkat edin. Çocuklarınızın her yemek öncesi ve tuvaletten sonra ellerini yıkamasını sağlayın.

3. Yiyeceklerinizin paketlenmiş taze ürün olduğundan ve son kullanma tarihinin geçmemiş olduğundan emin olun.

4. Çocuklarınıza taze meyve ve sebzeleri yıkamadan yedirmeyin

Havuzda bulaşabilecek hastalıklar:

Yaz tatilinde havuz ve deniz çocukların vazgeçilmez eğlencesidir. Yaz tatilinde çocukların temiz olmayan havuzlarda yüzmesinden dolayı idrar yolu enfeksiyonu, göz iltihaplanmaları, dış kulak yolu enfeksiyonları daha sık görülebilmektedir. Su kaydırakları olan aqua parklarda ve havuzlarda klorlaması ve temizliği güzel yapılmazsa enfeksiyon kapma olasılığı daha yüksektir. Havuza girilmeden önce duş alınması gerekmektedir. Havuz suyunun içilmemesi ve tuvaletten çıkınca ellerin bol su ile yıkanması gerekmektedir.

Kulağına su kaçan çocuklarda suda bulunan bakteriler dış kulak yolu iltihabına neden olabilir. Kulakta kaşıntı, akıntı, tıkanıklık, ağrı, ateş gibi şikayetler olur. Bu durumda en kısa zamanda

doktora başvurmak gerekir. Havuza girerken kulağa su kaçmasını engellemek amaçlı kulak tıpası kullanılabilir.

Havuzdan bulaşan mikroplarla gözde kızarıklık, ağrı, çapaklanma, yanma ve batma gibi şikayetler meydana gelebilir. Gözü bol su ile yıkamak gerekir. Şikayetler geçmez ise zaman kaybetmeden doktora başvurmak gerekir.

Böcek sokması ve sinekler:

Yaz mevsiminde ısınan hava ile birlikte doğada böcekler, sinekler, akrep, yılan, arı, kene, zehirli deniz hayvanları gibi hayvanlar ile temasımız da artmaktadır. Böcek sokmalarında sistemik bulgular pek görülmez. Genellikle ortaya çıkan allerjik belirtiler kaşınma, ağrı, lokal şişliktir. Isırılan bölgenin öncelikle bol su ile yıkanması gerekir. Ağrıyı gidermek için üzerine 10 dk kadar bası uygulanabilir veya buz uygulaması yapılabilir. Kaşıntı, ağrı ve şişlik artıyorsa derhal bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir. Piknik alanına giderseniz uzun ince giysiler giyin, bacaklarınızı açıkta bırakmayın. Yeşil alanlarda piknik sonrası çocuğunuzun vucudunu böcek ısırığı açısından kontrol edin.

Travma

Yaz tatilinde çocuklar dışarıda daha fazla zaman geçirmektedir. Bisiklet, paten, futbol, basketbol gibi oyunlarda travmaya maruz kalabilmektedir. Çocuklar bu aktiviteleri yaparken başlık, dizlik, dirseklik gibi koruyucu ekipmanlar kullanmalıdır. Kanama, kemik şekil bozukluğu, ağrı veya bilinç kaybı durumunda derhal hastaneye başvurulmalıdır. Yüzme bilmeyen çocukların kolluk veya can simidi gibi boğulmayı önleyici ekipmanları olmalı, deniz veya havuz kenarında çocuklar yalnız bırakılmamalıdır.

Seyahatlere bağlı ateş:

Gelişmekte olan ülkelere seyahat sonrası dönüşlerde %8 tıbbi bir tedaviye ihtiyaç duyulmaktadır. Çocuklarda uluslararası seyahatten sonra görülen hastalıklarda en sık yakınma ateştir. Enfeksiyonların çoğu alt solunum yolu enfeksiyonu, üriner enfeksiyon veya orta kulak yolu enfeksiyonudur. Seyahat enfeksiyonlarında ise %21 sıtma, %15 yolculuk diyaresi , %6 denge ateşi ve %2 tifo görülebilmektedir. Seyahat edilecek bölgeye göre öncesinde önlem alınması ve aşılamaların tam olması gerekmektedir. El hijyenine de özellikle dikkat edilmelidir.

Aşırı sıcaklarda serinlemek için kullanılan klimalardan olumsuz etkilenmemek için klima filtrelerinin temizliğini zamanında yapılmalıdır. Klima çarpmasını engellemek için yazın klimayı 23-26 dereceye ayarlamalıyız.

Gerekli önlemleri aldıktan sonra yaz tatilinizde çocuklarınızla mutlu, huzurlu ve sağlıklı tatiller geçirmeniz dileğiyle...