Çocuklarla İlgili Sık Karşılan Problemler

Çocuğuma kural koymakta zorlanıyorum, beni hiç dinlemiyor. Ona nasıl disiplin verebilirim?

Çocuğa kural koyarken neyi, niçin yapmaması gerektiği önce açıklanmalıdır. Anne babalar çoğu zaman neyi yapmaması gerektiğini söyler ama niçin yapmaması gerektiğini söylemezler. Çocuklar sınırlar ve kurallar konusunda açık olunmasını isterler. Anne babasına vuran bir çocuğu düşündüğümüzde “bana vuramazsın” açıklamasının ardından bu durumun bizde yarattığı olumsuzlukları da anlatmamız gerekiyor. Dolayısıyla böyle bir açıklamanın hemen ardından “bana vurduğunda canım yanıyor” gibi bir açıklama da yapılmalıdır. Çocuk neyi, niçin yapmaması gerektiğini, yaparsa sonuçlarının ne olacağını, diğerlerinde ne hissettireceğini böylelikle öğrenmiş olur. Çocuklar gözlemleyerek öğrenmenin yanı sıra yaşayarak da öğrenebilirler. Yapamaması gereken bir şeyi yaptığında önce uyarmamız, ardından seçenek sunarak ona tercih yaptırmamız ve hala yapmaya devam etmekte ısrar ediyorsa bir şeyden mahrum bırakmamız gerekiyor. Bu ceza değildir, yaptığının sonucuna katlanmasına fırsat vermektir. Anne babalar çoğu zaman kural koyup, çocuğun davranışının sonucunu görmesine olanak tanımazlar. Bu çoğu zaman inatlaşmaya ardından çatışmaya dönüşüyor. Çocuğa defalarca aynı şeyi anlatmak yerine, onunla inatlaşmadan net bir açıklama yapmak ve tercih sunmak gerekiyor. Pozitif disiplin çocuklar için oldukça önemlidir. Çocuklar sınırlara ihtiyaç duyar, nereye kadar gidebileceğini bilmek çocuğu rahatlatır.

Çocuğum cinsel konularla ilgili sorular sormaya başladı. Ona uygun cinsel eğitimi kaç yaşında ve nasıl verebilirim?

Çocuğun kız ya da erkek olduğunun farkına varması 3-4 yaşlarda başlar. Bu yaştan itibaren çocuk, anne babasına cinsel organının neden böyle olduğunu diğer cinsiyetin organından neden farklı olduğuna dair sorular sorabilir. Anne babaların çocuğun sorduğu her soruya, geçiştirmeden, yaşına uygun, anlaşılır cevaplar vermesi gerekmektedir. Çocuk hiç soru sormuyorsa, sormasını beklemeden anne baba tarafından bilgilendirilmelidir. Bilgilendirilmeyen çocuk, yanlış kaynaklardan yanlış bilgileri alabilir. Anne babalar için çocuklara nasıl cinsel eğitim vereceğini anlatan hikaye kitapları bulunmaktadır. Resimli ve doğru bilgiler içeren bu kitaplardan faydalanılabilir. Burada önemli olan çocuğun yaşına uygun olan açıklamayı, doğru bir şeklide yapmaktır. 3-4 yaşından itibaren çocuğunuzun sorduğu her soruyu gelişime uygun cevaplayın, onu sorduğu sorulardan ötürü ayıplamayın, cevap vermemezlikyapmayın.

Çocuğun hayatında oyun ve oyuncağın önemi nedir? Çocuğuma hangi oyuncakları almalıyım?

Oyun, çocuğun dış dünyayla iletişim kurma biçimidir. Çocuğa toplumsal becerileri kazandırırken, duygusal tatmin sağlar. Oyunla beraber çocuk özgürleşir. Duygularını, düşüncelerini, yaşadığı, deneyimlediği her şeyi oyuna aktarır. Çocukla sağlıklı iletişim kurmanın en etkin yolu, onunla oyun oynamaktır. Onların oyunlarını seyrederek ya da onların oyunlarına katılarak duygularını anlayabiliriz. Örneğin oyuncak bebeğine bağıran, canını acıtan bir çocuk, ona vuran annesini taklit etmiş olur. Çocuk, kazanmayı ve kaybetmeyi yani hayatla baş etmeyi oyun oynayarak kazandığı deneyimler sayesinde öğrenir. Çocuk bu yolla iç dünyasındaki duyguları dışa vurur. Kardeş kıskaçlığı olan bir çocuk, kardeşi rolündeki bir bebeği ya da kuklayı uzağa gönderebilir. Gerçek hayatta gerçekleştiremeyeceği şeyleri oyun ortamında gerçekleştir ve rahatlar. Bu konuda oyun terapisi de çocuklar için oldukça fayda sağlamaktadır. Oyun terapisine gelen çocuk için oyun odası kendini tamamen güvende hissettiği, onu izleyen, anlayan, değer veren birinin olduğu ve koşulsuz kabul edildiği bir yerdir. Terapist çocuğun oyununa bakarak, onun duygu ve düşüncelerini anlamaya çalışır ve bunu çocuğa yansıtır. Anlaşıldığını hisseden çocuk oyun oynayarak iyileşir.
Çocuğa cok miktarda oyuncak almak doğru değildir. Çok miktarda oyuncağı olan çocuk doyumsuzlaşır ve değer bilmez. Oyuncak sadece özel zamanlarda alınmalı, onun gelişimine katkı sağlayacak oyuncaklar tercih edilmelidir. Puzzle, kutu oyunları, zeka ve dikkat geliştirici oyunlar, el- göz koordinasyonu destekleyici oyunlar çocukların gelişimine katkı sağlar. Anne babalar sürekli oyuncak almak yerine, artık materyallerden evde çocukla beraber kendi oyuncağını yapabilirler. Oyuncak silah kız çocuklarına oranla genelde erkek çocuklarının tercih ettiği oyuncaklardır. Anne babalar bu tip oyuncakları almamazlık etmemeli, çocuğun iç dünyasında yaşadığı gerilimi oyuna yansıtmasına fırsat vermelidir. Tabii sadece bu tip oyuncaklar almak da çok doğru değildir. Yine kinetik kum gibi oyuncaklar tercih edilebilir. Çocukla kumla oynadığında rahatlar, gerilimi azalır. Aman dökülmesin, ev kirlenmesin diye eve alınmamazlık yapılmamalıdır.

Çocuğuma ders çalışma alışkanlığı nasıl kazandırabilirim? Çocuğum ödevlerini hep benimle yapmak istiyor, ne yapmalıyım?


Çocuğunuzla beraber haftalık bir program oluşturarak, hangi saatlerde kendine zaman ayıracağını, hangi saatlerde ödev yapacağını belirleyebilirsiniz. Ödev yapma ve ders çalışma saatlerinde başka şeylerle ilgilenmemesi (3t yasağı- telefon, tablet, televizyon) gerektiğini söyleyin. Ödevlerin önemli olduğunu açıklayarak neden ödev yapmak istememesi hakkında konuşun, ona duygularını yansıtın. Ödevini yaptığında ve ders çalıştığında ona gülen yüz verebilirsiniz. Beş tane gülen yüzü olduğunda, istediği bir şeyle ödüllendirebilirsiniz. Sinemaya gitmek, fazladan bir saat daha oyun hakkı gibi…

İlkokula yeni başlayan çocuk okula adapte olma sürecinde bazı sıkıntılar yaşayabilir. Birinci sınıf çocuğunun bu geçiş süreci sancılı olabilir. Anne babalar destekleyici, sabırlı ve anlayışlı yaklaşmalıdır. Ödevini yapmak onun sorumluluğunda olan bir görevdir. Asla onun yerine ödevlerini yapmayın. Ödevlerini yapmadığında okula bu şekilde gitmeli ve davranışının sonucuna katlanmalıdır. Ödevine başlarken bir süre yanında olmalı ama sonradan oradan uzaklaşmalısınız. Kontrol veya bir şey sormak için yanınıza gelebileceğini söyleyebilirsiniz. Sürekli onun yanında durmamaya özen göstermekte fayda var. Çocuğunuzun çabasını övebilirsiniz ama bunu yaparken abartıya kaçmamalısınız. Ona okula gitmek konusunda büyük çaba gösterdiğini ve başarılı olacağına dair inancınızı dile getirebilirsiniz.

Uzman Psikolog Dila ISITAN