Çocukluk Çağı Depresyonu

Depresyon, duygusal çökkünlük anlamını taşır. Her yaşta karşılaşabileceğimiz bu durum bebeklerde bile ortaya çıkabilir. Çocuklukta görülen depresyon, normal bir üzüntüden ziyade daha çok, duygularının düşünce ve davranışlarını etkilemesi olarak karşımıza çıkar. Bu çocuklar dikkati vermede ve sürdürmede zorlanır ve genel anlamda davranışlarında isteksizlik vardır. Uyku ve iştahını da büyüklerde olduğu gibi olumsuz etkileyebilir.

Çocukluk depresyonu, 0-18 ay döneminde özellikle anne ile ilişkinin eksikliği ya da güvensiz oluşuyla ilişkilendirilir. Anne ve çocuğun ilişkisi, çocuğun gelişiminde etkin rol oynar. Çocuk ve annenin bağlanması, fiziksel temas, göz kontağı, iletişimi, annenin yaklaşımı ile oluşur. Bu ilişkiyle çocuğun dış dünyaya ve kendine güveni oluşur. Sağlıklı bir ilişki kurulursa çocukta sağlıklı ve güvenli gelişim olurken; sağlıksız ilişki kurulursa çocuğun güvensiz bağ kurması gerçekleşir. Sağlıksız olması durumunda çocukluk depresyonu, iletişim bozuklukları, yoğun kaygı durumları vb gerçekleşir.

Çocukların hızlı gelişiminden dolayı farklı yaşlarda farklı tepkiler görülür. Fakat çocuklar düşünce ve duygularını gelişimsel nedenlerinden dolayı saklamayı bilmezler, bu yüzden tepkileri daha belirgindir. Tek bir davranışlarıyla görülebileceği gibi tekrarlayıcı bir şekilde de görülebilir. Çocukluk çağında depresyon geçirmiş bir çocuğun ileriki yaşlarında yine bir depresif döneme girme olasılığı biraz daha fazladır. İleriki yaşlarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite, özel öğrenme güçlükleri, bipolar bozukluk, davranım bozukluğu, yeme bozukluğu gibi durumlar ortaya çıkabilir. 

Şimdi düşünün: ailenizde son zamanlarda yaşanan olumsuz olaylar oldu mu? Yakın birinin kaybı, boşanma, ağır hastalık, ekonomik sıkıntı yada ev içi şiddet gibi. Çocuğun yaşadığı ortamdan etkilendiğini unutmayın. Anne baba olarak ikili iletişiminiz, evdeki huzur ortamı, birlikte yaşanılan kişiler (kalabalık aileler) gibi durumlar çocuğun gelişiminde etkindir. Çocuğunuz okula gidiyorsa, okul ortamında bir değişiklik yaşandı mı? Öğretmeniyle, arkadaşlarıyla, arkadaşlarının aileleriyle (örnekler çoğaltılabilir) ilişkisinde bir değişim oldu mu? Belki de okulunu değiştirmiş ya da evinizden taşınmışsınızdır. Burada önemli olan, risk etmenlerini düşündüğümüzde, çocuğunuzun yaşamını tamamiyle düşünmeniz ve genel anlamda bir değerlendirme yapmanızdır. Sizin çocuğunuzun etkilenmeyeceğini düşündüğünüz bir olay unutmayın ki onu fazlasıyla etkileyebilir.

Peki nasıl anlayacağız?

• Üzüntü ve umutsuzluk halinin sürekliliği

• Okul başarısında düşüş, okula gitmek istememe

• Uyku ve yemek yeme düzeninde değişiklik

• Keyif aldığı ortamlardan uzaklaşmak istemesi

• Karar vermekte zorlanması

• Dikkatini yoğunlaştırmada zorluk

• Enerji ve istekliliğinde azalma

• Arkadaş ilişkilerinde kopukluk

• Yalnız kalmak istememe ya da tam tersi yalnız kalmak isteme olarak söyleyebiliriz.

Aileler ne yapmalı?

Bu gibi özellikleri çocuğunda gören ailelerin bir uzmana başvurmasında büyük yarar vardır. Çocukların tek başına baş edebilecekleri bir durum olmadığı için ailelerinin desteği çocuklar için çok önemlidir. “Özelliklerin hepsi/birçoğu çocuğumda var, kesin depresyona girdi.” gibi bir durum düşünmeyin. Bazı çocuklar zaman zaman yalnız kalmak isteyebilirler ya da depresif olabilirler. Bu etiketlemeyle çocuğunuza endişenizi yansıtmayın. Öncelikle çocuğunuzu gözlemleyin, davranışlarını izleyin. 

• Çocuğunuzun öncesine göre davranışlarındaki değişiklikler neler? 

• Davranışlarında zarar verici özellikler önceye göre farklı mı? 

• Söylemlerinde farklılık var mı? 

• Duygularında belirgin değişiklikler var mı, depresiflik ya da yoğun mutsuzluk gibi? 

Bu gibi durumlarda çocuğunuza anlayışla yaklaşın ve yanında olduğunuzu hissettirin, yargılayıcı tutumlardan uzak durun. Uzun süre yalnız bırakmamayı tercih edin. Çocuğunuz konuşmak istemiyorsa konuşması için zorlamayın. Sessiz bir şekilde oyun oynayabilirsiniz. Çocukların oyunları, iç dünyalarını en iyi yansıttıkları yerdir unutmayın. Burada en önemlisi, zaman kaybetmeden bir uzmandan yardım almaktır. Çocuğunuzda gözlemlediğiniz davranışlarla birlikte uzmana danışarak görüşlerini alın.