Çocukluk Dönemi Korkuları

Çocuklar doğduğu andan itibaren bazı şeylere karşı korku geliştirirler. Bu korkular yaşanan somut şeylerle de ilgili olabilir veya gelişen hayal gücüyle soyut şeylerden de kaynaklanabilir. Yeni doğan bir bebek yüksek ses ve ani hareketlerden korkarken, yaş büyüdükçe karanlık, zombi, hayalet gibi şeylere karşı korkular geliştirebilmektedirler. Bu yaşlardaki korkular, tehlikelerle baş edebilmeyi öğrenmek için oldukça gereklidir. Korkular, bizi koruyan duygulardır. Tehlike anında ortaya çıkarlar. Bilinenin aksine olumsuz değil gerekli bir duygudur.

Korku: Karanlık

Çocuklar ne düşünür: Karanlıkta ne olduğunu göremiyorum ve güvende hissetmiyorum.

Bilmeniz gerekenler: Çoğu çocuk karanlıktan biraz korkabilir. Bilinmeyen şeylere karşı ortak bir korkudur, karanlık. Bu korkuyla mücadele edebilmek için öncelikle çocuğunuzu anlayın. Bu yaş dönemi çocuklarının karanlıktan korktuğunu söyleyin. Bunu normalleştirin. Bu korkuyla baş edebilmesi için evde küçük ayarlamalar yapın. Evin ışıklarını nasıl açacağını öğretin ve yatak odasına kendi kendine ayarlayabileceği bir gece lambası alın. Çocuğunuz uykuya dalmadan ya da uykudan uyandıktan sonra ışık miktarını kontrol etmesine ve yavaş yavaş azaltmasına izin verin. Çocuğunuzla beraber gece yürüyüşlerine çıkın ve karanlıkken görebileceğiniz yeni ve ilginç şeyleri tartışın. Hatta “define avcısı” oyunu da oynayabilirsiniz. Hava karardığında, evde ışıklar açıkken herkes belli yerlere bir şeyler saklasın. Ardından ışıkları söndürün ve el fenerlerinizle bulmaya çalışın. Bu çocuğunuzun karanlıkta korktuğu şeylerin aslında değişmediğini, eşyaların yerlerinin oynamadığını ve karanlık korkusuyla baş etmesi için yardımcı olacaktır. Yine el feneriyle gölgeler oluşturma oyunu oynayabilir ya da el feneriyle karanlıkta kitap okuyabilirsiniz. Ama unutmayın bu korkular yaşa özgü, gelişimsel korkulardır.

Korku: Soyut şeylere karşı korkular: Canavar, Zombi, Hayalet…

Çocuklar ne düşünür: Yatağımın altında saklı ve zarar verecek bir şeyler olabilir. 

Bilmeniz gerekenler: Özellikle 5 yaş civarında soyut kavramlara karşı merak geliştiğinden dolayı korkuları da bu yönde olur. Herkes canavar, hayalet gibi şeylerin olmadığını bilse de çocuklar köşe bucak bunlardan kaçarlar. Hayal gücünün de gelişmesiyle uçsuz bucaksız bir serüvene dönüşür. Siz yine de çocuğunuzun bu hayal ürünlerine karşı anlayışlı olun. “Korkulacak ne var?” demeyin. Yaşına göre normalleştirmeler yapın. Korkular ciddiye alınmadığında çocuklar da anlaşılmadığını düşünür ve daha çok büyütürler. Kendisini rahatlatacak davranışlarda bulunduğunda engel olmayın (yatak altına bakmak, dolap içlerini kontrol etmek gibi) Bu tür hayali ürünlerden korkan çocuğunuza bunu “resimle somutlaştırma” çalışmaları yapabilirsiniz. “Korku Kutusu” etkinliği de tam da size göre olabilir. Korktuğu şeyleri çizerek somutlaştırıp, buruşturup, korku kutusunun içine atma oyunu oynayabilirsiniz. Korkularını istediği kadar çizmekte özgürdür. 

Korku: Hava Olayları

Çocuklar ne düşünür: Ürpertici rüzgâr sesi, yağmur sesi, şimşek, gök gürültüsü.

Bilmeniz gerekenler: Çocuğunuzla öncelikle hava olaylarını anlaması için onunla minik çalışma yapmanız gerekebilir. Yağmur, gök gürültüsü ve şimşek sesleri dinletilebilir. Bununla ilgili sesleri duyduktan sonra nasıl hissettiği hakkında konuşabilirsiniz. Duygu paylaşımları yapılabilir. 

Korku: Kâbuslar. 

Çocuklar ne düşünür: Yalnız uyumaktan korkuyorum, çünkü kâbus görüyorum. 

Bilmeniz gerekenler:  Zaman zaman her çocuk kötü rüya ya da kâbuslar görebilirler. Aniden uykusundan uyanabilir, sizi yanına çağırabilir hatta bazen sakinleşmekte zorlanır. Gece sizi uyandırıp yanına çağıran çocuğunuzla konuşmaktan kaçının. Sadece sarılarak sakinleştirmeye çalışın. Gece terörü yaşayan çocuklar zor sakinleşirler, bağırabilirler, size vurabilirler. Siz de onunla birlikte kaygılanır, sözle telkin yapmaya çalışırsanız tepkileri şiddetlenecektir. Gece terörü değil, kâbus gördüğünü söyleyen çocuğunuza ise “sanırım rüyanda gördüklerin seni rahatsız etti. Ama şu an güvendesin” mesajını vermeniz son derece önemlidir. Onun güvende hissetmesi için yanında olduğunuzu, odasında olduğunu ve etrafında sevdiği, ona iyi gelen şeylere bakmasını sağlayabilirsiniz. Sabah uyandığında kötü rüyalar gördüğünü söyleyen çocuğunuza gördüğü rüyanın resmini çizmesini söyleyebilirsiniz. Resim üzerinden kendini ifade etmesini sağlayabilirsiniz. “Bazen bizi mutlu eden rüyalar görürüz bazense bizi rahatsız eden rüyalar görebiliriz. Herkes zaman zaman böyle rüyalar görür diyerek normalleştirebilirsiniz”. 

Korku: Yalnız kalma korkusu. 

Çocuklar ne düşünür: Benim yanımdayken güvende hissediyorum ve yanımdan ayrılmanı istemiyorum. 

Bilmeniz gerekenler:  0-2 yaş dönemindeki çocuklar için normal bir süreçtir. 3 yaş sonrası çocuklarda hala devam ediyorsa mutlaka incelenmesi gerekir. Çocuklar anneyle güvenli bir bağ kurduktan sonra bağımsızlaşmaya başlarlar. Kendi akranlarına yönelirler, annelerinden bir süre ayrı kalabilirler. Bilirler ki annesi nasıl olsa yanına gelecek ve onu okuldan ya da belirlenen yerden alacak. 5 yaşına gelmiş hala anneden ayrılma ya da yalnız kalma ile ilgili korkuları varsa adım adım ilerlemek gerekir. Öncelikle evin içerisinde bağımsızlaşmayı sağlamak iyi bir başlangıçtır. Bağımlı bir ilişki kurulmuşsa çocuğun bağımsızlaşması için uzakta olduğunda neler hissettiği ile ilgili duygu çalışmaları yapılmalı. Evde onun yapabileceği fakat sizin yaptığınız birçok şeyi kendi yapması için teşvik edebilirsiniz. Evde yemeğini başkası yediren, annesiyle birlikte uyuyan, elini yüzünü annesi yıkayan çocuklar okulda zorlanmakta ve annesini özlediğini dile getirmektedirler. Kendi başına var olmakta zorlanmaktadırlar. Yalnız kalma korkusu ya da anneden ayrılma kaygısı yaş ilerledikçe şiddetleniyorsa mutlaka bir uzmandan yardım almalısınız. 

Korku: Maske, kostüm ve maskotlardan korkma.  

Çocuklar ne düşünür: Büyük görünümlü kostümler beni korkutuyor çünkü onları anlamıyorum ve maskenin arkasında kimin olduğunu bilmiyorum. 

Bilmeniz gerekenler:  Bazı çocuklar hayal ve gerçeği tam olarak ayırt edemedikleri için korkuları olabilmektedir. Kostüm, maske ve maskotlardan korkan çocuğunuz için bunlarla birden etkileşime girmesi için zorlamayın. Kendinden oldukça büyük bir kostümden korkusunu anlamak gerekir. Maskottan çocukları rahatlatmak adına maskesini ya da kostümünün baş kısmını çıkarması, kendini çocuklara tanıtması rahatlatabilir. Çocuğunuz isterse odasında maskeler ve kostümler bölümü yapabilirsiniz. Bunlarla oynayabilir ve böylece oyun yoluyla duygularıyla baş edebilmesi için desteklemiş olursunuz. 

ÖNERİLER:

• Her şeyden önce siz sakin olmalısınız ve çocuğunuza sakin yaklaşmalısınız. 

• Çocuğunuzu sakinleştirme yöntemleri geliştirin. Her çocuğun sakinleşmesi farklıdır. 

• Korkularını somutlaştırarak farkındalığını sağlayın. 

• Çocuğunuza gerçekleri söyleyin. Doktora gidip iğne arttıracağınız zaman “hiç acımayacak” gibi gerçek dışı ifadeler kullanmayın. Bunun yerine biraz acıyacağını mutlaka belirtin ki size güveni kırılmasın. 

• Korkular ile ilgili kitaplar bulmak ve okumak çok etkili olmaktadır. 

• Kendisi gibi diğer çocuklarında dönem dönem bazı şeylerden korktuğunu bilmesi normalleşmesini sağlayacaktır. 

• Korkusunun süresi ve şiddeti yaş ilerledikçe artıyorsa mutlaka bir uzmandan yardım almalısınız.