D Vitamini

Yağda çözünen bir vitamin olan D vitamini vücutta sentezlenen prohormondur ve güneş ışığı ile temas sonucu deride üretilir. Vücutta çeşitli metabolik değişikliklerle kalsitriol denilen kalsiyum ve fosfor metabolizmasını düzenleyen önemli bir hormona dönüşür. D vitamininin deride sentezlenen kolekalsiferol (D3) ve besinlerle alınan ergokalsiferol (D2) olmak üzere iki kaynağı vardır. Normal koşullarda vücutta bulunan D vitaminin %90’ı güneş ışınlarının etkisi ile deriden karşılanır. Besinlerde doğal olarak çok az D vitamini bulunduğundan gereksinimi karşılamanın en iyi yolu güneş ışığından yeterince yararlanmaktır. Bu nedenle günde 15-20 dakika güneş kremi kullanmadan, kapalı giysiler giymeden güneşlenmekte fayda vardır. Bununla beraber D vitamini içeren özellikle somon, uskumru, sardalya, ton gibi yağlı balıklar, karaciğer, yumurta sarısı tüketimi de önemlidir. D vitamini eksikliğinde çocuklarda raşitizm, yetişkinlerde osteomalazi denilen kemiklerde yumuşama ile karakterize hastalıklar oluşur ve hayat kalitesini ciddi anlamda düşürür. D vitaminin en önemli işlevi kemik mineralizasyonu olsa da diyabet, kardiovasküler hastalıklar, metabolik sendrom, enfeksiyoz ve otoimmün hastalıklar, yaygın kanserler, depresyon gibi birçok kronik rahatsızlıkta önemli rol oynamaktadır.

Sağlıklı kemikler için D vitamini: Parathormon varlığında kalsiyumun böbreklerden geri emilimini, bağırsaklardan emilimini arttırıp kemiklerde de metabolize eden D vitamini kan dolaşımında bulunan kalsiyum ve fosfor seviyelerinin ayarlanmasında görevlidir. Bu nedenle kas ve kemik hastalıklarını önlemek için D vitamini gereklidir.

Depresyonu önler: Kronik yorgunluk ve iyi ruh hali üzerinde etkili olarak depresyonu önlemektedir.

Bağışıklık için gereklidir: Doğal bağışıklığı güçlendirerek hastalıklara karşı korur, romatizmal ve otoimmun hastalıkları önler.

 Enfeksiyonlardan korur:  Üst solunum yolu enfeksiyonlarına özellikle  tüberküloz gibi bulaşıcı hastalıklardan korur. 

İnflamasyonu engeller: Aşırı sitokin fırtınasını baskılayarak aşırı inflamasyonu önler, anti-inflamatuar rol onlar. 

Diyabete karşı korur: İnsülin seviyelerinin düzenlenmesinde görevlidir. D vitamini eksikliğinde insülin salgısı azalır, tip 2 diyabet riski meydana gelir.

Kalp sağlığını korur: Kan basıncının kontrolünde rol oynayarak kalp hastalığı riskini azaltır.

D Vitamini Eksikliği Belirtileri

• Yorgunluk

• Halsizlik

• Kemik veya eklem ağrıları

• Bağışıklığın düşmesi sebebiyle sık enfeksiyon geçirme

• Depresyon

• Düşme ve kemiklerde kırıklar

Riskli gruplar;

• kapalı ortamda çalışan veya güneş ışığından yeterince yararlanmayan kişiler

• koyu tenliler

• yaşlı bireyler

• gebeler ve emziren anneler

• sindirim sistemi emilim bozukluğu yaşayanlar

• obez bireyler

Normal değerler 

25(OH)D < 20 ng/dL düşük ise D vitamini eksikliği

20 ng/dL< 25(OH)D<30 ng/Dl ise D vitamini yetersizliği

25(OH)D> 30 ng/dL ise yeterli düzey (tercihen 40-60 ng/dL)

D vitamini eksikliği nasıl tedavi edilir?

Kan tahlillerinin sonucunda D vitamini eksikliği görülürse yükleme dozu olarak D vitamini ampul verilir. Bu ampuller 20 günde bir  kırılarak tamamının tek seferde ekmek veya peynir gibi katı bir yiyeceğe damlatılarak tüketilmesi uygundur. Bu kür üç kez tekrar edilir.  D vitamini yağlı bir formda olduğu için suya ilave edilerek içilmesi durumunda bardağa yapışacağından suya damlatılması önerilmez.  Daha sonra ağızdan kullanılan damla yada tablet formları ile bir süre idame tedavisi yapılır. Tedavi şekline hastanın bulgularına göre karar verilir. 

Yetişkinlerde kronik hastalık varlığında  D vitamini neden önemli?

D vitamini diyabet, kanser, kardiovasküler hastalıklar, otoimmün hastalıklar gibi birçok kronik hastalık için risk faktörüdür. Aynı zamanda eksikliğinde yetişkinlerde osteomalazi denilen kemik yumuşaması, kas güçsüzlüğü, ağrı, kırıklar ile kendini gösteren hastalık ortaya çıkar. Özellikle yaşlı bireylerde güneş ışığının alınması sonrası deride D vitamini sentezlenmesi oranı oldukça düşmektedir. Deri pigmantasyonunun artması(bronz ten) ve güneş koruma kremlerinin kullanılması da D vitamini sentezini azalmaktadır. Bu nedenle ileri yaşlarda D vitamini düzeylerinin kontrolü ve varsa eksikliğinin takviye ile giderilmesi çok önemlidir.

Sağlığınız önceliğimiz...