Demans ve Alzheimer

Demans, beynin bilişsel işlevleri dediğimiz hafıza, dikkat, konsantrasyon, yargılama, karar verme, konuşma gibi yeteneklerinin herhangi bir sebeple azalmasıdır. Unutkanlık, kafa karışıklığı, günlük işlerini planlamada ve yapmada güçlük, eşyaları yanlış yerlere koyma, basit kelimeleri unutma, davranış ve mizaç değişiklikleri ile kendini gösterebilir. En sık bilinen demans Alzheimer Hastalığı olsa da beyinde yıkıma sebep olan her durum demans nedeni olabilir. Kafa travmaları, bazı vitamin eksiklikleri, alkol bağımlılığı, diyabet, tiroid hastalıkları, beyindeki damar tıkanıklıkları, beyni etkileyen enfeksiyonlar ya da bağışıklık sistemi hastalıkları gibi tıbbi durumlar da demans gelişmesine sebep olabilir.

Alzheimer Hastalığı

En sık demans sebebi Alzheimer hastalığıdır. 65 yaş üzerindeki kişilerde görülme oranı %10 iken yaş ilerledikçe bu oran artar. Yaş dışında diğer risk faktörleri düşük eğitim seviyesi, genetik (birinci derece akrabalarında Alzheimer Hastalığı olanlarda risk artar), Down Sendromu, kafa travması, kalp hastalıkları, alkol kullanımı ve depresyondur. Düzenli beslenme, egzersiz ve zihinsel aktivitelerin hastalıktan koruyucu olduğunu gösteren çalışmalar da vardır.

Alzheimer Hastalığında beyin hücrelerinde biriken anormal proteinler nedeniyle hücrelerin çalışamaz hale geldiği bilinmektedir. Günümüzde halen bu birikimi engelleyecek bir tedavi yoktur. Uygulanan tedavilerde amaç hastanın ve bakım veren kişilerin yaşam kalitesini arttırmak hedeflenmektedir. Bu amaçla en yaygın olarak zihinsel fonksiyonların kaybını yavaşlatacak demans ilaçları kullanılır ve bunun yanında ortaya çıkan psikiyatrik belirtileri düzeltecek psikiyatrik tedaviler de eklenebilir.

• Hastalığın ilk evresinde beyin hücreleri zarar görmeye başlamış olsa da unutkanlık olmayabilir.

• İkinci evrede hastada hafif unutkanlıklar, anahtar ya da gözlük gibi eşyalarını bulamama, ocakta yemek unutma, tekrar tekrar aynı şeyleri sorma ya da daha önce anlatmamış gibi aynı olayları anlatma görülür.

• Üçüncü evrede konuşurken kelime hatırlamada zorlanır, isimleri unutmaya başlar ve sıklıkla eşyalarını kaybeder.

• Dördüncü evrede hafıza problemleri artar, içine kapanır, inatlaşma, çabuk sinirlenme başlar. Aşina olduğu rutin işlerini yapamaz hale gelir.

• Beşinci evrede yer ve zamanı karıştırır, nerede olduğunu ve oraya nasıl geldiğini bilemeyebilir, evin yolunu bulamayabilir, nesneleri tanımakta zorlanır, banyo yapma, yemek yeme, giyinme gibi işleri yardımsız yapamaz. Bu evrede hafıza güçlüğü orta derecede demans seviyesindedir.

• Altıncı evrede kendiliğinden konuşmada zorlanır, idrar ve dışkı kontrolü bozulabilir, çevresindekileri tanıyamayabilir, anksiyete (korku), uykusuzluk, hayal görme ya da paranoya gibi psikiyatrik belirtiler görülebilir.

• Yedinci evrede konuşma yeteneği oldukça azalmıştır, yutma güçlüğü olabilir, sürekli bakıma muhtaç durumdadır.

Alzheimer hastalığı olanların çoğunluğunda davranış değişiklikleri ve psikiyatrik belirtiler de görülmektedir. Depresyon, anksiyete, yalnız kalma korkusu, amaçsız gezinmeler, sinirlilik, saldırganlık, hayal görme, birilerinin ona zarar vereceği ya da eşyalarını çaldığına yönelik yanlış inançlar ve uykusuzluk görülebilecek psikiyatrik durumlardır. Bu aşamada nörolojik tedavinin yanında psikiyatrik tedavinin de başlaması gerekir.