Depresyon Nedir?

Depresyon, her birimiz bazı günler kendimizi biraz daha keyifsiz ve mutsuz hissedebiliriz. Ancak depresyonda en az 15 gün boyunca gün boyu süren mutsuzluk, keyifsizlik, hayattan zevk almama durumu mevcuttur, ayrıca bazı kişilerde iştahta artış ya da azalmalar, uyku kalitesi ve süresinde azalma ya da uyku miktarında artış olmasına rağmen dinlenmiş uyanmama görünür. Kişi sürekli kendini yorgun, bitkin ve tükenmiş hissedebilir. Kendini suçlar, geçmişinde yaşamış olduğu olumsuz olayları düşünme ve bunlarla ilgili kendini suçlama eğilimindedir. Gelecekle ilgili beklentileri azalır ve gelecekle ilgili karamsardır. Depresyonda olan bazı kişilerde ise gün içinde yoğun ağlamalar olabileceği gibi bazı kişilerde de duygularının bloke olduğunu hiç bir şey hissedemediğini dile getirebilir. Dünya boş ve anlamsız gelebilir, eskiden zevk alarak yaptığı aktiviteleri ya da arkadaş buluşmaları artık zevk vermek hale gelebilir. Depresyonda bazı kişilerde kendine ve çevreye tahammülsüzlük, gerginlik ve sinirlilik görülebilir. Dikkat ve konsantre olmakta zorluklar depresyon da sık görülebilir. Depresyon vücudun çeşitli yerlerinde baş, omur, sır ağrılarına neden olabilir ya da genel olarak kişi kendini halsiz ve yorgun hissedebilir. Depresyon ağırlaştığında kendine zarar verme, intihar düşünceleri oluşabilir ve son derece önemsenmesi gereken bir durumdur. Bu tür düşüncesi olan kişilerin vakit kaybetmeden bir uzman desteği almaya başlaması önemlidir.

Depresyon Belirtileri

1. Majör Depresyonun tanı kriterleri şunlardır:

2. A tanı ölçütü: Depresyon belirtileri 9 maddede sınıflandırılmıştır. Bu 9 belirtiden en az 5’i aynı 2 haftalık dönem boyunca mevcut olmalıdır.

3. Bunlardan en az biri ya (1) çökkün duygudurum ya da (2) ilgisini yitirme ya da zevk alamama yani anhedonidir. Yani ilk iki belirtiden birisi tanı için mutlaka olmalıdır.

4. İlk iki belirti neredeyse her gün, günün büyük bir kısmında ya kendisi tarafından belirtilir ya da başkaları tarafından gözlenir:

5. 1. Çökkün duygudurum –üzüntü, umutsuzluk, boşlukta hissetme

6. 2. İlgisini kaybetme ya da zevk alamama (neredeyse tüm etkinliklere karşı)

7. 3. Kilo kaybı ya da artışı, neredeyse her gün yeme isteğinde azalma ya da artma

8. 4. Uykusuzluk ya da aşırı uyuma, neredeyse her gün

9. 5. Psikomotor ajitasyon ya da retardasyon, neredeyse her gün

10. 6. Enerji düşüklüğü, bitkinlik ve motivasyon kaybı, neredeyse her gün

11. 7. Değersizlik ya da aşırı ve uygunsuz suçluluk, neredeyse her gün

12. 8. Düşünmekte ya da odaklanmakta güçlük çekme, kararsızlık, neredeyse her gün

13. 9.Yineleyici ölüm düşünceleri, intihar fikri, planı, girişimi

14. B tanı ölçütü: Bu belirtiler klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, meslekî/akademik, ailevî işlevsellik alanlarında kayba yol açmalıdır.

15. C tanı ölçütü: Bu belirtiler bir maddenin/ilacın ya da başka bir sağlık durumunun fizyolojiyle ilgili etkilerine bağlı olmamalıdır.

16. A, B ve C tanı ölçütleri bir majör depresyon epizodunu (atağını) oluşturur.

17. D tanı ölçütü: Bu atak şizofreni, şizoafektif bozukluk, şizofreniform bozukluk, hezeyanlı bozukluk gibi psikozla giden diğer bozukluklarla daha iyi açıklanamaz.

18. E tanı ölçütü: Geçmişte hiçbir zaman bir mani dönemi ya da hipomani dönemi geçirilmemiştir.

Depresyon Testi

Depresyonda direk tanı koydurucu bir test yoktur. Depresyon tanısı psikiyatri uzmanı tarafından yapılan psikiyatrik değerlendirme ve ruhsal durum muayenesi sonrasında konur. Depresyon şiddetini ölçen testler tanıya yardımcı olmak ve hastalığını seyrini takip etmek için kullanılabilir.

Depresyon ilaçları

Depresyon tedavisinde kişi değerlendirildikten sonra depresyonun şiddeti, intihar fikirlerinin olup olmaması, daha önceki tedavilere yanıt öyküsü, aile geçmişi, depresyona neden olan bir durum varlığına göre tedavi protokolü belirlenir. 

Depresyon tedavisinde:

1. Antidepresan ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar genellikle serotonin, dopamin üzerinden etki ederek depresyon belirtilerinin giderilmesini sağlar. İlaç tedavilerinin kişinin ihtiyacına göre en az 6 ay ile  12 ay arasında sürdürülmesi gerekebilir.

2. Psikoterapi yöntemleri depresyon tedavisinde etkili olan yöntemlerdir: Bilişsel davranışı terapi, kabul ve kararlık terapisi, şema terapi, emdr, dinamik yönelimli terapiler gibi bir çok terapi yöntemi mevcuttur. Yine hangi terapi ekolünün kişiye fayda sağlanacağı düşünüyorsa o yöntemle ilerlemek depresyon baş etmek için bir seçenek olabilir. 

3. Tms tedavisi: Fda onaylı bir tedavi yöntemidir. Bir yada daha fazla ilaç kullanmış ancak istenilen fayda sağlanamamış hastalarda ya da ilaçı kullanamayan ve ya kullanmak istemeyen hastalarda bir yöntemdir.

4. EKT tedavisi: Özellikle ağır depresyonda ve intihar düşünceleri yoğun olan hastalarda ve diğer tedavi yöntemlerinde yeterince fayda görmeyen hastalarda uygulanabilir.

Depresyondan nasıl çıkılır?

Depresyon tedavisinin bir süreç olduğunu unutulmamalıdır, ister ilaç ister psikoterapi ya da her iki yöntemin uygulandığı kişilerde 3-4 hafta içinde şikayetler giderek azalmaya ve kişi günlük yaşantısına dönebilmektedir. Özellikle bu süreçte yürüyüş, spor yapmak, doğada gezmek sizin kendinizi daha iyi hissetmenize neden olabilir. Olabildiğince kendimizi arkadaşlarımızdan izole etmemeye çalışmak, etkinliklere zor da olsa katılmak sizi daha iyi hissettirebilir. 

Depresyona ne iyi gelir ?

Depresyonda olduğumu düşünüyorsak uzman desteği almak size iyi gelebilir. Aynı zamanda doğa yürüyüşleri, egzersiz yapmak, meditasyon gibi rahatlatıcı uygulamalar kendinizi daha iyi hissetmenize neden olabilir. Çevresel stresörlerden bir süre uzak kalmak size iyi gelebilir. Müzik dinlemek, dans etmek ya da sevdiğimiz bir aktivite ile ilgilenmek sizi daha iyi hissettirebilir. Depresyon sürecinde alkol vb yöntemlerle rahatlamaya çalışmak sizi daha kötü hissettirebilir. Bu süreçte alkol ile araya mesafe koymak size iyi gelebilir. Uyku düzeninizi sağlamaya çalışmak, geceleri 7-8 saat ortalama uyumak ve gün içinde daha aktif olmak size iyi gelebilir.