Detoksun Bilinmeyen Yüzü

Herkese yeniden merhabalar. 2018'in ilk haftası umarım sizler için çok güzel geçmiştir. Hepimiz yeni bir yıla girerken yeni kararlar alır ve uygulamaya çalışırız. Hayatlarımıza yeni bir sayfa açarız adeta. Diyetisyen kimliğim ile sizlere küçük bir tavsiye vermek istiyorum bu yazımda. Haydi bu yıl ki kararlarımıza sağlıklı beslenmeyi ve bunun yanında bir de fiziksel aktiviteyi ekleyelim. Bu yıl hep beraber sağlımıza bir yatırım yapalım.

Aslında bugün sizlere bahsedeceğim konu tam da durup bedeninizi dinlemekten ve onun ihtiyaçlarını karşılamaktan geçiyor. Bugün sizlere detokstan bahsedeceğim. Fakat benim sizlere anlatacağım detoks, medyada gördüğünüz sebze karışımları, açlık veya şok diyetleri olmayacak.

Öncelikle detoks nedir? Detoks neden uygulanır? Detoksu kimler uygulayabilir? Kimler için sakıncalıdır? İsmi detoks olan her beslenme programı doğru mudur?

Detoksu tam olarak kavrayabilmeniz için sizlere toksin kavramından bahsedeceğim.

Toksin nedir ve vücudumuzdan nasıl uzaklaştırırız?

Toksin, vücudumuzda zararlı etkileri olan ve vücutta istenmeyen, sağlığı negatif etkileyen maddelerin genel adıdır. Hem vücutta üretilir, hem de dışarıdan alınırlar. Vücudun fizyolojik metabolizmalarının çalışması sonucu ortaya çıkar veya dışarıdan; soluduğumuz havadan, yediklerimizden ve fiziksel temaslar sonucunda alınabilirler. Günümüzde yediğimiz neredeyse her gıdanın bir miktar toksik madde içerdiği söylenebilir. Toksinler vücuttan uzaklaştırılmazsa; kanser, kalp hastalıkları, erken yaşlanma, artrit gibi riskleri arttırır. Yanı sıra, baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk gibi günlük olarak sürekli şikayet ettiğimiz rahatsızlıkların da nedeni olabilir. Tabiki bu şikayetler çok genel şikayetler olduğundan bir doktor veya diyetisyenden yardım almak sizin için yararlı olacaktır.

Peki bu toksinleri vücudumuzdan nasıl uzaklaştırırız? Toksinleri vücuttan uzaklaştıran başlıca organımız karaciğerdir. Bu maddeler böbreklerden idrarla, deriden terle, bağırsaklardan dışkı yoluyla atılmaktadır. Fakat karaciğerin görevini tam olarak yapmasını engelleyen bazı faktörler vardır. Kafein(çay, kahve tüketimi), alkol, ilaçlar, sigara ve egzoz dumanı, fazla protein tüketimi ve doymuş yağlar gibi maddeler karaciğerin görevini yapmasını engelleyerek toksinleri vücuttan uzaklaştırmasını yavaşlatabilir. Toksini kavradığımıza göre sırada ''Detoks nedir?'' sorusu var.

Detoks, zihinsel-bedensel-ruhsal arınmadır. Zihinsel ve ruhsal arınma bir süreç ister, bedensel arınma ise her gün vücut tarafından lenf dolaşımımız aracılığı ile doğal olarak gerçekleşir. Detoksta amaç, vücudumuzu toksinlerden arındırarak sağlımızı korumak, vücudumuzdaki sıvıların asitleşmesini önlemek, asit-baz dengesini korumaktır. Sağlıklı bir vücutta kan ve vücut sıvılarının hafif alkali olması beklenir. Alkalik vücut sıvısı ve kandaki oksijen, aynı zamanda güçlü bir bağışıklık sisteminin temelidir.Sonuç olarak detoksun ana mantığı düzenli olarak bedenimizi arındırmaktır. Bu kısımdan sonrasını daha dikkatli okumanızı rica ediyorum çünkü yazımda ki asıl mesaj ve sizlere anlatmak isteğim noktaya değineceğim.

Detoks ne değildir? Detoks, Yetersiz ya da dengesiz beslenme, stres, çevresel etmenler ve ilaç kullanımı ile beraber vücuttan toksik madde birikimlerini uzaklaştırmak için yapılan bir programdır, kesinlikle zayıflama programları ile karıştırılmamalıdır. En önemli benzerlikleri detoksun da zayıflama diyetlerinde olduğu gibi kişiye özelleştirilmesi gerekliliğiyken, en belirgin farkı detoksun kısa süreli beden temizliği olması, doğru beslenme ilkelerini öğretmek ve alışkanlık değiştirmekten uzak olmasıdır. Örneğin detoks süresince uygulanan kişiye özel hızlandırılmış bir program kesinlikle sürekli uygulanması gereken ve alışkanlık haline getirilecek bir program olarak algılanmamalıdır. Diğer moda diyetlerde olduğu gibi, detoks rejimlerinin katı uygulamaları ciddi sağlık riskleri taşıyabilir. Birkaç gün uygulanan tek tip beslenmeye dayalı açlık diyeti sonucunda varılan nokta, sıvı kaybı ve metabolizmanın yavaşlaması şeklinde gerçekleşir. Kaybedilen doku kas ve su olunca da hızlı kilo artışı kaçınılmaz olur. Fakat yazılarımda daha önce de dile getirdiğim gibi bu tarz bir kilo kaybı hem sağlık açısından zararlıdır hem de kaybettiğiniz kilonun geri kazanımı çok hızlı olacaktır.

Kimler detoks programı uygulayabilir?

Her gün 5 porsiyon sebze ve meyve tüketemeyen, yeterli su içmeyen, çok yoğun alkol ve kafein tüketen, aşırı stresli çalışan, sık seyahat eden, hareketsiz bir yaşam sürüp ödem, gaz ve şişkinlik şikayeti yaşayanlar, dönem dönem sabahları zor uyanıp halsizlik hissedenler detoks yapabilir. Tekrar hatırlatmakta fayda görüyorum ki detoks programları veya adını arınma programları olarak da değiştirebiliriz muhakkak bir diyetisyen kontrolünde ve gerekli durumlarda uygulanabilir.

Kimler detoks/arınma programlarını uygulayamaz?

Organ yetmezliği olanlar (kalp, böbrek, karaciğer, böbrek), hamileler, süt verenler, yüksek tansiyonu olanlar, diyabet hastaları ve çocukların bu tarz programları uygulamasını doğru bulmuyorum. Aynı zamanda dönem dönem şikayetler arasında yer alan reflü, gastrit, bağırsak sendromu hastalıklarına sahip olan kişilerde kesinlikle uygulamamalıdır.

Kişinin ihtiyaçlarına göre detoks/arınma programının içeriği ve süresi değişir. Bu programlar günlük olabileceği gibi üç günlük veya bir haftalık da olabilir. Fakat 3 günden fazla uygulanacak olan detoks/arınma programları sağlık açısından zararlı olabileceğinden ihtiyaç halinde genelde günlük arınma programlarını tavsiye ediyorum.

Detoks/arınma programları nasıl uygulanır?

Toksinlerden kurtulmak için doğal beslenme, yani sebze ve meyvelerin ağırlıklı olduğu ana ve ara öğünler temel prensiptir. İşlenmemiş tam tahıl ekmeği, kurubaklagiller, balık, yoğurt, yağlı tohumlar tüketmek ve bol su içmek, kolay uygulanabilecek ve aslında en doğru detoks/arınma şeklidir. Detoks uygulanacak süre içinde kafein, alkol ve hazır gıdalardan uzak durulmalıdır. Detoks programı süresince bol bol su içilmelidir. Sebze suları veya karışımları da tercih edilebilir. Çay polifenolleri özellikle yeşil çay arınma/detoks konusunda önemlidir; bağışıklık sistemini güçlendirir. Zencefil, hindiba, rezene ve kereviz ise vücuttan fazla su atımına yardımcı olabilir. Greyfurt ve portakal suyu da içerdikleri C vitamini sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirir. Doğal arınma yiyeceklerine birkaç örnek vermek istiyorum. Şalgam yaprağı, kırmızı biber, turunçgiller, su teresi, zerdeçal, baklagiller, enginar, mercimek, sarımsak, brokoli, salatalık, ceviz gibi birçok besin zengin besinsel içerikleri yanında vücudumuzdan toksinleri uzaklaştırmaya da yardımcı olurlar. Fakat görmüş olduğunuz gibi tek tip bir beslenme veya sadece sebze ve meyve karışımlarını tüketerek bir detoks programı uygulamak kesinlikle doğru değildir.

Detoks asla kısa sürede zayıflamak olarak algılanmamalıdır ve bir zayıflama programı olarak görülmemelidir. Aslında bu tarz programlarda asıl hedeflenen arınma, zihinsel anlamda da bir arınmadır. Ve vücudunuzu zorlayarak, aç kalarak veya kısıtlı tek tip bir beslenmeyi seçerek bahsettiğimiz zihinsel arınmayı gerçekleştiremeyiz. Vücudunuza iyi davranmak, onun sesini dinlemek için yapılan bu tarz programlarda ona iyi davranın, asla eziyet etmeyin. Unutmayın bedenimiz bizim en kıymetli hazinemizdir. Ona nazik davranın. Aslında her an her dakika bedenimiz bizden ne istediğini bize söyler fakat önemli olan bizim onu dinlemeyi biliyor olmamızdır. Benden sizlere ufak bir tavsiye daha gelsin o zaman. Bu yıl aldığınız kararlara sahip olduğunuz bedeni sevmeyi, onu dinlemeyi, isteklerine kulak vermeyi de ekleyelim mi?

Pazartesi başlanan diyetlerin devamının gelmesi temennisiyle, sağlıklı haftalar dilerim.