Dijital Dünyada Çocuk Yetiştirmek

Çocukluğumuzu nasıl geçirdiğimiz sorulduğunda birçoğumuzun aklına; sokakta top oynayarak, ağaçlara tırmanarak veya mahallenin çocuklarıyla birlikte kalabalık şekilde oynadığımız saklambaç oyunlarıyla gelir. Ancak bu tip oyunların yerine dijital oyunların yer aldığı, hatta temel eğitimin bile pandemi koşullarında dijital olarak verildiği son yıllarda, çocukları bu denli yoğun digital ortamda zarar görmeden yetiştirmek itina isteyen bir durum olabilmektedir. Günümüz çocukları, teknoloji hakkında ebeveynlerinden daha fazla bilgiye sahip hale gelmişlerdir. Çocuklar teknolojiden faydalanmanın yanı sıra, ciddi risklerle de karşı karşıya kalabilmektedirler. Teknoloji denizi, okyanusa dönüşmüşken ebeveynler; çocukların digital ortamı doğru, güvenilir kullanmaları açısından bilinçlendirmelidir. Bu ise ancak yetişkin olan ebeveynin önce kendisini yetiştirmesinden geçiyor elbette.

Birçok çocuk bisiklete binmeyi, ayakkabısını bağlamayı öğrenmeden önce dokunmatik ekranlara tıklamayı öğreniyor. Çocuklar ile teknolojinin sundukları arasındaki ilişki üzerine çalışan uzman Warren Buckleitner “teknoloji gübre gibi. Doğru zamanda azıcık kullanırsanız bitki serpilir, çok fazla ya da yanlış türde kullanırsanız bitkiyi kurutursunuz.” diyor. Yani doğru yerde doğru davranışlarla yönlendirme çocuklar için de oldukça önem taşımaktadır.

Peki aileler nasıl bir yol izlemeli?

Her yaşın gelişim özelliklerini farklıdır. Ailelerin bu gelişim özelliklerine hakim olması, ev içerisinde olan kullanım sınırlarını belirlemelerinde faydalı olacaktır. Bu noktada amaç yasaklamak yerine uygun kullanımı sağlayabilmektir. Burada en önemli noktalardan biri şudur: Çocuk önce kendi sorumluluklarını yerine getirmesi gerektiğinin farkında olmalı daha sonrasında dijital aletleri hangi alanlar ve zamanlarda kullanabileceklerini aileler ile birlikte kararlaştırılmalıdır.

Önceliği bilgisayar oyunu oynamak ya da televizyon izleyemek olan çocuk sonrasında sorumluluklarını yerine getirmekte zorlanır. Ödevlerini erteler ve çalışma motivasyonu da düşmüş olur. Olumlu davranışın arkasından gelen izin veya ödül sorumluluk bilincini geliştirdiği gibi planlama becerisini de geliştirerek kontrolünü ve iç motivasyonunu arttırır.

Pratik ama etklili çözüm önerileri

• Tabletle oynayabilir miyim? Diye gelen bir soruya odanı topladıktan sonra yarım saat oynayabilirsin şeklinde sınırları sizin koyduğunuz net bir cevap işinizi oldukça kolaylaştıracaktır.

• Çocuğunuza onun sorumluluğunda olan davranışları mutlaka belirtin.

• Sınırlar için ortak gün ve zaman belirlemelisiniz.

• Çocuğunuzu spor veya sanat gibi çeşitli aktivitelere yönlendirin.

• Sınırlamalar yaparken bu sınırlamaların nedenlerini çocuğunuza açıklayın.

• Dijital aletlere sınır koyan ebeveynler olarak sizlerin de dijital aletleri kullanmada uygun bir rol model olmanız gerekir.

• Sınırlar belirlerken bunu çocuğunuzun yaşına özel durumlara ve kişiliğine uygun bir şekilde ayarlamaya çalışın.

• Dijital yaşam dışında bir yaşamın olduğunu ona gösterin. Keyifli hale getirirseniz çocuğunuz bu sınırları kendiliğinden kabullenecektir.

• Çocuğunuza daha çok sorumluluk verirseniz oto kontrolünü geliştirecektir.

• Ondan beklediğiniz davranışları gerçekleştirdiğinde bu tutumlarını takdir etmeniz onun motivasyonunu da arttıracaktır.