Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), bireylerde dikkatin toplanmasında zorluk, öz düzenlemede zorluk, dürtüsellik ve aşırı hareketlilik, şiddetli fiziksel huzursuzluk şeklinde ortaya çıkan bir nöropsikiyatrik bozukluktur. DEHB tanısı için en yaygın olarak Amerikan Psikiyatri Birliği'nin yayımladığı DSM-5 ölçütlerini kullanılır. Sıklıkla ebeveynlerden duyulan ‘’çocuğum çok hareketli yerinde durmuyor, sözümü hiç dinlemiyor kıpır kıpır’’ gibi ya da ‘’okulda derslerde çok sıkılıyor, sürekli konuşuyor’’ gibi söylemlerle doğru tanı koymak mümkün değildir. Mutlaka anne babadan detaylı bilgi alınması, çocuğun gözlemlenmesi ve uygun olan testlerin yapılması gerekir.

DEHB genellikle çocukluk çağında başlar ve birçok kişide yetişkinliğe kadar devam edebilir. DEHB tanısı 6 yaşından sonra konulabilir. DEHB tanısı yalnızca kişinin yaşam tarzını ciddi şekilde bozuyorsa ya da gözle görülür bir acıya yol açıyorsa doğrulanabilir. DEHB’nin neden kaynaklandığı tam olarak bilinmemektedir. Ancak genetik, doğum öncesi faktörler, çevresel etmenler ve beyindeki bazı kimyasal değişikliklerin etkisi olduğu düşünülmektedir. Bu bozukluk, öğrenme güçlükleri, sosyal etkileşim problemleri, psikolojik bozukluklar ve akademik başarısızlık gibi birçok zorluğa yol açabilir. Yaşam boyu devam eden dikkatsizlik, dürtüsellik ya da hiperaktivite yakınmaları olan tüm erişkinlerde DEHB tanısı akla gelmelidir. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu yaşama, kişiler arası ilişkilere, okul ve iş dünyasına yansıyan olumsuz etkileri açısından toplumun ve sağlık hizmetlerinin önemli sorunlarından birisidir. DEHB ister çocukluk ister erişkinlik döneminde olsun sadece hastaları değil çevrelerini, ailelerini, ebeveynlerini de etkiler. DEHB, üç ana alt tipte tanımlanıyor:

Dikkatsiz DEHB: Dinlemiyormuş gibi görünmek, detaylara dikkat verememek, işleri tamamlamakta sıkıntı yaşamak, kolayca dikkatin dağılması, işleri düzenlemede ve sırayla yapmakta güçlük, bir işi bitirmeden diğer işlere geçmek gibi durumlarla tanımlanıyor

Hiperaktif/dürtüsel DEHB: Hiperaktif ve dürtüsel davranışlar temel özelliklerdir. Buna huzursuzluk, aşırı konuşma, dürtüsellik ve kişinin sırasını beklemede zorluk yaşaması, sessizce durmakta zorlanmak, dik oturmada zorlanmak, hareket etmeden uzun süre kalamamak, sürekli olarak el veya ayaklarını oynatmak, koşma veya tırmanmaya eğilimli olmak, başkalarının sözünü kesmek ve düşünmeden konuşmak, davranışlarının sonuçlarını düşünmeden hareket etmek, tehlikeli durumlarda risk alma eğiliminde olmak dahildir.

Kombine DEHB: Genellikle çocuklarla ilişkilendirilse de ergenlik ve yetişkinlik döneminde de devam edebilen kombine DEHB tipi diğer iki türün belirtilerini içerse de ilave olarak benzersiz zorluklar ortaya çıkararak günlük yaşamı etkileyebilir.