Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu; en yalında hali ile aşırı hareketlilik, dürtü kontrolsüzlüğü, dikkat eksikliği ve kurallara uymakta güçlük yaşamanın yaş dönemine uygun olmayan şekilde görülmesidir.

Peki her hareketli olan çocuk, ya da kurallara uymakta zorluk yaşayan çocuk dikkat eksikliği ve hiperaktivite tanısı alır mı?

Tanı kriterlerinden bahsetmeden önce bazı koşulları vurgulamakta fayda görüyorum.

Birincisi; belirtilerin 7 yaşından önce yani okul öncesi dönemde de görülmesi gerekir. Bu yüzden ilkokula giden bir çocukta dikkat eksikliği ve hiperaktivite olup olmadığı ile ilgili şüphe var ise ilk olarak okul öncesi eğitim sürecindeki bilgiler ve bebeklik dönemine ait bilgiler sağlıklı şekilde alınmalıdır.

İkincisi; belirtilerin normal bir bireye göre daha şiddetli şekilde görülmesi gerekir. Çocu mizacı gereği bazı davranışlar gösteriyor olabilir. Bunu dikkat eksikliği ve hiperaktividen ayırt etmek oldukça önemlidir. Tanı alması için yaşam kalitesinde bozulma, günlük akış içerisinde aileyi de etkileyen zorlanmalar yaşandığı görülür.

Üçüncüsü; çok fazla televizyon, telefon, tablet ve bilgisayar ile bir arada olan ve ekrana maruz kalan çocuklarda hareketlilikte artış, dikkat poblemleri, dikkat eksikliği ve hepraktivite de görülen uyum güçlüğü gibi belirtiler gözükebilir. Bu sonuçlar da başka bir sebebe bağlı olarak ortaya çıktığı için dikkat eksikliği ve hiperaktiviteden ayırt edilmedilir. 

Tanı Kriterleri

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite 3 başlık altında  değerlendirilmektedir.

1. Aşırı Hareketlilik ve dürtüsellik 

2. Dikkat Eksikliği

3. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite 

Aşırı Hereketlilik; çocuğun yaşıtlarına göre oldukça hareketli olması ve tüm uyarılara rağmen bunu kontrol edememesidir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite kapsamında aşırı hareketlilikten söz edebilmek için bu durumun en az iki alanda sorun yaratacak düzeyde görülmesi gerekir. Yani çocuğun evde aşırı hareketli olup ailenin başedememsi ile birlikte aynı durumun okulda  ve diğer sosyal ortamlarda da görülmesi gerekir. 

Dürtüsellik; acele etme, isteğinin hemen olmasını isteme halidir. Dürtüselliği olan çocuklar yaş dönemi neden sonuç ilişkisi kurmaya uygun olduğu halde düşünmeden hereket eder ve yaptıklarının sonuçlarını hesap edemezler. Bu yüzden başları sıklıkla derde girebilir. Konuşmak için aceleci olabilir ve başkalarının konuşmasını beklemekte güçlük çekerler. Okul ortamında, sosyal ilişkilerin be sebeple zorlanmalar yaşayabilirler. 

Dikkat eksikliği; bir konuya dikkatini toplamakta güçlük çekme ya da kısa dürede dikkatin dağılmasıdır. Dış uyaranlardan çok fazla etkilenirler. Eşyalarını kaybetme, sık sık sorumluluklarını unutma sebebi ile okul da ve evde iletişim sorunları yaşayabilirler.

Dikkat Eksikliği Belirtileri 

1. Çoğu zaman dikkatini ayrıntılara veremez ya da okul ödevlerinde işlerinde ya da diğer etkinliklerde dikkatsizce hatalar yapar. 

2. Çoğu zaman üzerine aldığı görevlerde ya da oynadığı etkinliklerde dikkati dağılır doğrudan kendisine konuşulduğunda çoğu zaman dinlemiyormuş gibi görünür. 

3. Çoğu zaman yönergeleri izlemez ve okul ödevlerini ufak tefek işleri ya da işyerindeki görevlerini tamamlayamaz .

4. Çoğu zaman üzerine aldığı görevleri ve etkinlikleri düzenlemekte zorluk çeker çoğu zaman belirli bir zihinsel çabayı gerektiren görevlerden kaçınır. Örneğin yazı işi ev ödevi gibi ya da bunlar da yer almaya karşı isteksizdi.r 

5. Çoğu zaman üzerine aldığı görevler ya da etkinlikler için gerekli olan şeyleri kaybeder. Örneğin oyuncaklar okul ödevleri kalemler kitaplar ya da araç gereçler .

6. Çoğu zaman dış uyaranlarla dikkati kolayca dağılır çoğu zaman günlük etkinliklerde unutkandır 

Aşırı Hareketlilik Hiperaktivite Belirtileri

1. Çoğu zaman elleri ayakları kıpır kıpırdır ya da durduğu yerde kıpır dönüp durur .

2. Çoğu zaman sınıfta ya da oturması beklenen diğer durumlarda yerinden kalkar. 

3. Çoğu zaman uygunsuz olan durumlarda koşuşturup durur ya da sağa sola tırmanır ergenlerde ya da yetişkinlerde öznel huzursuzluk duyguları ile sınırlı olabilir. 

4. Çoğu zaman sakin bir biçimde boş zamanlarını geçirme etkinliklerine katılma ya da oyun oynama zorluğu vardır.

5. Çoğu zaman hareket halindedir ya da sanki motor takılıymış veya her an edecekmiş gibi davranır. 

6. Çoğu zaman konuşur. 

Dürtüsellik Belirtileri 

1. Çoğu zaman sorulan soruları soru tamamlanmadan önce cevaplamaya çalışır. 

2. Çoğu zaman sırasını bekleme de güçlü vardır. 

3. Çoğu zaman başkasının sözünü keser ya da yaptıklarının arasına girer örneğin başkalarının konuşmalarına ya da oyunlarına burnunu sokar.