Dil Konuşma Güçlüğü Yaşayan Çocuklarda Aile Eğitimi

Dil ve konuşma ayrı şeylerdir.

Dil: İletişimsel beceriler yani çocuğun iletişim kurmak için belirli kuralları, şifreleri çözdüğü beceriler.

Konuşma: İşitme ve ses kullanılarak artikülatör organlar aracılığıyla düşünülenleri sözcüklerle ifade edebilme becerisidir.

• Dil edinimi anne karnında başlar, basitten karmaşığa doğru ilerler.İlk olarak izole sesler(babıldama) daha sonra heceler, iki heceli sözcükler sonra sözcüklere geçiş hızlanır ve sözcüklerde hece sayısı artarak basitten karmasığa ilerler.

Çocuklarda Dil Gelişimi Basamakları

1.ayda tanıdık olduğu seslerde rahatlar,ağlar-rastgele ses çıkarırlar.

2.ayda dinliyo gibi davranmalar başlar,sosyal gülümseme başlar.

3.ayda konuşana bakar ve yerini fark eder.

4.ayda konuşulanın içeriğini anlar, çocuk lateral ve lateral alanını genişletmeye başlar,seslerle oynamaya başlar(bu döneme babıldama dönemi deriz .

5.ayda ismine tepki verir, ses taklitleri başlar.

• Her beceri bir sonrakinin önkoşuludur bu yüzden çocuk bir üst basamakta takıldıysa bir alt basamağı çalışmak doğru olmayacaktır. Hep basitten karmaşığa ilerliyoruz.

6.ayda bay bay,mama gibi kelimeleri tanıyor görünür, babıldama dönemi başlar.Önceki aylar babıldamanın ön koşuludur.

7.ayda kelime benzeri sesler çıkarır.

8.ayda hece tekrarları, cee ee oyunu.

10.ay itibariyle kişiyle iki yönlü iletişim başlatır,duygularını deneyimlerini kelimelerle ifade eder,ilk kelimeler yavaş yavaş gelir.

11.ay itibariyle yeni duyduğu kelimeleri tekrarlar.

12.ayda çocuk ikili iletişimi çok rahat yapar hale gelir, tutarlılık sayısı min 3 olmalı.

12-14 ayda ortak dikkat artar (ortak dikkat çocuğun oynadığı kişiyle oynadığı oyunda kalmasıdır) Çocuğun bir şeyleri anlamlandırabilmesi için ortak dikkati güçlü tutmalı.

14-16 ayda birçok nesneyi işaret ederek tanımlayabilir tutarlı biçimde 20 civarı kelime bekleriz.

16-18 ayda 150 kelime civarı anlamlandırır,kelime civarında sürekli artış gösterir.

• Beyin gelişimi için 0-3 yaş çok önemlidir!!! Hangi gelişim bas yakalarsak çocuğu bir sonrakini edinimini o kadar desteklemiş olucağız bu yüzden erken tanı erken müdahale önemli.

18-20 ayda min 50 sözcük dağarcığı vardır.

20-22 ayda 2 ya da 3 bas yönergeler yerine getirir.

• Çocuklarla az yönergeyle,onun önderliğinde daha fazla etkiletişim ve iletişim kurulmalı.

22-24 ayda ekler zamirleri ve bazı karmaşık cümleleri anlar,kelime sayısı ort 22,  

24-27 ayda 2 ya da 3 kelimeli cümleler kullanır.

3-4.5 yaşta 3500-5000 kelime anlar.

4.5 yaş sonrası analitik düşünme dönemi, öyküleri rahatlıkla anlatır.

• Normal gelişim gösteren çocuklarda 4.5-5 yaşına kadar hatalar yaparak yetişkin dil düzeyine erişir. Her çocuğun kendine has dil akışı vardır. Çocuk bu akışta dili edinicek, uygun stratejilerle ebeveyn de dili desteklemeli. Her biri farklı bas daha fazla zaman geçirebilir.

• Çocuklarda ilk sözcük üretimlerinden önce söz öncesi dönem ( taklit,jest-mimik kullanımı,ortak ilgi ortak dikkat..)vardır. Çevresel düzenlemeyle birlikte  oyun içinde doğal dil öğretim teknikleri ve dil stretejileriyle bu beceriler desteklenmeli.

 Dil Gecikmesine Etki edebilecek Riskler

Dil bozukluğunda en önemli risk genetiktir. 

Ailelerin çocuklarla yalın ve sade dil kulllanımı, ebeveyn etkisini görmek için etkileşim temelli oyun videosu istenir ailelerden çünkü terapi de çocuğun değerlendirildiği ortam yarı yapılandırılmıştır.

İşitme kaybı 

Bilişsel,nörolojik veya gelişimsel bozukluk

• Risk olarak gördüğümüz çocuğu çocuk doktoru,gelişimsel pediatri,çocuk nörologu görmeli. Çünkü bunlar sadece gözlemle anlaşılmayabilir.

ÖNERİLER

Basitten karmaşığa ilerlenmeli.

Ekran maruziyeti uzun süre olmamalı.

Çocuklarla oyun oynanmalı oyun arkadaşı olunmalı ( Anne-baba çalışıyorsa evde çocuk kiminle vakit geçiriyorsa günlük hayata entegre etmeli.  Örneğin oyuncakları toplarken çocuğu yanınıza alın beraber toplayın).

Çocuğun ilgisini takip edin. Bu sayede ortak ilgiyi kurabiliriz. Nasıl ? Sevdiği oyuncaklarla oynayın, ilgilendiği şeyle ilgili konuşun , oyununa katılın. Çocuğun çizdiği yolda ilgisini takip edin.

Çocuğunuzla iletişimde göz kontağı kurun ( bakışma).

• Oyun oynarken çocuğunuzun hizasına inin !!!

Sıra alma ve sıra verme. Sağlıklı olarak iletişimin gerçekleşmesi için konuşanların birbirini dinlemesi gerekir.

• Oyunda ve iletişimsel niyette önemli .

Konuşurken  arada duraklayarak onun cevabını beklediğinizi gösteren sinyaller gönderin.  Çocukla oyun oynarken ya da iletişim kurarken  düzeyine uygun dilsel girdi sunuyoruz ve ifade edici dil becerilerini desteklemek için model oluyoruz. Burada doğal dil stratejilerinden yararlanıyoruz.

Doğal Dil Öğretim Stratejileri

Yanıt beklemeden model olma: Çocuktan herhangi bir yanıt beklemeden çocuğa uygun dilsel girdi sunulur .Temel hedef sözcük dağarcığını doldurmak.

Sözcük bombardımanı : Çocuk bir sözcüğe , bir kavrama ne kadar çok maruz kalırsa o kadar çok öğrenir .Bir sözcüğü birden fazla kez tekrarlıyoruz .Sözcük sayısı sınırlı olan çocuklarda kullanabiliriz.

Paralel konuşma :Çocuğun yaptıklarını ebeveynin çocuğun dil düzeyine uygun ifade etmesi.

Kendi Kendine Konuşma: Ebeveynin kendi yaptıklarını çocuğun dil düzeyine uygun şekilde söylemesi.

Seçenek Sunma: Seçenek sunduğumuzda neyi seçerse seçsin stratejileri içine gömüyoruz: Çocuğun ilgisi ve liderliği takip edilir.

Genişletme kullanarak model olma: Al -kabul et, aç geri ver metodu. Genişlettiğimiz kısım yine çocuğun dil düzeyine uygun olmalı.

Neler Çocuğa zarar verir ?

Sözcükleri hecelememeliyiz.

Yüksek sesle konuşmamalıyız.

Basit, kısa kurallı cümle kurulmalı.

Konuşmanın akışına uygun, abartısız ,jest mimik kullanmalıyız.

• Çocukla etkileşime girerken neşeli olmalı , eğlenmeli ve ona yardımcı olmalıyız.

• Seansta çocuktan ilk olarak odasının videosunu isteriz !!! Çünkü onun alanı, katılım ortamı,aktif oyun oynadığı, eylemlerini aynaladığımız,materyallerin kendi özgürlüğünde bulunduğu bir nokta.